روز گذشته یکی از هواپیماهای جنگی روسیه توسط موشک ترکیه مورد هدف قرار گرفت. در همین راستا نمایندگان کشورهای عضو ناتو با تشکیل جلسه ای فوق العاده به بررسی این موضوع پرداختند. در نگاه اول شرایط مانند دهه 1950 و فضای جنگ سرد به نظر می آید، اما ظواهر همیشه فریبنده است. اوضاع هنوز به مرحله بحرانی نرسیده، اما در صورت تشدید تنش ها، بدون شک داعش برنده اصلی میدان خواهد شد.
ولادیمیر پوتین برای نخستین بار بعد از سال ٢٠٠٧ میلادی، به ایران سفر کرد و جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و فرستاده ویژه باراک اوباما، عازم سفرهای خود به خاور نزدیک شد. در این میان، فرانسوا اولاند نیز رقابت مذاکراتی پیرامون سوریه را با دیدار با دیوید کامرون آغاز کرد. در پی آن، انتظار می رود وی به واشنگتن و مسکو سفر کند و نتیجه این مذاکرات، به طور کلی، آینده بشار اسد و سوریه را مشخص خواهد کرد.
یکی از مهم ترین سوالاتی که در مورد پایان دادن به جنگ خونین سوریه باید مورد توجه قرار گیرد، دوام اتحاد مسکو و تهران است. همکاری قابل توجه ایران و روسیه در عملیات های خود در سوریه خط بطلانی بر یک قرن عدم اعتماد میان دو کشور کشید. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روابط دو کشور متحول شده بود، اما اهداف درازمدت این دو همچنان در مقابل یکدیگر قرار داشت.
پوتین فردا در حالی برای دومین بار به تهران میآید که منطقه و جهان شرایطی متفاوت را تجربه میکنند و تهدیدات و فرصتهای مشترکی برای ایران و روسیه ایجاد شده و به نظر میرسد او فهرست بلندبالایی از همکاریها را با خود به همراه دارد. او پیش از این نیز یک بار به ایران سفر کرده بود. مهرماه سال 1386 دومین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در تهران برگزار شد که رئیس جمهور روسیه نیز در آن حضور داشت.
انتظار نداریم که ایران و روسیه، «گروه ٢» را تشکیل دهند؟
قدرتهای بزرگ نفتی دنیا به خاطر پایینآمدن قیمت نفت، تحت فشار زیادی قرار گرفتند تا هزینههای خود را کاهش بدهند. معدود کشورهایی سراغ داریم که هزینههای تولید نفت آنها پایین باشد (ایران و عراق از این دسته هستند).
ارتش روسیه به آوردگاه سوریه گام نهاده تا ضمن دفاع از منافع سوق الجیشی، پایبندی خود را به همپیمانی های منطقه نشان دهد. پرزیدنت پوتین با تأکید مجدد بر همکاری دیرینه با دولت بشار اسد امیدوار است بتواند در پیکربندی دوباره [مناسبا ت قدرت در] خاورمیانه وزن بیشتری یابد. اما با اینکار خطر بر ملا کردن محدودیت های قدرت روسیه را نیز به جان می خرد.
اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ١٩٣٩ بخش های بزرگی از خاک لهستان و فنلاند را به تصرف خود درآورد و فرانکلین روزولت اعلام کرد اتحاد جماهیر شوروی « دیکتاتوری مستبد همانند دیگر دیکتاتورهای جهان است» و خواستار تحریم علیه این کشور شد. طولی نکشید و امریکا وارد جنگ شد و ما رسما با جوزف استالین به همکاری پرداختیم- مردی که یک میلیون نفر از هم ولایتی های خود را در خلال پاکسازی بزرگ ١٩٣٧ تا ٣٨، قتل عام کرد.
فرمانده اسبق نیروی دریایی سپاه با بیان اینکه عبور موشکهای روسیه به شدت به ضرر ایران بود، تاکید کرد: ایران نباید اجازه این کار را به روسیه میداد و باید نسبت به این اقدام اعتراض میکرد و اکنون نیز نباید اجازه چنین کاری را به روسیه دهد، زیرا این اقدام به مفهوم نا امن شدن آسمان ایران برای پرواز هواپیماهای عبوری از فضای ایران است.
خبر اخیر درباره اینکه روسیه سامانه دفاع موشکی اس – ٣٠٠ را به ایران تحویل خواهد داد، دولت های غربی و اسرائیل را سراسیمه کرد. قرار است روسیه ٥ یگان از این نوع سامانه را شامل موشک های دوربرد زمین به هوا هستند به ایران تحویل دهد. قرارداد فروش این سامانه ها در اصل در سال ٢٠٠٧ بین دو کشور امضاء شد. گفته می شود روسیه ظرف ١٨ ماه این سامانه ها را به ایران تحویل خواهد داد.
برخورداری ایران از مجموعه «اس – ٣٠٠»، قدرت تدافعی این کشور را تحکیم خواهد بخشید و حمله علیه تاسیسات نظامی این کشور را دشوار خواهد ساخت. روز دوشنبه، سرگی چمزوف، مدیر عامل شرکت «روس تخ»، به خبرنگاران خبر داد که قرارداد با ایران در خصوص ارسال مجموعه زمینی – موشکی «اس – ٣٠٠» به این کشور به اجرا در آمد. امضای این قرارداد به این معنا است
مساله حضور روسیه در خاورمیانه به عنوان برشی مشخص از تاریخ تحولات سیاست خارجی آن کشور پس از فروپاشی نباید به عنوان یک تحول جدید تلقی شود. به دلیل اینکه بازگشت روسیه به خاورمیانه بسیار سریع اتفاق افتاد و روسیه این منطقه را در همان دهه اول پس از فروپاشی مورد توجه قرار داد. این اتفاق زمان بسیاری نیاز ندارد که روس ها پس از فروپاشی در آن فضا با واقعیت ها، منافع خاص و آسیب پذیری های خویش مواجه شوند
در واکنش به دخالت روسیه در سوریه و اوکراین، غرب بر تحریمهای اقتصادی یا ابتکارعملهای شکست خورده تکیه کرده در حالی که تجربه نشان داده است اقدامات مستقیمی که رفتارهای مشکلساز را مورد هدف قرار میدهند، موثرتر خواهند بود. در اوکراین و سوریه غرب به نظر میرسد کمتر نسبت به اهدافش و دستیابی به آنها اطمینان دارد. در مقابل روسیه نشان داده است که اهدافی روشنتر را پیگیری، به نتایج بیشتر توجه و با سرعت بیشتری عمل میکند.
مداخله مسکو در سوریه موجب شده است تا نیروهای روسی در آستانه درهای اسرائیل قرار بگیرند. با وجود این که اسرائیل و روسیه دارای خط تماس اضطراری برای جلوگیری از هر گونه درگیری هستند، اما این احتمال وجود دارد که نیروهای اسرائیلی و روسی با یکدیگر درگیر شوند. این برای اولین بار نخواهد بود. در جریان جنگ اسرائیل و مصر در اوایل دهه 1970، خلبانان شوروی از نبرد مصری ها علیه جت های اسرائیلی حمایت می کردند.
آلکسی آرباتوف، عضو آکادمی علوم روسیه در یادداشتی در روزنامه «نیزاویسیمایا گازی یتا» به بررسی سیاستهای خاورمیانه ای روسیه پرداخته است. نویسنده، ابتدا موضع گیری رسمی روسیه در زمینه مناقشه سوریه و علل مداخله روسیه در این مناقشه را به اختصار نقل کرده و سپس به تضادها در موضع گیری رسمی روسیه اشاره می کند:
بدترین کابوس امریکا در سوریه؛ آیا روسیه سامانه های اس300 را مستقر کرده است؟
بر اساس گزارش برخی رسانه ها، مسکو سامانه پدافند هوایی قدرتمند اس-300 را در سوریه مستقر کرده است. با این حال گزارش های تایید شده ای از سوی مقامات نظامی در رابطه با این که چه نوع موشک هایی یا چه گونه نیروهایی در منطقه مستقر شده اند، وجود ندارد.
نگاه موشکافانهتر و عمیقتر به شرایط امروزی خاورمیانه این جمعبندی را برجستهتر میکند که با وجود تمامی انقلابها، کودتاها، شورشها و جنبشهای اجتماعی در این منطقه، یک واقعیت انکارناپذیر، خود را پیوسته متجلی میکند؛ واقعیتی که بسیاری از انقلابها و کودتاها شکل گرفتند تا یا این واقعیت را به چالش بکشند یا وجود آن را انکار کنند؛ ولی درنهایت ناکام ماندند.
تهاجم روسیه علیه اوکراین یکی از بزرگترین تراژدی های دوران ما است، نه تنها به خاطر هزینه های انسانی که برجای گذاشته است، بلکه چون کاملاً بیهوده بوده است. در واقع رهبران روسیه اساساً درباره نیات غرب دچار قضاوت اشتباه شدند و رویارویی ای که منافع هر دو طرف را تضعیف می کند کاملاً غیر ضروری بوده است.
گمانههای زیادی درباره انگیزههای روسیه برای مداخله در سوریه وجود دارد. اما پاسخ اساسی در زمان بندی آن نهفته است. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در نهایت به این نتیجه رسید که بشار اسد رئیس جمهور سوریه و متحد مسکو در خطر از دست دادن کنترل دمشق، پایتخت کشور ویران شده خود بر اثر جنگ داخلی است.
سفر وزیر امور خارجه آمریکا به آسیای مرکزی تیتر مهم رسانههای روسی و اروپایی است؛ با طرح این سوال که جان کری در این منطقه چه میخواهد؟ روزنامه روسی نیزاویسیمایا گازی یتا در مقاله ای می نویسد که سفر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به کشورهای آسیای مرکزی شروع شده است. واشنگتن در جریان این سفر، قالب جدید گفتگوی 5+1 (پنج کشور منطقه و آمریکا) را راه اندازی می کند که مراسم رونمایی آن در سمرقند برپا خواهد شد.