تعمیق اختلافات روسیه و اتحادیه اروپا بر سر بحران اوکراین،
سرگئی لاوروف را در کنفرانس امنیتی مونیخ وادار به بازطرح این پرسش
«تاریخی» کرد که اروپا درصدد ایجاد چه ساختار امنیتی در این قاره است، با
روسیه، بدون روسیه یا علیه روسیه؟ سئوالی که در دورههای مختلف تاریخ روابط
روسیه و اروپا مطرح بوده است. وزیر خارجه روسیه با اشاره ضمنی به ناخرسندی
مسکو از کارگزاری بروکسل برای امریکا و اشاره به اینکه
مذاکرات سخت ایران و
«گروه شش» در حالی در لوزان با «توافق سیاسی» در باب چهارچوبههای
توافقنامه جامع هستهای به پایان رسید که یکی از ویژگیهای آن نسبت به
دورههای گذشته شفافتر شدن هرچه بیشتر مواضع طرفین بود که اجازه داد
مذاکرات با هدفمندی بیشتری دنبال شود. بیتردید عزم
عملگرایانه دولتین آقایان روحانی و اوباما
اعلام آمادگی ریاض برای برقراری «روابط استراتژیک» با روسیه «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه روز پنجشنبه (28 خرداد) با شاهزاده
«محمد بنسلمان» وزیر دفاع عربستان سعودی و ولیعهد پادشاه این کشور ملاقات
کرد. این اولین سفر رسمی شاهزاده عربستانی به روسیه و اولین جلسه پوتین با
نسل جدیدی از خانواده سلطنتی عربستان است.
مقدمه سفر وزیر دفاع روسیه به ایران پس
از 15 سال و تأکید وی و همتای ایرانی او بر عزم دو کشور برای همکاری
امنیتی و نظامی بلندمدت در سطوح دوجانبه و منطقهای که ظاهراً قرار است پس
از تدقیق جزئیات، مفاد نهایی آن در سفر احتمالی آقای پوتین به ایران به
تأیید برسد،[1] میتواند آغازی بر همکاریهای گستردهتر نظامی باشد. طبیعتاً، همانند همه قرادادهای نظامی بسیاری از مفاد این قرارداد محرمانه
است
همچنان که روندها نشان
میدهد، برتری غرب به رهبری امریکا در عرصه بینالملل به انحاء مختلف به
چالش کشیده شده و روند رو به افول آن در آینده نیز ادامه خواهد داشت. با این وجود،
واشنگتن با پیروی از «راهبردی» کلان و کاربست ابزارها، تاکتیکها و روشهای
مختلف بر حفظ هژمونی خود و بهرهگیری از مزایای آن تأکید دارد. برای تحقق
این مهم، امریکا نه تنها از دولتهای متحد، بلکه از عناصر نامتقارن و حتی
از دشمنان و رقبای خود نیز استفاده کرده
اندیشکده روابط بینالملل فرانسه در یادداشتی به قلم توماس گومارت مدیر
این مؤسسه در تازهترین تحلیل خود به سیاستها و روابط دیپلماتیک روسیه در
اروپای شرقی و منطقه خاورمیانه پرداخته است. تحلیلگر مؤسسه روابط بینالملل
فرانسه بر این باور است که ارتباط مهمی میان اوضاع موجود در اوکراین و
اروپای شرقی (ازجمله شرایط موجود در چچن و شمال قفقاز) و روابط و سیاستهای
روسیه در خاورمیانه (بهخصوص در ارتباط با ایران، ترکیه،
پس از حضور هادی در عدن، ولادیمیر دیدوشکین، سفیر روسیه در یمن، بر حمایت کشورش از مشروعیت قانونی ریاست جمهوری عبدربه منصور هادی تاکید کرد. این نخستین موضع رسمی و علنی روسیه در دیدار سفیر این کشور با هادی در عدن درخصوص تحولات اخیر این کشور بود. دراینراستا وی اشاره کرد فدراسیون روسیه هیچ تردیدی دربارۀ مشروعیت قانونی رئیس جمهور هادی ندارد
هرچند اصطلاح «دیپلماسی
عمومی» طی سالهای اخیر بیش از هر زمان دیگری در سیاست بینالملل به گوش
میرسد، اما کاربست آن قدمتی به درازای تاریخ دارد و دولتها در کنار تلاش
برای تأثیرگذاری بر «دولتهای» دوست، رقیب و متخاصم، اقداماتی را برای فتح
قلوب و اذهان «ملتها» نیز در دستور داشته و دارند. در شرایط حاضر، به تبع تغییرات شتابان در نظام بینالملل،
تعمیق اختلافات میان
روسیه و غرب و فشار مضاعف غربیها بر مسکو برای تحقق اهداف تهاجمی خود، به
بروز دیدگاههایی در سیاست خارجی این کشور مبنی بر ضرورت تقویت بردارهای
جنوبی و شرقی دامن زده است. این رویکرد بیش از هرچیز با هدف تقویت
ابزارها در عرصه خارجی مطمح نظر قرار گرفته، چرا که بسیاری در مسکو بر این
تأکیدند که چالش جاری با غرب در کوتاه
اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی در یادداشتی به قلم پاتریک مگاهان و
بهنام بن طالب لو به بررسی وضعیت پدافند دفاعی ایران در صورت دریافت
موشکهای اس۳۰۰ پرداخته و مینویسد: ایران در ایجاد اختلال در عبور و مرور
دریایی تنگه هرمز و خلیج فارس از سابقهای طولانی برخوردار است، اما اگر
توافق احیاشده اخیر بین روسیه و ایران در مورد فروش موشکهای سطح به هوای
اس۳۰۰ به بار بنشیند،
ورود ناتو به بحران
اوکراین مرحلهای جدید از تقابل روسیه و غرب در این موضوع است که به نوبه
خود میتواند ابعاد گستردهتری به آن ببخشد. این ورود با نامه دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا به سران ناتو برای
«بازنگری در روابط بلندمدت با روسیه»، ارائه لایحهای در کنگره امریکا مبنی
بر شناسایی اوکراین (به همراه ژاپن و اسرائیل) در شمار متحدان مهم خارج از
سازمانِ ناتو،
«پتر آکوپوف» کارشناس روس در مسائل بینالملل در مطلبی در روزنامه
«وزگلاد» یادآور شد که روسیه و چین با ایجاد ارتباط استراتژیک درصددند
شالوده روابط خود را بیشازپیش محکم کنند. به گفته وی رزمایش
دریایی مشترک چین و روسیه، ادامه اقدام نمادین مشارکت رژه نظامی چین در
میدان سرخ مسکو است. مسکو و پکن متحدان نظامی نیستند، بلکه شریک هستند.
«تقابل صفر
ژئوپولیتیکیِ» روسیه و غرب در اوکراین که پس از سرنگونی هواپیمای مالزیایی،
گسترش درگیریها میان ارتش کییف و جداییطلبان شرق و احتمال مداخله نظامی
روسیه در مناطق شرقی این کشور (در قالب نیروهای پاسدار صلح) عمق و دامنه
قابل تأملی یافته، را به جرأت میتوان جدیترین تنش طرفین در دوره پساشوروی
دانست.
جویندگان طلا در خاورمیانه غوغا به پا کرده اند، اما این مرتبه به دنبال
طلا نمی گردند؛ بلکه به دنبال فروش رآکتور هستند. تا اینجای کار، روسیه از
همه جلوتر است. مسکو تنها رآکتور عملیاتی منطقه، رآکتور نیروگاه هسته ای
بوشهر را ساخته است و اواخر امسال یا سال آینده ساخت 4 رآکتور را در ترکیه
آغاز خواهد کرد و این رآکتورها از اوایل دهه 2020 توانایی تولید برق را
خواهند داشت.
مسکو به سه دلیل سرپیچی از آمریکا و به چالش کشیدن آن، تضمین درآمدهای
نفتی و تقویت موضع خود در خاورمیانه تصمیم به فروش سامانه دفاع موشکی اس
سیصد به ایران گرفته است. این پایگاه خبری صهیونیستی در تحلیلی به قلم رون
بن-ییشای، خبرنگار و کارشناس مسائل دفاعی نوشت، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور
روسیه اعلام کرد که سامانه دفاع هوایی اس سیصد به ایران تحویل می دهد.
جان کری، وزیر خارجه آمریکا امروز سه شنبه وارد روسیه شد تا احتمال
همکاری با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور در مورد زنجیرهای از
بحرانهای منطقهای، به خصوص راههای پایان جنگ در سوریه را بررسی کند. از
دو سال پیش تا به امروز کری عالی رتبهترین مقام آمریکایی خواهد بود که در
روسیه سفر کرده و با پوتین دیدار خواهد کرد.
برگزاری رژه نظامی روسیه در میدان سرخ در ۹ مه امسال بر اهمیت سالگرد
پیروزی در جنگ جهانی دوم برای این کشور افزوده است. هفتادمین سالگرد پیروزی
در جنگ جهانی دوم برای ارتش روسیه موقعیتی است که بتواند برخی از
تازهترین تجهیزات نظامیاش را به نمایش بگذارد.
هنوز جوهر چارچوب تفاهم به دست آمده میان ایران و گروه 1+5 بر سر برنامه
هستهای این کشور خشک نشده بود که روسیه اعلام کرد سامانه دفاعی موشکی اس-
300 را به تهران تحویل خواهد داد. از نظر آمریکا، تصمیم روسیه
برای انتقال سامانه موشکی اس-300 به ایران آخرین نشانه از این حقیقت است که
علیرغم وجود دور نمای یک توافق هستهای تلخی رو به افزایش در روابط
واشنگتن – مسکو کم نشده است.
دور دیگری از مذاکرات
هستهای ایران و 1+5 موسوم به «وین 6» با پیشرفتهای نسبی پایان یافت و
تدوین توافق جامع موکول به ادامه مذاکرات در یک دوره چهار ماهه دیگر شد.
نکته قابل تأملی که در این دور و به عبارتی بعد از مذاکرات «ژنو 3» بیش از
پیش جلب توجه میکند، گفتگوی مستقیمِ پنهان و پیدای طرفهای اصلی این موضوع
یعنی ایران و امریکا است
جوزف نای، تحلیلگر و تئوریپرداز آمریکایی در یادداشتی با هشدار درباره
تاثیرات بلندمدت «انزوا و زوال روسیه» برای غرب، بر نیاز غربیها به مسکو
در موضوعاتی از قبیل ایران تاکید کرد. او با تصریح بر «منافع مشترک» غرب و
روسیه بر سر موضوعاتی چون ایران، درباره تاثیرات منفی «انزوا و زوال» مسکو
برای غربیها هشدار داد. «هم زمان با اینکه اروپا درباره اینکه آیا رژیم
تحریمها علیه روسیه را حفظ کند