افشای اسناد تلاش روسیه برای اعمال نفوذ در آفریقا

براساس اسناد افشا شده، روسیه به دنبال تقویت حضورش در دست‌کم ۱۳ کشور در سراسر آفریقاست. این اسناد فاش کرده که روسیه با ایجاد روابط از طریق قوانین موجود، معامله‌های نظامی و تقویت نسل جدیدی از رهبران و جاسوس‌های مخفی به دنبال اعمال نفوذ در قاره سیاه است.  

ماموریت روسیه برای افزایش حضور در این قاره به رهبری "یوگنی پریگوژین" تاجر روس ساکن سن پترزبورگ است که متحد نزدیک ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به شمار می‌رود. یکی از اهداف روسیه این است که آمریکا و قدرت‌های استعماری سابق چون انگلیس و فرانسه را با توسل به زور از منطقه بیرون کند و هدف دیگر توقف ناآرامی‌ها و قیام‌های حامی غرب است.

در سال ۲۰۱۸، رابرت مولر، بازرس ویژه رسیدگی به دخالت ادعایی روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا علیه پریگوژین که بیشتر به "سرآشپز پوتین" شهرت دارد، اعلام جرم کرد. صفت این تاجر از آنجایی نشات می‌گیرد که وی برای کرملین قراردادهایی را آماده می‌کرد. به گفته مولر، کمپانی "آژانس تحقیقات اینترنت" این تاجر روس در کمپین انتخاباتی ۲۰۱۶ ترامپ به عنوان یک رسانه اجتماعی گسترده برای کمک به انتخاب ترامپ فعال بود. گروه "واگنر" که یک مقاطعه‌کار خصوصی نظامی مرتبط با پریگوژین است، مزدورانی را برای جنگ در اوکراین و سوریه اعزام کرده است.

این اسناد همچنین نشان‌دهنده مقیاس عملیات اخیر مرتبط با این تاجر روسی در آفریقا و تمایلات روسیه در تبدیل کردن این منطقه به یک قطب استراتژیک است. چندین کارخانه مرتبط با این اولیگارشی، شامل واگنر به خاطر کارمندانی با عنوان "کمپانی" شهرت دارند. فعالیت‌های این کارخانه‌ها با هماهنگی مقام‌های ارشد وزارت خارجه و دفاع روسیه است.

پوتین در سال‌های دهه ۲۰۰۰ تمایل کمی نسبت به آفریقا نشان داد اما تحریم های غربی اعمال شده در ۲۰۱۴ در نتیجه الحاق شبه جزیره کریمه، روسیه را به سمت یافتن دوستان ژئوپلیتیکی و فرصت‌های تجاری جدیدی سوق داده است.

روسیه در جمهوری آفریقای مرکزی حضور نظامی و ماموریت صلحبانی دارد. این کشور آفریقایی به عنوان یک منطقه حائل و استراتژیک مهم بین شمال مسلمان و جنوب مسیحی آفریقا قرار دارد. این روند به روسیه اجازه می‌دهد تا در سراسر قاره سیاه گستردگی فعالیت داشته باشد و کمپانی‌های روسی هم دست به معاملات لوکس و پردرآمد بزنند.

۲۴ مه سال جاری میلادی، کرملین اعلام کرد تیمی از کارشناسان نظامی را به جمهوری دموکراتیک کنگو اعزام می‌کند. به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین آنها تجهیزات نظامی ساخت روسیه را تعمیر و سرویس می‌کنند. تاکنون، روسیه قراردادهای نظامی را با حدود ۲۰ کشور آفریقایی امضا کرده است.

پنج روز بعد از آن تاریخ، کرملین اعلام کرد میزبان نخستین نشست روسیه-آفریقا در اکتبر ۲۰۱۹ در منطقه سوچی واقع در دریای سیاه است. پوتین و عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر ریاست این نشست را بر عهده خواهند داشت. حدود ۵۰ تن از رهبران کشورهای آفریقایی در این نشست حضور خواهند داشت. هدف از برگزاری این نشست، همکاری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است.

اسناد فاش شده توسط مرکز "Dossier" واحد تحقیقی مستقر در لندن به دست آمده است. این مرکز توسط میخائیل خودوروفسکی، تاجر روس و منتقد در تبعید کرملین تاسیس شده است. پریگوژین پیشتر ارتباط با این آژانس تحقیقات اینترنت را رد کرده و گفته بود که کمپانی واگنر اصلاً وجود خارجی ندارد. پوتین نیز قبلاً گفته بود که این شرکت‌های مرتبط با پریگوژین ربطی به دولت روسیه ندارند.

در نقشه مربوط به تاریخ دسامبر ۲۰۱۸ که در گاردین به نمایش درآمده، سطح همکاری بین این کمپانی و دولت‌های آفریقایی و به صورت کشور به کشور مشخص است. نمادهای روابط نظامی، سیاسی و اقتصادی، آموزش‌های پلیس، پروژه‌های رسانه‌ای و بشری و همچنین رقابت با فرانسه به نمایش درآمده است. عدد پنج بالاترین سطح و عدد یک پایین‌ترین حد روابط است.

نزدیکترین روابط با جمهوری آفریقای مرکزی، سودان و ماداگاسکار عدد پنج را دارند، لیبی، زیمبابوه و آفریقای جنوبی عدد چهار، سودان عدد سه و جمهوری دموکراتیک کنگو، چاد و زامبیا عدد دو را دارند.

سایر اسناد نشان می‌دهد اوگاندا، گینه استوایی و مالی جز کشورهایی هستند که روسیه قصد همکاری با آنها را دارد. لیبی و اتیوپی نیز جزو کشورهایی هستند که همکاری با آنها امکان دارد. کرملین اخیراً عملیات زمینی خود را در لیبی افزایش داده است. نوامبر گذشته میلادی، خلیفه حفتر، فرمانده لیبیایی به مسکو رفت و با سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه دیدار کرد. پریگوژین نیز در مذاکرات حضور داشت. مصر نیز به عنوان "از قدیم‌الایام حمایتگرا" بوده است.

این تصاویر همچنین به بررسی اجمالی فعالیت‌های این کمپانی و دستاوردهایش می‌پردازد و مدعی است که به جمهوری آفریقای مرکزی برای خلاص شدن از دست سیاستمدارانی اعتبار داده که به سمت فرانسه متمایل بوده‌اند و شامل نمایندگان مجمع ملی و وزیر خارجه می‌شود. به نظر می‌رسد که این فرد چارلز آرمل دوبانه باشد که در دسامبر اخراج شد. این کمپانی ارتش را تقویت کرده و روزنامه‌ها و یک ایستگاه رادیویی ایجاد کرد. روسیه یک دوست ۸۳ درصدی است.

آندری راجوئلینا، رئیس‌جمهوری جدید ماداگاسکار با حمایت "کمپانی" پیروز شد. روسیه بزرگترین روزنامه این کشور را با دو میلیون نسخه در ماه ایجاد و توزیع کرده است. راجوئلینا این کمک‌ها را رد می‌کند.

کشور کلیدی دیگر، سودان است. سال گذشته میلادی، متخصصان روس برنامه‌ای را برای اصلاحات سیاسی و اقتصادی در این کشور ایجاد کردند که هدف حفظ عمر البشیر در قدرت بود و شامل برنامه‌ای برای متوقف کردن اعتراضات ضد دولتی می‌شد که کپی‌ای از تاکتیک های خانگی علیه اپوزیسیون ضد پوتین به شمار می رفت. (در یکی از یادداشت‌ها، به اشتباه روسیه به جای سودان آمده است.)

یکی از برنامه‌ها، استفاده از اخبار جعلی و ویدئوهای ساختگی برای به تصویر کشیدن معترضان در خارطوم و سایر شهرهای سودانی به عنوان ضد اسلام، حامی اسرائیل و حامی همجنسگرایان بود. به دولت سودان گفته شد تا نرخ روزنامه را افزایش شدهد تا دسترسی آن برای منتقدان دشوار شود و خارجی‌ها را هم در راهپیمایی‌های ضد دولتی شناسایی کنند.

در یکی از نامه‌های افشا شده نوشته شده از سوی پریگوژین به بشیر، این تاجر روس به رئیس‌جمهوری سودان شکایت کرده که به صورت دقیق به توصیه‌ها عمل نکرده است. پریگوژین به فقدان فعال بودن دولت سودان و موضع به شدت احتیاطی آن اشاره کرده است.

ارتش در آوریل و به دنبال یک کودتا، عمر البشیر را از قدرت برکنار کرد. نیروهای حمایت سریع سودان به سوی معترضان حامی دموکراسی شلیک کرده و صدها تن را کشت. مشاوران روس به شورای نظامی سودان تاکید کردند تا فعالان را تا حدی که کشته‌ها زیاد نشوند، سرکوب کنند.

درضمن، مسکو به دنبال سوءاستفاده از یک مناقشه طولانی مدت منطقه‌ای در جزایر قمر نیز است. فرانسه به صورت مستقیم کنترل یک چهارم از این جزایر را دارد. در ۲۰۱۸، کارمندان پریگوژین از طریق بلاروس به این جزایر رفتند. هدف آنها آزمودن این مساله بود که آیا فناوری‌های سیاسی ممکن است برای دامن زدن به تنش بین پاریس و دولت جزایر قمر مورد استفاده قرار گیرد یا خیر.

سایر مطالب ارائه شده در این اسناد شامل طرح‌های ساخت ریل و جاده در سراسر آفریقاست. یک خط راه آهن احتمالاً برای ارتباط بین داکار در سنگال با بندر سودان در سودان در کنار "مسیر قدیمی حج" ایجاد می‌شود. همچنین یک جاده عوارضی جداگانه ۳۷۰۰ کیلومتری نیز برای مرتبط کردن بندر سودان با دوالا در کامرون پیشنهاد شده است که البته هنوز هیچیک اتفاق نیفتاده است.

برنامه احیای "آگاهی پان-آفریقایی" به نظر مدلی مرتبط با ایده جهان روسی یا " Russkiy Mir" است. این مفهوم در دوران ریاست جمهوری پوتین مطرح شده و فرهنگ و قدرت روسی را فرا تر از مرزهای کنونی دلالت می‌کند.

در گزارش مارس ۲۰۱۸ آمده است، یکی از برنامه‌های روسیه عنوان "جهان آفریقا" را بر خود دارد که خواستار یک "خودآگاهی هویتی آفریقایی" در حال توسعه است و جمع‌آوری پایگاه داده‌ای آفریقایی‌های ساکن در آمریکا و اروپا را پیشنهاد می‌دهد که ممکن است آنها را برای رهبران آتی و عاملان نفوذ در نظر بگیرند. هدف نهایی یک "زنجیره وفادار نمایندگان در سراسر قلمروی آفریقا" است.

اقدامات عملی فوری بیشتر شامل ایجاد سازمان‌های غیر دولتی تحت کنترل روسیه در کشورهای آفریقایی و سازماندهی نشست‌های منطقه‌ای است.

هنوز مشخص نیست که چه تعداد از ابتکار عمل‌های پریگوژین به واقع به سمت جلو پیشرفته‌اند. شواهدی وجود دارد که پروژه‌های رسانه‌ای اشاره شده در این اسناد افشا شده به جریان افتاده و در حال پیشرفت هستند. این پروژه‌ها شامل یک وبسایت به نام Africa Daily Voice مستقر در مراکش و سرویس فرانسوی زبان خبری Afrique Panorama مستقر در پایتخت ماداگاسکار است.

عملیات روسیه همچنین شامل افکار و عقایدی در حوزه سیاست‌های جهانی است. یکی از این اوراق مربوط به سیاستگذاری با عنوان "تاثیر روسیه در آفریقا" می‌گوید، مسکو به یافتن شرکای قابل اعتماد در میان کشورهای آفریقایی نیاز دارد و باید پایگاه‌های نظامی در آنجا ایجاد کند.

نویسنده: لوک هادینگ و جیسون بورک
منبع: ایسنا به نقل از گاردین / 11 ژوئن 2019

لینک اصلی: اینجا