روابط نظامی روسیه و چین چقدر نزدیک است؟

همکاری نظامی راهبردی چین و روسیه بیش از هر زمانی نزدیک‌تر شده است. رئیس جمهور پوتین اعلام کرده است که روسیه در ساخت یک سامانه هشدار زودهنگام برای رهگیری موشک‌های بالستیک قاره پیما به چین کمک می‌کند.

 

خرید سامانه موشکی هشدار زودهنگام چین از روسیه چه پیامدهایی دارد؟

جزئیات این همکاری آشکار نشده است؛ اما به نظر می‌رسد «خرید» علنی یک سامانه کامل در کار نیست. از آنچه معلوم است، می‌توان نتیجه گرفت که روسیه در ساخت سامانه جدید و ارتقای عناصر سامانه‌های موجود، نظیر رادارهای زمین- پایه، ماهواره‌های فضا- پایه و مراکز تجزیه و تحلیل اطلاعات، به چین کمک خواهد کرد. احتمالا، چین در مورد سامانه‌های هشدار زودهنگام از روسیه کمک خواسته است؛ زیرا پکن فکر می‌کند که تجهیزات هشدار زودهنگام موجود آن کارآمد نیستند و اینکه رقابت چین با آمریکا بلند- مدت و اساسی بوده و دارای بعد راهبردی نظامی خواهد بود.

اهمیت ارتقای سامانه هشدار زودهنگام پکن از آن رو است که در صورت تکمیل آن، حمله موشکی فرضی علیه چین غافلگیرکننده نخواهد بود. چین به جای اینکه دست روی دست گذاشته و قبل از اقدام به پرتاب موشک‌های موجود خود، شاهد انفجار موشک‌های دشمن در خاک خود شود، وضعیت حمله با دریافت هشدار حمله، را می‌تواند اتخاذ کند ( در این وضعیت، به محض اطلاع از حمله هسته‌ای در حال وقوع و در حالی که موشک‌های دشمن در آسمان هستند، حمله تلافی جویانه انجام می‌گیرد). این امر توانمندی بازدارندگی پکن را تقویت کرده و محاسبات بالقوه دشمن را دشوار می‌سازد.

 واکنش احتمالی آمریکا چه خواهد بود؟

واشنگتن احتمالا این تحولات را نشانه همکاری نظامی نزدیک بین پکن و مسکو قلمداد خواهد کرد. با این حال، این حقیقت که چین به عنوان تنها کشور دارای سامانه‌های جامع هشدار زودهنگام به آمریکا و روسیه خواهد پیوست، تهدیدی برای آمریکا محسوب نمی‌شود. برعکس، چین به عنوان یک کشور مجهز به سامانه هشدار زودهنگام قابل اتکا، در روابط با دیگر قدرت‌های هسته‌ای اعتماد به نفس بیشتری خواهد داشت. دیگر قدرت‌ها نیز به نوبه خود از اعتبار سامانه چین خاطر جمع خواهند بود. اساسا، این اطمینان متقابل باید یک نیروی ثابت برای ثبات راهبردی جهان محسوب شود.

 این اقدام چه آثاری برای روسیه دارد؟

فن آوری نظامی روسیه هنوز بر فن آوری نظامی چین برتری دارد. اگرچه این فاصله همچنان باقی خواهد ماند (اگر نه برای همیشه) اما همکاری آنها به مسکو امکان می‌دهد تا این روابط را که به‌طور فزاینده‌ای به نفع چین سنگینی می‌کند، تا حدودی متعادل سازد. علاوه بر این، اگر دوستی چین و روسیه روزی تیره و تار شود، ارتقای سامانه هشدار زودهنگام صرفا برتری کوچکی برای چین در روابط راهبردی با روسیه خواهد داشت.

 آیا شواهدی وجود دارد که چین و روسیه سامانه‌های نظامی و امنیتی خود را یکپارچه می‌سازند؟

خیر. نیروهای مسلح چین و روسیه بیش از پیش تعامل دارند، اما یکپارچگی طرفین هنوز به چشم نمی‌خورد. مسکو و پکن برنامه ریزی برای تشکیل یک ائتلاف نظامی را رسما تکذیب می‌کنند. اخیرا سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه بار دیگر بر این امر تاکید کرده است. با این حال، ارتش‌های هر دو کشور هرچه بیشتر با یکدیگر آشنا می‌شوند. این دو کشور در رزمایش‌های مشترک شرکت می‌کنند؛ سامانه‌های تسلیحاتی خود را بیش از پیش سازگار می‌سازند و دکترین نظامی، ارتباطات، لجستیک و تاکتیک‌های خود را هماهنگ می‌کنند.

تا به حال نیروهای چین و روسیه به مدت یک دهه با هم آموزش دیده‌اند. آنها سطح رزمایش‌های مشترک را از تمرینات ضد-تروریستی تا مشارکت چین در تمرینات راهبردی عمده نیروهای روسیه (در [رزمایش] وستوک در سال 2018 و سنتر در سال 2019) بالا برده‌اند. ارتش‌های این دو کشور به تمرین جنگ زمینی پرداخته اند؛ در دریای چین جنوبی و شرقی، دریای مدیترانه، و دریای بالتیک مانور دریایی انجام داده اند؛ و بر فراز دریای ژاپن گشت هوایی مشترک داشته‌اند.

 پاسخ آمریکا چه خواهد بود؟

طی پنج سال گذشته، واشنگتن مجبور بوده است تا به همکاری نظامی بین پکن و مسکو توجه بیشتری داشته باشد، زیرا چین سامانه‌های نظامی پیشرفته‌ای از روسیه خریداری کرده است. آمریکا در غرب اقیانوس آرام هنوز از برتری نظامی برخوردار است، اما این برتری در حال کاهش است. واشنگتن برای حفظ این برتری به دنبال استقرار سامانه‌هایی در شرق آسیاست که قبلا به واسطه پیمان [منع] نیروی هسته‌ای میان-برد (آی ان اف) ممنوع شده بود. در صورت تحقق این امر، جو امنیتی در این منطقه بیش از پیش پیچیده خواهد شد و تنش‌ها (عمدتا بین چین و آمریکا و همچنین بین روسیه و آمریکا) به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش خواهد یافت.

 روابط چین و روسیه چه آینده‌ای خواهد داشت؟

پکن و مسکو در همه موضوعات همسو نیستند و البته چنین قصدی هم ندارند. به عنوان مثال، چین کریمه را به عنوان بخشی از روسیه به رسمیت نمی‌شناسد و مسکو هم در اظهارت رسمی در مورد ادعاهای چین در دریای چین جنوبی، موضعی خنثی اتخاذ می‌کند. با این وجود، قدرت همکاری آنها نه تنها در حوزه‌هایی که منافع شان با هم تطبیق می‌کند، بلکه در دیگر حوزه‌ها نیز واضح و روشن است.

در آینده قابل پیش بینی، در حالی که پوتین در مسکو بر مسند قدرت نشسته و رئیس جمهور شی جین پینگ در پکن حکمرانی می‌کند، تیرگی در روابط آنها بعید به نظر می‌رسد، اما در بلند-مدت، روسیه برای حفاظت از سلطه و قدرت خود و جلوگیری از وابستگی باید روابط خود با این همسایه در حال رشد فزاینده و غول آسا را متوازن سازد.

نویسنده: دمیتری ترینین، مدیر کارنگی مسکو
منبع: شورای راهبردی روابط خارجی به نقل از «کارنگی مسکو» / 19 نوامبر 2019

لینک اصلی: اینجا