زمان‌بندی اهداف روسیه در سوریه

گمانه‌های زیادی درباره انگیزه‌های روسیه برای مداخله در سوریه وجود دارد. اما پاسخ اساسی در زمان بندی آن نهفته است. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در نهایت به این نتیجه رسید که بشار اسد رئیس جمهور سوریه و متحد مسکو در خطر از دست دادن کنترل دمشق، پایتخت کشور ویران شده خود بر اثر جنگ داخلی است.
  
این به نوبه خود، یکی از اهداف مهم مسکو در زمینه سیاست خارجی - سرپا نگه داشتن سوریه به عنوان یک کشور یکپارچه و حفظ جای پای روسیه در خاورمیانه را نابود می کرد. یوجین رومر، مدیر برنامه اورآسیا و روسیه «بنیاد کارنگی» اعلام کرد: «مدت هاست اسد وضع خوبی نداشته است بنابر این، این باعث می شود من باور کنم که آنها (روس ها) به تازگی شاهد چیزی بودند که باعث شد فکر کنند اوضاع به طور قابل توجهی وخیم تر می شود و آنها می بایست مداخله کنند».

حفظ وضع موجود، نقش مهمی در سیاست خارجی کرملین ایفا کرده است و به گذشته باز می گردد و منطق تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا - برای مثال، فروپاشی عراق و لیبی - به شدت برای مسکو نگران کننده بود. این به ویژه در شرایطی بود که روس ها خطر را در سوریه، یک مشتری قدیمی، خریدار تسلیحات و تنها پایگاه باقیمانده مسکو در منطقه مشاهده کردند. به غیر از آن، سوریه تنها پایگاه دریایی روسیه را در دریای مدیترانه در خود جای داده است.

پوتین مداخله روسیه را به روش مخصوص به خود آغاز کرد. نخست، در اواخر فصل تابستان، وی به آرامی تعداد نیروها و تجهیزات نظامی را در پایگاه طرطوس مربوط به دوران شوروی در سواحل دریای مدیترانه در سوریه افزایش داد. سپس، در اواخر ماه سپتامبر، پوتین برای نخستین بار در سال های گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. وی قویا استدلال کرد که آمریکا در حال شکست خوردن در برابر ستیزه جویان داعش است که بخش وسیعی از خاک سوریه و عراق، کشور همسایه را کنترل می کنند.

روز بعد، پوتین اعلام کرد ممکن است روسیه حملات هوایی را آغاز کند. بمباران ظرف چند روز آغاز شد ولی اهداف آنطور که پوتین گفته بود، جنگجویان داعش نبودند بلکه شورشیان میانه روتر سوری بودند که واشنگتن از آنها در برابر اسد، حمایت می کند. منطقه شمال غربی سوریه که روسیه از آن جا عملیات انجام می دهد، همچنان یکی از پایگاه های حامیان علوی اسد است. علوی ها شاخه ای از تشیع را تشکیل می دهند؛ واقعیتی که همچنین دمشق را به یکی از متحدان نزدیک ایران غیرعرب ولی با جمعیت عمدتا شیعه تبدیل کرده است. تهران از قبل، در حمایت از اسد به شدت درگیر جنگ داخلی چهار ساله در سوریه بوده است.

با این حال، کمک ایران، در کنار مبارزان شبه نظامی گروه شیعه حزب الله لبنان، کافی نبود. ویلیام کورتنی، یک دیپلمات سابق آمریکایی در مسکو و سفیر سابق در قزاقستان و گرجستان که هم اکنون یک کارشناس ارشد در موسسه «راند» است، اعلام کرد: «برای مدت ها، مقامات نظامی و امنیتی روسیه دلسرد بودند که حتی با کمک مبارزانی از ایران و حزب الله، نیروهای اسد نتوانسته اند گلیم خود را از آب بیرون بکشند».

کورتنی افزود کرملین در عین حال نگران است که مخالفان مسلح اسد خود را با قدرت هوایی روسیه وفق دهند که در آن صورت، این قدرت، کارآیی خود را از دست خواهد داد. وی گفت: «این نگرانی ها به علاقه روسیه برای یافتن یک quotation mark راه حل سیاسی quotation mark برای بحران سوریه، منجر شد. ممکن است کرملین برای مدتی پافشاری کند که اسد سمت خود را حفظ کند. با وجود این، پس از مدتی، روسیه و غرب، هر دو، احتمالا وی را به درد نخور قلمداد خواهند کرد. غرب، اسد را بسیار بی رحم قلمداد می کند و روسیه وی را بسیار ضعیف و ناکارآمد».

چه موثر باشد چه نباشد، مداخله روسیه به از سرگیری گفتگوها در خصوص اینده سوریه در وین منجر شده است. تاکنون، پیشرفتی حاصل نشده است ولی دست کم گفتگوهایی انجام می شود که به علت گنجاندن ایران - با پافشاری روسیه - برای نخستین بار، قابل توجه است. این همچنین به علت کاستن از انزوای کرملین پس از تصرف کریمه و حمایت از نیروهای هوادار مسکو که با دولت مرکزی اوکراین مبارزه می کنند، در خور توجه است.

اقدام روسیه - چه عجولانه باشد چه نباشد - هم اکنون با تصمیم باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا برای استقرار دهها نیروی عملیات ویژه این کشور در سوریه به منظور تقویت مخالفان اسد از جمله مبارزان به شدت کارآمد کرد در شمال این کشور همراه شده است. این اقدام مغایر با وعده قبلی اوباما برای مستقر نکردن نیروهای آمریکایی در سوریه است.

به رغم این که همچنان معلوم نیست که آیا روسیه می تواند - با سرپا نگه داشتن یک کشور یکپارچه به رهبری اسد و یا به رهبری یک دیکتاتور دیگر - در سوریه موفق شود، ولی مشخص است که مداخله کرملین که از لحاظ راهبردی زمان‌بندی شده بود، تاکتیک های آمریکا را تضعیف و مذاکرات را به منظور پایان دادن به جنگ داخلی سوریه احیا کرد.

نویسنده: استیون آر هرست
منبع: واحد مرکزی خبر به نقل از «اسوشیتدپرس» / 2 نوامبر 2015

لینک اصلی: اینجا