پادشاه عربستان در جستجوی جایگزینی برای واشنگتن

سیاست ترامپ و نفوذ ایران از علل سفر پادشاه به مسکو هستند.

سلمان بن عبد العزیر آل سعودی، پادشاه عربستان سعودی برای سفر رسمی عازم مسکو شد. در این اواخر، این دو کشور که در عرصه سیاسی اختلاف نظرهای زیادی دارند، برای برقراری روابط تنگاتنگ تر اعلام آمادگی کرده اند.   در محافل کارشناسی، اشاره دارند که طرف سعودی بیش از همه، به خاطر تضعیف حضور آمریکا در خاورمیانه و نفوذ روز افزون ایران، به روسیه احساس نیاز می کند.

قبل از سفر پادشاه عربستان سعودی، شورای تجاری روسیه و عربستان سعودی در مسکو نشستی برگزار کرد که طی آن، برنامه تسهیل رژیم صدور ویزا برای تجار دو کشور پیشنهاد شد. ولادیمیر پادالکو، معاون رئیس اتاق تجاری و صنعتی روسیه، پیرامون نتایج این دیدار گفت: «ما در این خصوص به توافق رسیدیم که به دولت هایمان ایجاد تسهیلات در رژیم صدور ویزا برای تجار را پیشنهاد کنیم». ولادیمیر یوتوشنکو، رئیس این شورا، نیز به نوبه خود، اعلام کرد که مسئله صدور ویزا برای تجار «اهمیت زیادی» دارد.

توسعه روابط روسیه و عربستان سعودی در رویکرد اقتصادی کاملاً مشهود شده است. در این میان، در محافل کارشناسی روسیه خاطر نشان می کنند که بعد اقتصادی به طور تنگاتنگی، با بعد سیاسی مرتبط است. گیورگی کوساچ، پروفسور گروه خاور معاصر در دانشکده تاریخ، سیاست شناسی و حقوق دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه، به نشریه «نزاویسیمایا گازتا» گفت: «با توجه به این که روابط اقتصادی، سعودی ها را از جنبه حل و فصل مشکلات مرتبط با سیاست آنان در منطقه کمک می کند، آنان تلاش می کنند، با ما روابط اقتصادی برقرار کنند.

آنان تا حدودی روابطی مشابه با روابطشان با چین را با ما آغاز می کنند. گفتنی است که اگرچه، عربستان سعودی و چین دارای اختلاف نظرات سیاسی جدی با یکدیگر هستند، اما روابط این دو کشور در عرصه اقتصادی بسیار گسترده و عظیم است». به اعتقاد این کارشناس، برای ریاض کافی است تا مسکو همچنان عدم مداخله و نرمش های خود در قبال مناقشه یمن را ادامه دهد و پیرامون بحران قطر نیز بی طرفی اش را حفظ کند.

طیف نیازهای اقتصادی متقابل این دو کشور بسیار گسترده است. کوساچ اشاره کرد: «باید متن پروژه عربستان سعودی موسوم به «چشم انداز پادشاهی – ٢٠٣٠ میلادی» را مورد توجهات قرار داد. و اینجا، از جمله، از توسعه صنعت تدافعی، احداث خطوط راه آهن، مدرنیزه شدن بنادر، هوا و فضا و غیره در عربستان سعودی سخن در میان است. روسیه می تواند با ارائه فن آوری های مرتبط و سرمایه گذاری در آن دست از عرصه هایی که در حال حاضر، عربستان سعودی به توسعه آنها نیاز دارد، در این عرصه ها نقش ایفا کند.

در اصل، برخی از مقدمات لازم برای این امور در دست تهیه است». در این میان، این کارشناس هشدار می دهد: طرف روسی باید کار با سعودی ها را فرا گیرد. کوساچ گفت: «در حال حاضر که روسیه تلاش می کند از اصل مرسوم پیروی کند – ما قادر به هر کاری هستیم، اما آنان مردمان وحشی هستند».

به گفته این تحلیلگر، سفر پادشاه عربستان سعودی در پی برخی نرمش ها از سوی مسکو ممکن شد. کوساچ معتقد است: «این سفر بعد از آن میسر شد که ما در تعیین نرخ های جهانی نفت به پشرفت هایی دست یافتیم و از سوی شخص رئیس جمهورمان، نقش عربستان سعودی به عنوان قدرت پیشرو در منطقه تعیین شد. در این میان، ما با ارائه حق اداره گروهک های مختلف در میان برخی از مخالفان سوری به سعودی ها، در قبال عربستان سعودی نرمش های جدی نشان داده ایم.

ما در خصوص چگونگی اقدامات آنان در یمن، نیز کمترین سخنی بر زبان نمی آوریم. ما شاهد هستیم که چگونه عربستان سعودی از روند آغاز شده در آستانه حمایت می کند. عربستان سعودی در پاسخ به این گام ها از سوی روسیه، با تفکر سفر به مسکو موافقت کرد. ما از این نظر نیز علاقمند همکاری با سعودی ها شده ایم که می دانیم آنان بیش از پیش، در خصوص سوریه با ما همراه خواهند شد». این کارشناس در پایان گفت که اما، عربستان سعودی بدون شک، موفق به این نخواهد شد که حمایت روسیه از ایران را تضعیف کند.

به گفته دیگر تحلیلگر، سفر پادشاه عربستان سعودی از جنبه حفظ اعتبار و حیثیت وی نیز اهمیت دارد. یوری بارمین، کارشناس شورای روسیه در امور بین الملل، به نشریه «نزاویسیمایا گازتا» گفت: «برای ما، حفظ اعتبار و وجهه این بازیکن کلیدی در خاورمیانه بسیار مهم است و در زمینه، داشتن روابط با عربستان سعودی نقش کلیدی ایفا می کند. تاکنون، عربستان سعودی و روسیه دو قدرت منطقه ای به حساب می آمدند که می بایست، رویاروی همدیگر قرار گیرند. از جمله، این امر، تأثیر منفی خود را بر وجهه روسیه در خاورمیانه نیز نشان می داد.

رویدادهای اخیر و تلاش عربستان سعودی برای یافتن رویکرد جدید در قبال روسیه، ایفاگر نقش مثبتی شده است، زیرا این امر در طرح ریزی اعتبار و وجهه قدرت جهانی مان در خاورمیانه به ما کمک می کند که در هر صورت، آمریکا بعد از قرارشان برای خوشبینانه کردن حضورشان در منطقه، مانع آن خواهد شد».

این کارشناس باور دارد که عربستان سعودی به افزایش روابط با روسیه نیاز دارد. «آمریکایی ها فعالانه، خروج از خاورمیانه را آغاز کرده اند و این کاملاً، مشهود شده است. ایران نسبت به سال های قبل از ٢٠١٥ میلادی، شروع به ایفای نقش بزرگ تری کرده است. این دو عامل مکمل یکدیگر هستند. در عربستان سعودی به این باور رسیده اند که هیچ کشوری به غیر از روسیه، نمی تواند به آنان در برقراری موازنه با ایران کمک کند. مسکو برای اعمال نفوذ بر تهران، اهرم های غیر مستقیمی در دست دارد.

برداشتن یک گام منطقی کافی است – باید برای برقراری همکاری عمل گرایانه با روسیه تلاش کرد تا در ازای دادن چیزی، از این کشور چیز دیگری دریافت کرد. در اصل، این رویکرد، کاملاً مشابه به رویکرد قبلی پادشاه عربستان سعودی است». این تحلیلگر معتقد است که این احتمال را نیز نمی توان منتفی دانست که فعال شدن ارتباطات میان روسیه و عربستان سعودی، باعث تشویش و نگرانی ایران شود.

نویسنده: ایگور سوبوتین
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «نیزاویسیمایا گازی یتا»  /  ٥ اکتبر ٢٠١٧

لینک اصلی: اینجا