واکنش منفیِ آرام ایران به ترامپ

انتقاد تند دونالد ترامپ از توافق هسته ای با ایران  - سخنان پوچ و بیهوده ای بوده است و بعید به نظر می رسد که تهدیدها در راستای لغو این توافق قابل اجرا باشند. چند کشور پیشرو و از جمله، روسیه، ضامن های رعایت این توافق هستند. در خود ایران نیز به ناتوانی ترامپ در ایجاد تغییرات در این توافق اشاره کرده اند. در صورت فسخ این توافق منحصر به فرد، جهان در مرز آغاز جنگ هسته ای قرار خواهد گرفت.  

در تهران، توانائی دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا، در ایجاد تغییرات در توافق هسته ای با ایران (به طور رسمی، این توافق را برنامه جامع اقدامات مشترک (برجام) پیرامون اتم ایران می نامند) زیر سوال برده اند. عقد این توافق در سال ٢٠١٥ میلادی، یکی از دستاوردهای اصلی در سیاست خارجی دولت امریکا به ریاست باراک اوباما بوده است.

این توافق ثمره تلاش های چندین ساله بسیاری از کشورها بوده است. این توافق با مواضع پنج عضو اصلی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان – موسوم به گروه ١+٥ میانجی گران بین المللی که روسیه را نیز شامل می شود، تحکیم یافته است. در سایه این توافق، ایران ضمن ایجاد شرایط برای دسترسی بازرسان بین المللی آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات سری خود که بسیاری از آنها در زیر زمین واقع اند، برنامه هسته ای خود را شفاف سازی کرد.

به گفته حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، این توافق از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شده است و از این رو، ترامپ و کنگره امریکا موفق نخواهند شد، بندهای جدیدی را به آن اضافه کنند. به گفته او، برجام بسیار قوی تر از آن چیزی است که «این جنتلمن در دوران تبلیغات پیش از انتخاباتی خود آن را تصور می کرد». روحانی اعلام کرد: «این سند سازمان ملل متحد است. آیا یک رئیس جمهور به صورت یک جانبه، می تواند این توافق بین المللی مهم را فسخ کند؟ ظاهرا، او در جریان امور قرار ندارد».

رئیس جمهور ایران از آمادگی این کشور برای دادن پاسخ به تلاش هایی در راستای لطمه زدن به منافع ملی این کشور سخن گفت. روحانی گفت: «تسلیحات ما و برنامه موشکی ما و موشک های ما برای دفاع از کشور می باشند. هدف ما همواره، دفاع از خود است». پیشتر، فدریکا موگرینی، رئیس دیپلماسی خارجی اتحادیه اروپا، نیز ناتوانی امریکا برای خروج یک جانبه از توافق پیرامون برنامه هسته ای ایران را یادآور شده بود.

در روزهای اخیر، ترامپ در خطاب به ملت امریکا اعلام کرد که در لحظه دلخواه، می تواند توافق هسته ای را لغو کند. او این توافق را «یکی از بدترین و یک جانبه ترین توافق هایی خواند که تاکنون، امریکا در آن شرکت داشته است» و در نتیجه آن، دیکتاتوری ایران به «امکان تغذیه سیاسی و اقتصادی» دست یافت. ترامپ گفت: «این توافق برای ایران، امکان توسعه عناصر مشخص در برنامه هسته ای اش را فراهم می سازد».

احتمال دارد که یک چنین موضع تند رهبر امریکا در قبال ایران، تحت تاثیر مشاوران وی بروز کرده باشد. به نوشته رسانه های گروهی خارجی، نیکی هیلی، نماینده دائمی امریکا در سازمان ملل متحد، به ترامپ توصیه کرده بود که عدم رعایت توافق هسته ای از سوی ایران را اعلام کند. ظاهرا، این دیپلمات به رئیس جمهور امریکا وعده داده بود که دلایل قانع کننده ای را در اختیارش بگذارد تا او بتواند، بر خلاف خواسته جیمز متیز، وزیر دفاع امریکا، و رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه این کشور، از تایید اجرای توافق هسته ای از سوی ایران امتناع کند که در ماه ژوئیه، به ترامپ تائید اجرای این توافق از سوی ایران را توصیه کرده بودند.

افزون بر آن، ظاهرا، هیلی نیز از هر راهی، در برابر موضع ترامپ در رابطه با توافق با ایران اغماض نشان می دهد. اگرچه، تمامی مشاوران و محافل رئیس کاخ سفید عملا، تلاش می کنند تا دست به هر کاری بزنند تا رئیس جمهور را از اخذ قرار تحریک آمیز بر حذر دارند. در این میان، کارن گوورگیان، ایران شناس، به عدم امکانات حقوقی برای ترامپ در راستای بازبینی توافق هسته ای اشاره می کند. گوورگیان به نشریه «وزگلیاد» گفت: «حتی، اگر او مبتکر چنین روندی باشد نیز می بایست، موافقت کنگره را جلب کند. تا آنجایی که من اطلاع دارم، در مجلس سنا، در خصوص این ابتکار عمل وی با شک و تردید برخورد می کنند».

او به موضع دیگر شرکت کنندگان در این توافق اشاره کرد که اجرای تمامی مفاد این سند از سوی ایران را تائید می کنند. در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز چنین نظری دارند. این کارشناس علت موضع تند ترامپ در قبال توافق هسته ای را به این مساله ربط می دهد که این توافق از سوی دولت پیشین امریکا منعقد شده است.

گوورگیان گفت: «هواداران این توافق و از جمله، هیلاری کلینتون، دشمنان داخلی ترامپ هستند. در حال حاضر، این موضوع باعث ایجاد درگیری های داخلی شده است. در عرصه خارجی، بازبینی این توافق غیر ممکن است. به علاوه این که تمامی شرکت کنندگان در این توافق تصریح می کنند که توافق هسته ای در حال اجرا است».

اگر ترامپ به این کارهای خود خاتمه ندهد، در آنصورت، احتمال دارد که امریکا وارد انزوای بین المللی شود. لئونید سلوتسکی، رئیس کمیته دومای روسیه در امور بین الملل، در این خصوص سخن گفته است. سلوتسکی گفت: «اتهامات پیرامون عدم اجرای مفاد توافق هسته ای علیه تهران، بی پایه و اساس است. دیگر اعضای گروه «١+٥» با حفظ توافق با ایران موافق هستند. در اروپا، چین و روسیه به خوبی، به این موضوع واقف هستند که چنین اقدامات مفسده جویانه ای علیه ایران، چه پیامدهای جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت».

فسخ توافق هسته ای با ایران می تواند به معنای سیگنال منفی باشد برای کره شمالی «از جنبه غیر قابل اعتماد بودن راه دیپلماسی برای حل و فصل اوضاع پیرامون توسعه برنامه هسته ای این کشور». در این میان، این نماینده مجلس دومای روسیه در خصوص خروج امریکا از توافق هسته ای تردید دارد. سلوتسکی چنین هشدار داد: «امریکا روی خط قرمز حفظ تعادل می کند، اما ممکن نیست که این کشور وضعیت بسیار حساس و دشوار در این منطقه را درک نکرده باشد که احتمال دارد، جهان را در مرز آغاز جنگ قرار دهد».

نویسنده: آندره رِزچیکوف
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «وزگلیاد»  /  ١٥ اکتبر ٢٠١٧

لینک اصلی: اینجا