نگرانی روسیه درباره تهدید اسلامی در نشست امنیتی آسیای مرکزی

در حالی که همه تمرکز واشنگتن بر شورشیان دولت اسلامی (گروه تکفیری صهیونیستی داعش) و دیگر شورشیان اسلام گرا معطوف شده است، اما واشنگتن با تهدید چنین گروه هایی بسیار فاصله دارد. خطر این گروه ها واقعی است اما واشنگتن و هم پیمانانش هزاران مایل با این گروه ها فاصله دارند. اما از نظر روسیه - که تنها چند صد مایل با قلمرو شورشیان اسلامی در افغانستان فاصله دارد- می توان گفت تهدید این گروه ها درست به درهای روسیه رسیده است.   تهدید نفوذ شورشیان داعش در ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان  - که با افغانستان هم مرز هستند- از نگرانی های عمده مسکو محسوب می شود و مطمئنا این موضوع در نشست سازمان همکاری های شانگهای در شهر اوفا در روسیه مطرح شد.

همه کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای - به رهبری روسیه و چین- از حفظ صلح و ثبات در آسیای مرکزی نفع می برند. اما تلاش ها برای ایجاد معاهده ای امنیتی در چارچوب سازمان همکاری شانگهای سبب بروز اختلاف نظرهایی در میان شش کشور عضو شده است. کارشناسان می گویند روسیه در تلاش برای هدایت این کشورها از طریق ایجاد سازمان معاهده امنیت جمعی است، معاهده ای نظامی که شامل روسیه، ارمنستان، بلاروس ، قزاقستان ، قرقیزستان و تاجیکستان می شود.

الکساندر گولتز کارشناس مستقل نظامی اعلام کرد: « تردیدی نیست که طی چند سال آینده روسیه با تهدید های جدی در آسیای مرکزی مواجه خواهد شد.» او همچنین گفت: «حتی قبل از ظهور شورشیان دولت اسلامی، واضح بود که اسلام افراطی در نهایت بر افغانستان استیلا خواهد یافت. هیچ کسی در مسکو دیگر بر این باور نیست که آمریکا می تواند مانع از به وجود آمدن چنین نتیجه ای شود و این مسئولیت بر عهده روسیه است که باید با این روند مقابله کند.»

روسیه در ماه های اخیر، رزمایش هایی در تاجیکستان به منظور مقابله با اقدامات تروریستی برگزار کرد. روسیه در تاجیکستان یک پایگاه نظامی دایمی دارد و در رزمایش تاجیکستان هزاران سرباز از کشورهای عضو سازمان معاهده امنیت جمعی حضور داشتند. تاجیکستان مرزی هشتصد مایلی با افغانستان دارد که از زمانی که شورشیان در دهه 1990 در این کشور جنگ خونین داخلی به راه انداختند، با آرامش همراه بوده است. اما گفته می شود فعالیت های طالبان در اطراف آمو دریا در شمال افغانستان افزایش یافته است. این موضوع سبب شد مسکو در اخیرا وعده کمک های نظامی به ارزش یک میلیارد و دویست میلیون دلار به تاجیکستان را بدهد. روسیه همچنین قصد دارد شمار نظامیان خود را در تاجیکستان از شش هزار به نه هزار تن برساند و هواپیماهای بدون سرنشین خود را که به تازگی تولید کرده است به منظور کمک به گشت زنی مرزی در این کشور مستقر کند.

ازبکستان مشکلی بزرگ تر برای مسکو محسوب می شود، کشوری فقیر و پر جمعیت که اسلام کریم اف رئیس جمهور آن است. کارشناسان روسی می گویند خطر بروز تنش ها بر سر جایگزینی کریموف که ممکن است در هر زمانی رخ دهد می تواند زمینه رابرای بروز ناآرامی ها در این کشور فراهم کند. کریم اف به سبب نگرانی درباره اهداف روسیه چند سال پیش از سازمان پیمان امنیت جمعی خارج شد و از آن زمان به بعد بر روی ایجاد ارتشی قدرتمند در آسیای مرکزی متمرکز شد. اما او به سرکوب قیام الهام گرفته شده از اسلام گرایان در یک دهه پیش متهم است و از آن زمان به بعد روابطش با کشورهای غربی به تیرگی گرایید. با این حال، به نظر می رسد آمریکا در تلاش برای ارسال 300 خودروی زرهی به این کشور برای کمک به ازبکستان به منظور کنترل مرز نود مایلی اش با افغانستان است.

لئونید گوسف کارشناس در موسسه روابط خارجی مسکو اعلام کرد:«ازبکستان و تاجیکستان رژیم های آسیب پذیری دارند و بسیاری از گروه های تروریستی ازبک و تاجیک پایگاه های خود را در افغانستان حفظ کرده اند و با گروه طالبان در آنجا همکاری می کنند.» او همچنین گفت:«تهدید این گروه ها در سال های اخیر کاهش یافته است اما بار دیگر به نظر می رسد اوضاع در حال تغییر است.» سومین جمهوری شوروی سابق که مرز مشترک با افغانستان دارد ترکمنستان است که منابع گازی غنی در اختیار دارد. گوسف می گوید قربان قلی بردی محمداف اخیرا از مسکو و پکن خواست «خدمات نظامی» در اختیار این کشور قرار دهند تا مرزهای این کشور با افغانستان همچنان امن باقی بماند.

گولتز همچنین گفت:« مقامات روسیه این موضوع را درک کرده اند که این منطقه به ویژه اربکستان به سبب جمعیت زیاد و فقیر بودن می تواند زمینه را برای نفوذ اسلام افراطی فراهم کند.» روسیه طی پنج سال گذشته، در حال آموزش نیروهای واکنش سریع بوده است که می توانند به تهدید های منطقه ای سریعا واکنش نشان دهند. گولتز افزود:«از سازمان معاهده امنیت جمعی برای مشروعیت بخشیدن به این گونه فعالیت ها استفاده می شود. اگر روسیه تصمیم به مداخله در امور منطقه بگیرد می تواند به اقدام خود مشروعیت بخشد.»

وحشتناک ترین کابوس مسکو فروپاشی قزاقستان است که نورسلطان نظربایف رئیس جمهور آن است. آشفتگی در این کشور می تواند سبب سرازیر شدن سیل آوارگان و احتمالا تندروها به روسیه شود. با آن که شرایط قزاقستان در حال حاضر با ثبات است اما مناقشه بر سر جایگزینی نظربایف می تواند سبب تغییر شرایط این کشور شود. گولتز می گوید:« کارشناسان روسی بر این باور هستند که قزاقستان از روسیه در مقابل تهدید آشوب ها در آسیای مرکزی محافظت خواهد کرد اما این امکان دیگر وجود ندارد.» او همچنین گفت:« اگر نظربایف برود این نگرانی به شدت وجود دارد که قزاقستان بی ثبات خواهد شد. مرز بین روسیه و قزاقستان کاملا باز است و این تهدید جدی و واقعی است.»

گزارش های منتشر شده حاکی است هزاران نفر از کشورهای آسیای مرکزی به عراق و سوریه سفر کرده اند تا به شورشیان داعش بپیوندند و کارشناسان درباره تأثیر این موضوع بر بی ثبات شدن رژیم های منطقه ای در صورت بازگشت این جنگجویان نگرانند. همچنین گزارش هایی در این باره منتشر شده است که شورشیان داعش (گروه تکفیری صهیونیستی داعش) در حال ایجاد پایگاه در افغانستان هستند. گوسف می گوید مسکو ممکن است در تهدید این گروه ها به منظور رسیدن به اهداف ژئوپولتیکی خود اغراق کند اما شرایط آینده مبهم است. او می گوید:«گروه دولت اسلامی(داعش) در تلاش برای جذب افراد جوان در خاورمیانه است. اگر دولت اسلامی به گسترش فعالیت های خود ادامه دهد و به موفقیت های برسد، جهادگران جوان خواهان پیوستن به این گروه خواهند شد. این موضوعی است که باید درباره آن نگران بود.»

نویسنده: فِرِد وییر
منبع: واحد مرکزی خبر به نقل از «کریستین ساینس مانیتور»/  10 ژوئیه 2015
لینک اصلی: اینجا