تهران 2015: ایران و روسیه به دنبال ایجاد محور خاورمیانه ای

ولادیمیر پوتین برای نخستین بار بعد از سال ٢٠٠٧ میلادی، به ایران سفر کرد و جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و فرستاده ویژه باراک اوباما، عازم سفرهای خود به خاور نزدیک شد. در این میان، فرانسوا اولاند نیز رقابت مذاکراتی پیرامون سوریه را با دیدار با دیوید کامرون آغاز کرد. در پی آن، انتظار می رود وی به واشنگتن و مسکو سفر کند و نتیجه این مذاکرات، به طور کلی، آینده بشار اسد و سوریه را مشخص خواهد کرد.  

ولادیمیر پوتین در تهران با آیت الله علی خامنه ای و رئیس جمهور [آقای] حسن روحانی دیدار کرد. یکی از مسائل اصلی دستور کار این دیدار، همکاری میان دو پایتخت هم در زمینه سوریه و هم در امور اقتصادی بوده است. دو کشور در تلاش برای محدود کردن نفوذ آمریکا در منطقه با یکدیگر متحد شده اند و این در حالی است که چندی پیش، روسیه خبر اختصاص وام ٥ میلیارد دلاری به ایران را نیز اعلام کرده است.

دیمیتری پسکوف، منشی مطبوعاتی، رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد که پوتین بیش از یک ساعت و نیم، با آیت الله خامنه ای گفتگو کرد و «این گفتگو، به طور کامل سازنده بود». ولادیمیر ساژین، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، در گفتگویی با نشریه «نزاویسیمایا گازتا» گفت: «هنوز برای پرداختن به این که در مذاکرات چه موضوعاتی بحث و بررسی شده اند، زود است.

اما به اعتقاد من، در این دیدار هم از عملیات نظامی در سوریه سخن گفته شده است و هم، روابط دو جانبه. حملات هوایی روسیه علیه مواضع «دولت اسلامی» (داعش - سازمان تروریستی که در روسیه ممنوع اعلام شده است)، اقدامات «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» و عملیات گروهک شیعه «حزب الله» نشان دادند که تمامی آنها بسیار بیشتر از آن که در نگاه نخست به نظر می رسند، از قدرت نظامی برخوردارند. در تهران نیز سخن از این در میان بود که چگونه می توان عملیات زمینی در سوریه را با موفقیت بیشتری همراه کرد و در کل، آینده اسد و سوریه چگونه خواهد بود. اختلافاتی نیز مطرح است: مسکو کمتر از تهران نگران حضور اسد در مقام ریاست جمهور است».

ساژین در ادامه افزود که در ایران، مبارزه سخت سیاسی میان «اصلاح طلبان» و «اصول گرایان» در جریان است و از این رو، در مسئله سوریه، نکات ظریف بسیاری مطرح است که در مذاکرات تهران بحث و بررسی شدند. بدون تردید، ایران و روسیه به مسائل روابط اقتصادی دو جانبه نیز اشاره کرده اند (تشکیل بانک مشترک، برنامه هسته ای، ارسال تسلیحات، همکاری در زمینه های نفت و گاز و حمل و نقل)، زیرا ایران «بیش از آن لقمه چرب و نرمی است» که روسیه حاضر باشد، در زمینه فعال شدن شرکت های اروپایی و آسیایی در این رویکرد، آن را از دست بدهد و اما، حجم مبادلات کالا به ارزش ٧/١ میلیارد دلاری در سال گذشته که کاهش یافته است – برای چنین کشورهای بزرگی بسیار ناچیز به شمار می رود. پسکوف معتقد است: «سطح کنونی تعاون ما، با قوه دو کشور ما مطابق نیست».

پوتین بعد از دیدار عجولانه خود از ایران، امروز در سوچی با عبدالله دوم، شاه اردن، دیدار خواهد کرد. این موضوع نیز شایان توجه است که امان فرمول فهرست گروهک های شورشی سوری را که با اسد می جنگند، پذیرفته است که قرار است ائتلاف بین المللی با آنان مذاکره کند. در این میان، اولاند نیز رقابت خود در رویکرد سوریه را آغاز کرده است که هدف جاه طلبانه ای مبنی بر تشکیل ائتلاف ضد داعش را در پیش گرفته است. سفر دیپلماتیک رهبر فرانسه با دیدار با کامرون آغاز و با دیدار شام شب یکشنبه با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، پایان خواهد یافت. در مقاله ای در نشریه «وال استریت ژورنال» گفته می شود که وقوع عملیات تروریستی در پاریس، اولاند را به هماهنگ کننده نظامی اصلی تبدیل کرده که هدف وی – طراحی «استراتژی تهاجمی تر و موثرتر» است. اولاند قصد دارد، کامرون را که در وضعیت رویارویی بسیار سختی با پارلمان قرار دارد و اوباما را که در قبال همکاری با پوتین محتاطانه عمل می کند، متقاعد سازد.

اولاند قاطعانه عمل می کند: وی حاضر است، برای تشکیل ائتلاف – اعمال اصلاحات در قانون اساسی کشور و محدود کردن حقوق شهروندی برخی از گروه های شهروندی و ایجاد اصلاحات در توافقنامه شنگن، از اصول دفاع ملی خود بگذرد.

دیروز، کامرون و اولاند به اتفاق از سالن کنسرت «باتاکلان» دیدن کردند که حمله اسلام گرایان به آنجا، حدود ٩٠ نفر کشته بر جای گذاشت. رهبر انگلیس در میکرو بلاگ خود نوشت که با رئیس جمهور فرانسه «شانه به شانه»، برای «ادای حق برای شجاعت فرانسوی ها، بعد از وقوع این عملیات تروریستی» ایستاده است. پیش از این دیدار، کامرون برای نشریه «دیلی تلگراف» مقاله ای نوشته و طی آن اعلام کرده که شخصاً به کمیته بین المللی مجلس عوام درخواستی ارائه خواهد کرد، تا انگلیس نیز به متحدان بین المللی در مبارزه علیه داعش، نه فقط در عراق، بلکه در سوریه بپیوندد. نخست وزیر نوشته است:

«ما نمی توانیم بار و خطرات مربوط به دفاع از کشورمان را بر دوش دیگران قرار دهیم». لندن نیروهای نظامی خود را مدرنیزه کرده و با اختصاص ٢٧٢ میلیارد دلار طی ١٠ سال، آنان را برای مبارزه علیه تروریسم بین المللی آماده خواهد کرد. کامرون خاطر نشان کرده که تصویب قطعنامه فرانسه توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد «نکته بسیار مهمی است» و این یک مسئله اصولی است. پیش از این، کمیته امور خارجی گزارشی را منتشر کرد که طی آن، گفته می شود که انگلیس نباید بدون توافق بر سر استراتژی بین المللی در رابطه با داعش به بمباران ها در سوریه بپیوندد، اما قطعنامه سازمان ملل متحد در این مورد دلیل
قانع کننده ای است.

فرانسه و انگلیس اطلاعات تجسسی خود پیرامون سوریه را مبادله خواهند کرد و لندن به پاریس اجازه داده است تا هواپیمایی خود را در پایگاه قبرس مستقر کند و ناوگان خود را نیز به دریای مدیترانه اعزام کرده است. شبکه تلویزیونی Sky News با استناد بر سخنان منابع خود، خبر می دهد که احتمال دارد، طی دو هفته آینده، عملیات نظامی انگلیس علیه مواضع داعش در سوریه آغاز شود.

فردا، اولاند به واشنگتن سفر خواهد کرد و دیدار وی با اوباما به مسئله هماهنگ سازی تلاش ها در تحقیقات پیرامون عملیات تروریستی در فرانسه اختصاص خواهد یافت. رهبر آمریکا به خاطر ناکفایتی اقدامات نظامی این کشور پیوسته انتقاد می شود، اما وی آشکارا اعلام کرده که قصد ندارد قوای خود را وارد سوریه کند. وی همچنین، در حال حاضر از آمادگی خود برای همکاری با پوتین نیز سخنی نگفته است.

سرگئی فدوروف، کارمند علمی ارشد انستیتوی اروپای آکادمی علوم روسیه، در گفتگویی با نشریه «نزاویسیمایا گازتا» خاطر نشان کرد: «مشکل می تواند گفت که آیا اولاند ائتلاف بین المللی را به راه خواهد انداخت و من تردید دارم که فرانسه با تمام تمایل خود موفق شود آمریکا را برای موافقت با نظرش و استقبال از آن متقاعد سازد، اگرچه منطق رویدادها نیز تشکیل چنین اتحادی را به مصلحت می داند.

همه می دانند که آمریکا تسلیم نخواهد شد و اجازه نخواهد داد و نمی خواهد چهره و رهبریت خود را از دست دهد. به احتمال زیاد، این عملیات نظامی با نظارت سازمان ملل متحد اجرا خواهد شد و در چنین شرایطی، حاصل شدن گزینه سازش ممکن خواهد شد و در این صورت، آمریکا بدون کمترین شرمندگی به عنوان یک از شرکت کنندگان به آن خواهد پیوست. اما، در رابطه با جنبه های فنی این طرح، مسائل زیادی مطرح اند و من فکر نمی کنم که تشکیل ساختاری مشابه ستاد هماهنگی روسیه، ایران و عراق که در بغداد فعال است، ممکن شود».

و این در حالی است که کری، وزیر امور خارجه آمریکا، به اسرائیل و دیگر کشورهای خاور نزدیک سفر کرده است، اما برای دستور کار سوریه، دیدار وی از دبی اهمیت بیشتری خواهد داشت که این دیپلمات آمریکایی در آنجا با وزیر امور خارجه عربستان سعودی و شیخ امارت متحده عربی دیدار خواهد کرد. در اواسط ماه دسامبر نیز مخالفان سوری در عربستان سعودی دیدار خواهند کرد. قرار است آنان مذاکره کنندگانی را که با نمایندگان اسد دیدار خواهند کرد، انتخاب کنند. بعد از آن، مذاکرات واقعی در خصوص برقراری آتش بس در خود سوریه آغاز خواهد شد.

نویسنده: یوگنی مدویدیف
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «نیزاویسیمایا گازی یتا» / 24 نوامبر 2015

لینک اصلی: اینجا