رویدادهای مهم اقتصادی روسیه در سال 2018

سال 2018 میلادی شامل 365 روز مهم اقتصادی برای کشور روسیه بوده است. رخدادهای ملی، منطقه ای و جهانی فراوانی در سال 2018 میلادی به وقوع پیوسته است که مستقیم یا غیر مستقیم بر روند سیاست های پیش روی اقتصادی این کشور تاثیر گذار بوده است. اقتصاد روسیه به دلیل اتصال قوی به زنجیره ارزش اقتصاد جهان هم از سایر حلقه های این زنجیر تاثیر می پذیرد و هم تاثیر بر آنها می گذارد.    وجود چنین سطح بالای تعامل با اقتصاد جهان باعث می شود تا بسیاری از سیاست های کلان اقتصادی و خط مشی گذاری ها در کشور روسیه در کنش یا واکنش به رخدادهای جهانی اقتصاد وضع شود. در این نوشتار سعی می شود تا براساس تحلیل آژانس اطلاعات اقتصادی روسیه مهمترین وقایع اقتصادی کشور روسیه در سال 2018 میلادی که تاثیرات مهمی بر کلان اقتصاد این کشور گذاشته است و می توانند تاثیرات فراوانی در سال های پیش رو داشته باشند به طور خلاصه شرح داده شوند.

 
1. ادامه حضور ولادیمیر پوتین در اقتصاد روسیه
انتخابات ریاست جمهوری فدراسیون روسیه در تاریخ 18 مارس سال 2018 میلادی برگزار و با نتیجه آرا 77 درصدی به حضور مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور فدراسیون روسیه همراه بود که پس از انتخاب مجدد، ولادیمیرپوتین در روز 7 ماه می سال 2018 میلادی در فرمانی تحت عنوان فرمان می (Майский указ)، قرار گرفتن کشور روسیه طی 6 سال (تا سال 2024 میلادی) آینده در جمع 5 قدرت برتر اقتصادی را در دستور کار قرار داد. وی سیاست های رسیدن به این امر را مواردی همچون رشد پایدار جمعیت فدراسیون روسیه، رشد امید به زندگی تا سطح 78 سال، افزایش رشد پایدار درآمدواقعی افراد و رشدسطح درآمدبازنشستگان بیش از سطح تورم، نصف شدن سطح فقر در روسیه و غیره عنوان نمود. همچنین با ادامه داشتن تحریم های غرب علیه روسیه، حضور مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان شخص اول روسیه انتظارات جامعه از وجود آینده روشن برای آن کشور را رقم می زند که خود عاملی بر تثبیت شرایط کلان اقتصاد روسیه خواهد بود.
 
2. پروژه کارتژ (Кортеж)
پروژه جدید اتومبیل سازی در روسیه تحت عنوان  کارتژ توسط ولادیمیر پوتین در سال 2018 مورد بازدید قرار گرفت و اولین خودرو لیموزین روسی ساخته شده توسط این کارخانه تحت عنوان آروس (AURUS) به نمایش گذاشته شد. ورود صنعت اتومبیل سازی اقتصاد روسیه به ساخت ماشین های با امنیت و مخصوص طبقه ثروتمند نشانه هدفگذاری نوین در بازارهای جدید و تحول در این صنعت اقتصاد کشور روسیه در آینده خواهد بود. صنعت اتومبیل سازی روسیه با حجم اشتغال 600 هزار نفر (1 درصد کل نیروی کار در اقتصاد روسیه) دارای دو شرکت مهم در صنعت اتومبیل سازی سبک با نام های اوتوواز (Автоваз) و گاز (ГАЗ) و شرکت کاماز (КАМАЗ) درحوزه تولید ماشین های سنگین است. همچنین بیش از 10 شرکت بین المللی تولید خودرو در صنعت خودرو سازی روسیه مشغول به فعالیت می باشند. چنین صنعت رقابتی و ملی – بین المللی با معرفی سطح جدید اتومبیل سازی در پروژه کارتژ، شکوفایی و تازگی را به بازار خودروی روسیه و جهان عرضه نموده است که در سال های آینده می بایست منتظر توسعه این بخش از خودروسازی روسیه و نفس بیشتر به جان صنعت خودروسازی روسیه دمیدن باشیم.
 
3. افزایش نرخ بهره کلیدی توسط بانک مرکزی فدراسیون روسیه
بانک مرکزی فدراسیون روسیه در پاییز سال 2018 میلادی برای اولین بار پس از سال 2014 میلادی اقدام به افزایش نرخ بهره کلیدی به میزان 7.75% کرد. افزایش این نرخ به معنای گران شدن اخذ تسهیلات از بانک ها است که کم شدن تسهیلات پرداختی بانک ها به معنای کم شدن نقدینگی در بازار کالاها و خدمات خواهد بود. بسیاری از اقتصاد دانان روسیه پیش بینی افزایش نرخ بهره کلیدی در سال های آینده را دارند که رئیس بانک مرکزی فدراسیون روسیه، الیویرا نابیولینا این پیش بینی را رد نموده است. بهر حال افزایش نرخ بهره کلیدی به همراه افزایش مالیات بر ارزش افزوده (НДС) درروسیه، به معنای احتمال افزایش سطح عمومی قیمت ها در سال 2019 میلادی به میزان بیش از 5.5 درصد  ویا حتی 6 درصد خواهد بود.
 
4. اوپک پلاس و محوریت روسیه
کشورهای بزرگ صادرکننده نفت در خارج از سازمان اوپک به محوریت روسیه تحت عنوان اوپک پلاس در حال گسترش نقش خود در مکانیزم عرضه و قیمت گذاری نفت خام در بازار جهانی این کالای ارزشمند و استراتژیک هستند. این گروه از اول سال 2018 میلادی تا ماه ژوئن به طور متوسط تولید نفت خام خود را کاهش و سپس برای برگرداندن تعادل به بازار جهانی نفت تولید خود را افزایش دادند. در ماه دسامبر سازمان اوپک تصمیم به کاهش تولید خود به میزان 800 هزار بشکه در روز از اول ژانویه 2019 میلادی گرفت و همراستا با این تصمیم کشورهای اوپک پلاس نیز تصمیم به کاهش حدود  400 هزار بشکه در روز گرفتند (روسیه در جهت همسویی با کشورهای اوپک تصمیم به کاهش حدود 228 هزار بشکه در روز از اکتبر 2018 میلادی گرفت). این همسویی به این معناست که دیگر اوپک به تنهایی نمی تواند بازار جهانی نفت خام را به تعادل برگرداند و نیاز به کمک کشورهای اوپک پلاس با محوریت روسیه دارد. این امر نشان از حضور پر رنگ تر روسیه در بازار جهانی نفت در آینده نزدیک دارد.
 
5. خرید سهام مگنت توسط بانک و.ت.ب.
یکی از مهمترین اتفاقات در خرید و فروش بازار سهام در سال 2018 در کشور روسیه، خرید سهام دومین بنگاه خرده فروشی بزرگ روسیه تحت عنوان مگنت (Магнит) توسط بانک و.ت.ب. (ВТБ) است. طبق گزارش بانک مرکزی فدراسیون روسیه، بانک و.ت.ب.  29.1 درصد از سهام مگنت را از مالک آن سرگئی گالیتسکی در فوریه سال 2018 میلادی خریداری نمود که مبلغ معامله شده حدود 138 میلیارد روبل بوده است. هرچند بانک و.ت.ب در آخر ماه می، 11.82%  از سهام خریداری شده از مگنت را به شرکت سرمایه گذاری ماراتون واگذار کرد.
 
6. جنگ تجاری در جهان
سال 2018 میلادی را می توان سال جنگ های تجاری و اجرای سیاست پروتکشنیسم از سوی امریکا دانست. در ماه مارس سال 2018 میلادی، امریکا تعرفه های بیشتر بر آهن (25درصد) و آلومینیوم (10 درصد) در واردات از تمام کشورها به جز دو کشور استرالیا وآرژانتین وضع کرد(در مورد دو کشور برزیل و کره جنوبی تنها تعرفه ها بر آهن وضع شد). نتیجه آغاز این جنگ تجاری، شکایت در سازمان تجارت جهانی از سوی بسیاری از کشورها از جمله روسیه علیه امریکا بود. همچنین در پاسخ به این عمل امریکا، روسیه در ماه جولای نیز تعرفه های وارداتی را بر برخی از کالاهای خاص امریکا وضع نمود. اقتصاد روسیه همچنین از جنگ تجاری میان امریکا و چین در سال 2018 میلادی متاثر شد. زمانی که در ماه جولای، دو کشور امریکا و چین به عنوان دو اقتصاد برتر جهان، تعرفه های کالاهای وارداتی از کشورهای یکدیگر را افزایش دادند، سایر شرکای اصلی آنها از جمله روسیه تحت تاثیر شدیدی قرار گرفت. به صورتی که می توان پیش بینی کرد افزایش سیاست پروتکشنیسم درجه باز بودن تجاری کشورهای جهان از جمله روسیه را کاهش می دهد که خود منجر به کاهش تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی سالانه روسیه و کشورهای جهان خواهد شد که در سیکل عرضه و تقاضا، کاهش تولید جهانی به معنای کاهش تقاضای انرژی و شوک مجدد به اقتصاد کشورهای نفتی همچون روسیه خواهد بود.
 
7. تحریم آلومینیوم
در آغاز ماه آپریل سال 2018 میلادی، امریکا تحریم های جدید اقتصادی علیه کشور روسیه وضع نمود که به شدت اقتصاد روسیه را دچار نوسان کرد. در لیست سیاه اعلام شده توسط امریکا، شرکت ها و تجار بسیار مهم روسی قرار گرفته بودند که این امر موجب ریزش شدید شاخص های بورس مسکو و کاهش ارزش روبل شد. در این لیست تحریمی از سوی غرب، افرادی همچون اولگ دریپاسکا مدیر عامل شرکت های بزرگ روسی همچون گروه En+، گروه گاز (ГАЗ)، و بزرگترین شرکت تولید کننده آلومینیوم جهان یعنی روس آل Русал قرار داشتند.  تحریم او  نه تنها بر بازارهای داخلی روسیه تاثیر شدیدی گذاشت بلکه بر اقتصاد جهان نیز اثرات فراوانی داشت. به این صورت که این تحریم منجر به افزایش قیمت آلومینیوم و کمبود این فلز در بازار جهانی شد.
 
8. عدم تعادل قیمت سوخت در بازار داخلی روسیه
افزایش معنادار قیمت سوخت در سال 2018 میلادی یکی از چالش های مهم اقتصاد روسیه بود. علت اصلی افزایش قیمت سوخت در داخل کشور روسیه وجود دو عامل افزایش قیمت نفت خام و کاهش ارزش روبل در برابر دلار بود که شرکت های روسی در تجارت داخلی سوخت ضرر می نمودند. در مصاحبه ای، میخائیل لئونتیف سخنگوی شرکت روس نفت بیان نمود که "شرکت ما به طور متوسط در فروش هر لیتر گاز در بازار داخل روسیه، 5 روبل ضرر می کند. ما در ازای سود، مالیات به دولت می دهیم و در برابر ضرر مالیات دهی معنا ندارد". در ماه آپریل سال2018 میلادی، قیمت بنزین در مقایسه با ماه مارس، 13 درصد رشد داشت (به بیش ازلیتری 40رویل رسید). دولت برای حل این مشکل اقدام به کاهش مالیات بر بنزین و گازوئیل نمود تا برای شرکت های نفت و گاز، بازار سوخت داخل هم جذاب و سود ده شود. با این حال بازار به تعادل قیمتی برنگشت و در اوایل ماه نوامبر سال 2018 میلادی، وزارت انرژی روسیه و  مرکز ضدانحصاری فدرالی (ФАС) با ده شرکت بزرگ نفتی روسیه موافقنامه ای را امضا کردند که طبق آن بازار سوخت طی زمان 1 نوامبر تا 31 مارس 2019 میلادی بدون افزایش قیمت بماند.
 
9. تحریم ها و بدهی های دولتی
در سال 2018 میلادی برای اولین بار پس از سالیان طولانی وزارت مالیه روسیه برنامه استقراض داخلی را به دلیل تهدید تحریم های امریکا بر علیه بدهی های دولت روسیه تعدیل کرد. حجم استقراض داخلی دولت روسیه در سال 2018 میلادی طبق برنامه حدود 817 میلیارد روبل بود که وزارت مالیه روسیه مقدار آن را به 1.034 تریلیون روبل افزایش داد. در آغاز ماه اگوست سال 2018 میلادی امریکا، سرمایه گذاران امریکایی را از خرید اوراق قرضه جدید دولت روسیه منع کرد که این خود تاثیر مهمی بر اعتبار اوراق قرضه دولت روسیه در جهان داشت. زیرا وجود سایه تحریم امریکا بر اوراق قرضه روسیه ریسک خرید این اوراق را برای سرمایه گذاران خارجی از سایر کشورها نیز افزایش داد.
 
10. اقتصاد فوتبال (جام جهانی 2018 میلادی در روسیه)
یکی از وقایع مهم اقتصاد ورزش در سال 2018 میلادی، برگزاری جام جهانی فوتبال در روسیه است. جام جهانی فوتبال از 14 ماه ژوئن تا 15 ماه جولای در 12 استادیوم در 11 شهر مهم روسیه شامل مسکو، کالینگراد، سنت پترزبورگ، ولگوگراد، کازان، نیژنی نووگراد، سامارا، سارانسک، روستوف، سوچی و یکاتیرینبورگ برگزار شد. وزیر توسعه اقتصادی روسیه، ماکسیم ارشکین در مصاحبه با مجله ساوتسکی اسپورت (Советский спорт) عنوان نمود که سرمایه گذاری درزیرساخت های این شهرها همچون بازسازی فرودگاه ها، خیابان ها، هتل سازی، بهبود سیستم حمل و نقل عمومی و ... حدود 400 میلیارد روبل هزینه داشت.اما درآمد دولت از برگزاری این بازی ها ودرآمدهای جنبی تمام این هزینه ها را پوشش داده و منجر به رشد اقتصادی در روسیه خواهد شد.
 
***
 در مجموع می توان وقایع مهم اقتصادی سال 2018 درروسیه را هم از جنبه مثبت و هم از جنبه منفی در تاثیرگذری بر رشد اقتصادی سال 2019 میلادی این کشور و سال های بعد سنجید. مباحثی همچون حضور مجدد ولادیمیر پوتین با داشتن سیاست های اقتصادی منحصر به فرد همراه با وجود تحریم های غرب مسئله ای است که برآیند نتیجه آن در آینده مشخص می شود. سایر مسائل همچون پیشرفت حوزه های اقتصادی روسیه، سیاست های پولی کارا و اتفاقاتی همچون جام جهانی فوتبال، تاثیرات مثبت بر اقتصاد ملی این کشور داشته اند که با تصور " کارایی جز، کارایی کل را تامین می کند"، کارایی و بهبود اقتصاد روسیه در سال جدید میلادی و در آینده، به معنای کارایی اقتصاد جهان در مجموع خواهد بود.
 
نویسنده: دکتر احسان رسولی نژاد، استادیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران

منبع: ایراس / ۱۶ اسفند ۱۳۹۷

لینک اصلی: اینجا