تقویت نظامی در برابر مسکو و پکن؛ سناریوی واشنگتن برای یک درگیری بزرگ
درحالی که رقابت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به اوج رسیده و مسئولان اروپایی عواقب «برکزیت» را بررسی می کنند، بحث های عمومی درباره امنیت بر مبارزه علیه تروریسم بین الملل متمرکز است.
اقدام اخیر ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، در تعلیق قرارداد دوجانبه مدیریت و جابجایی پلوتونیوم میان آمریکا و روسیه، آخرین حرکتی است که شیب تند روابط رو به وخامت مسکو و واشنگتن را تندتر کرده است.
مسکو برای توجیه این اقدام خود فهرستی را از اقدامات آمریکایی ها تهیه کرده که به گفته کرملین منافع ملی روسیه را نقض کرده است.
روسیه و اتحادیه اروپا: تعامل گزینشی و گفتگوی راهبردی در حوزه امنیت
استراتژی جهانی جدید اتحادیه اروپا یک رویداد مهم است. این استراتژی تلاشی است برای تبدیل کردن اتحادیه اروپا به مرکز مستقل سیاست های جهان. اروپایی ها همچنین در این استراتژی جدید به دنبال توسعه مسئولیت های خود در امور مربوط به امنیت بین الملل هستند.
"روسیه برگشته است". این جمله را اخیرا ژنرال کورتیس اسکاپاروتی فرمانده عالی ناتو بیان کرد- و درست میگفت. به لطف بودجه نظامی در حال رشد و افزایش نگرانکننده میزان تمرینات نظامی در نزدیکی مرزهای ناتو، روسیه بعد از یک وقفه بیستوپنج ساله، باری دیگر به بازی قدرت سیاسی بازگشته است.
اگر شما دو نقشه از سوریه را در دست بگیرید- یکی نقشه اواخر سپتامبر یعنی زمانی که روسیه وارد سوریه شد و دیگری نقشه امروز- خواهید دید که خطوط نبرد خیلی شبیه به هم است. روسیه توانسته منافع خود را فریز کند و همان منافعی که در گذشته داشت را در جای خود نگه دارد. هزاران سورتی پرواز، هزاران کشته و ماهها دیپلماسی نتوانست منافع این کشور را بیش از آنچه هست افزایش دهد. جنگ در وضعیت بنبست و مناطق کلیدی در کنترل شورشیان و نیروهای حامی دولت است.
زمانی که ولادیمیر پوتین ناشناخته در سال 2000 بر سر قدرت آمد، یک ستون نویس مسائل امور خارجه این سوال را پرسید: «آقای پوتین کیست؟» اینک بیش از 16 سال از قدرتنمایی پوتین میگذرد و جای این سوال مطرح میشود که «کدام "آقای پوتین،" آقای پوتین واقعی است؟»
درحالی که در آمریکا بحث بر سر حمایت از ترامپ یا هیلاری در انتخابات بالا گرفته، رای دهندگان روسی برای انتخابات 18 سپتامبر مجلس دوما دل مشغولی های بزرگتری داشتند. بسیاری از روس ها اساسا با این سوال مواجه هستند که آیا در انتخابات روسیه شرکت کنند یا نه؟ بر اساس نتایج حاصل از انتخابات پارلمانی سال 2016 میزان مشارکت مردم به میزان کم سابقه ای پایین بوده است.
زمانی ولادیمیر پوتین فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را یک " فاجعه ژئوپلیتیک" خواند. اما امروز متفکر سیاسیای که بیشترین تأثیر را بر پوتین دارد ولادیمیر لنین، بنیانگذار نظام کمونیستی نیست، بلکه ایوان ایلین، پیامبر فاشیسم روسی است. بیش از شصت سال است که این فیلسوف سیاسی درگذشته است، اما ایدههایش در روسیهی پس از شوروی زندگی جدیدی گرفته است. پس از سال 1991، کتابهایش دوباره منتشر شدند.
چرا پوتین به دنبال احیاء «کگب» است و چرا احتمالاً از این اقدام متضرر میشود
یک روزنامه پرنفوذ روسی گزارش داده که ولادیمیر پوتین در نظر دارد آژانس های امنیت داخلی، سرویس اطلاعات خارجی و سرویس های حفاظتی را در هم ادغام کرده و آژانس اطلاعاتی و امنیتی بزرگی را ایجاد کند که به نوعی بازتولید همان «کگب» سابق اتحاد جماهیر شوروی است.
مذاکرات آمریکا و روسیه برای آتش بس در سوریه و واکنش های مبهم مقامات ایرانی از سخنگوی وزارت خارجه گرفته تا معاون سیاسی منطقه ای بار دیگر این ابهام را بوجود آورد که چهارچوب روابط و هماهنگی ایران با روسیه در سوریه بر چه مبنایی استوار است؟
در حالت ایدهآل، مسکو به دنبال چهرهای مانند احمد قدیروف در میان مخالفان سنی است (فرماندهای شورشی و مایل به تغییر) تا بازی را تغییر دهد، با حکومت اسد متحد شود و در ازای آن، یک موقعیت تضمین شده برای یک ایالت محلی خودمختار دریافت کند.
چندی پیش کانال تلویزیون سی سی تی وی چین اعلام کرد که شرکت فضایی چین و واحد دولتی هواپیماسازی «آنتونوف» اوکراین قراردادی امضا کردند که مطابق آن چین حق مالکیت هواپیمای ترابری عظیم جثه «آنتونوف – 225 مریا» همراه با طرح ها و اسناد فنی آن را خواهد داشت.
«ولی نصر» رییس دانشکده مطالعات پیشرفته بین المللی دانشگاه جانز هاپکینز که مقالات زیادی را درباره ایران و تشیع نوشته و یکی از مشاوران اوباما در حوزه خاورمیانه بوده است در مقاله تازه خود در روزنامه نیویورک تایمز به موضوع اتحاد ایران و روسیه پرداخته است. او در یادداشت خود تحت عنوان "محور ایرانی – روسی" می نویسد:«آتش بس در سوریه خبری خوش است. اما نباید اجازه داده شود که به توسعه خطرناک روابط نظامی میان ایران و روسیه بیانجامد؛
ماکسیم سوکولوف، وزیر حمل و نقل روسیه، گفته است اگر خط راهآهن به ایران ساخته شود، میتواند سهمیاز باری که از طریق کانال سوئز حمل میشود را تصرف کنیم. این گفته وزیر حمل نقل روسیه نشان میدهد تکمیل خط راهآهن ایران به روسیه برای دو کشور چقدر اهمیت دارد.
این خط راهآهن در کنار خطوط راهآهنی که بندر چابهار ایران را به افغانستان و آسیایی مرکزی متصل میکنند
آسیای مرکزی مانند جایزه ای است که هربار در بازی بزرگ و قدیمی بین قدرت هایی همچون روس ها، انگلیسی ها، ایرانی ها، مغول ها و ترک ها در زمان های مختلف و با ترکیب های مختلف دست به دست می شده است. نشسته بین تقاطع استپهای روسیه، مرزهای غربی چین، گذرگاه های کوهستانی به شبه قاره هند و خاورمیانه مدرن، منطقه ای که گاهی مانع و گاهی پل بین قدرت ها بود. مسیری برای تجارت و بزرگراهی برای تهاجم.
پیشنویس توافق همکاری نظامی که شب گذشته میان آمریکا و روسیه تصویب شد و مسئولان آمریکایی آن را به گروههای مخالف سوری فرستادند، شامل عقبگرد واشنگتن از پیشنویسی است که فرستاده آمریکا چند روز قبل به مخالفان سوری فرستاد در حالی که این پیشنویس مخالفان را به این امر ترغیب میکند که جبهه النصره را از مناطق تحت تصرف خود طرد کنند تا آماج حملات آمریکا و روسیه قرار نگیرند.
ایران و روسیه همسایگانی هستند که صدها سال سابقه روابط پر فراز و نشیب داشتهاند، اما برای تعریف و تعیین حد و مرز این روابط که در مواقعی از آن به «روابط استرتژیک» یاد میشود، نیاز به واکاوی دقیقتری دارد که در این مختصر به مواردی از آن اشاره میشود.
بحث خود را با سه سوال آغاز می کنم: سیاست بین الملل به چه سمتی گرایش یافته است؟ سیاست منطقه ای (خاورمیانه) به کدام سمت گرایش دارد؟ و منافع منطقه ای ایران چیست؟ ما چگونه عمل کنیم؟ هرچند که جهان و نظام بین الملل ساختاری چندقطبی به خود گرفته است اما نمی توان تاثیر ایالات متحده و قدرت اثرگذاری و تصمیم سازی آن را انکار کرد.
از زمان وقوع کودتای شکستخورده در ترکیه در اواسط ژوئیه، تحولی بزرگ در توازن قدرت در خاورمیانه روی داده؛ تحولی که تقریبا هیچکس در واشنگتن توجهی به آن ندارد. ترکیه و ایران به طور همزمان به روسیه متمایل شده در حالی که روسیه نیز در حال گسترش دامنه نظامی و استراتژیک خود است؛ رویکردی که به زیان ایالاتمتحده و متحدانش است.
تنها یک هفته پس از این که اعلام شد روسیه از پایگاه نظامی در ایران برای حمله هوایی به سوریه استفاده می کند، تهران عقب نشینی کرد و اجازه استفاده از پایگاه نظامی خود به روس ها را متوقف کرد. این تحولات نشان می دهد، آن طور که برخی مفسران معتقدند، استفاده روسیه از پایگاه نظامی ایران به معنی ایجاد اتحادی جدید نبوده است. (یا لااقل) مقام های ایرانی چنین تصوری ندارند.