فشار بر ایران اتحاد تهران-مسکو را نه تضعیف، بلکه تقویت می کند

در مقاله منتشر شده در تاریخ 13 فوریه در وال استریت ژورنال، محقق جنگ طلب، مایکل لدین، استدلال کرد که از بین بردن نظام ایران تنها راه مسالمت آمیز ممکن و بهترین راه برای پایان دادن به چیزی است که او با عنوان اتحاد روسیه و ایران، توصیف می کند. استدلال او حاوی اظهاراتی سوال برانگیز است که امکان شک و تردید درباره توصیه سیاسی او را بالا می برد.  

در ابتدای مقاله لدین اشاره می کند که پیش از دخالت روسیه در سوریه در سپتامبر 2015، بقای رژیم اسد با وجود دریافت کمک نظامی از سوی ایران به شدت در خطر بود. اما اطمینان او از این که «بدون بمباران های روسیه و نیروهای ویژه این کشور، ایران و اسد با شکست مواجه می شوند» ضرورتا درست نیست. حالا که روسیه، ایران و حزب الله (و همچنین دیگر نیروهای شبه نظامی شیعه) تلفات زیادی به مخالفان بشار اسد وارد کرده اند، ایران و متحدان شیعه اش به احتمال زیاد در صورت عقبگرد نیروهای روسی می توانند از اسد دفاع کنند.

علاوه بر این عربستان سعودی در حال حاضر با جنگ در یمن درگیر بوده و ترکیه روی سرکوب کردها متمرکز شده است. مشخص نیست که این دو کشور قادر به ادامه حمایت از مخالفان سوری به عنوان تهدیدی برای حکومت اسد باشند.

اگر چه لدین رابطه روسیه و ایران را «بسیار نزدیک» توصیف می کند، اما دلایلی را بر می شمارد که چرا پوتین نباید به این رابطه دل ببندد. این دلایل عبارتند از قابلیت های نظامی و هسته ای قوی ایران. اگرچه بسیاری در غرب از رسیدن ایران به سلاح هسته ای واهمه دارند این ترس در روسیه به این اندازه نیست. در واقع بسیاری از کارشناسان و ناظران روسی که من در طول این سال ها با آنها صحبت کرده ام معتقدند که ایالات متحده از توانایی های هسته ای ایران واهمه دارد.

آمریکا اما با پاکستان هسته ای کنار آمده است در حالی که بسیاری در مسکو این کشور را دمدمی مزاج تر و به مراتب تهدیدی بالاتر از ایران می دانند. آنها همچنین متعجب هستند که چرا قوانین بازدارندگی هسته ای آن طور که برای ایران اعمال می شود در قبال پاکستان اجرا نشده است.

ادعای لدین درباره حمایت ایران از «جنبش های مسلمانان جدایی طلب» در چچن نیز نادرست است. تا به امروز، روسیه از همکاری ایران با مسکو به جای حمایت از مخالفان، در مذاکرات پایان دادن به جنگ داخلی تاجیکستان در سال های دهه 90 و پس از فروپاشی شوروی، قدردان بوده است. برخلاف برخی از کشورهای عربی، ایران از شورشیان چچن پشتیبانی نمی کند. تمایل به حفظ روابط خوب با مسکو و همچنین ترس از این که جدایی چچن به آتش جنبش های جدایی طلب در داخل ایران دامن بزند، دلایلی است که مهم تر از همبستگی با مسلمانان سنی چچنی، جلوه می کند.

این امر ما را به نکته دیگری می رساند که لدین نادیده گرفته است: همکاری ایران و روسیه فقط بر سر دشمنی مشترک نسبت به آمریکا و اسرئیل شکل نگرفته بلکه بر اساس ترس های شایع از جهادی های سنی است. به مانند گروه های ضد غربی مانند القاده و داعش، گروه های ضد شیعه و ضد روسی نیز وجود دارند. همکاری و منافع مشترک ایران و روسیه در مبارزه با این گروه ها، مستقل از نفرت و بیزاری مشترک آنها نسبت به ایالات متحده است.

لدین در اواخر مقاله خود، معتقد است که آمریکا حقیقتا در شرایطی نیست که پیشنهادی به مسکو ارائه دهد تا آنها را از تهران دور کند. پیشنهاد لدین تغییر حکومت در ایران و ایجاد دولت سکولار و شبیه غرب است. اما تلاش های آمریکا برای ترویج دموکراسی غربی در افغانستان، عراق، لیبی به نتیجه نرسیده و باید با شک و تردید در مورد توانایی انجام این کار در یک کشور بسیار بزرگ تر مانند ایران فکر کرد. لدین در واقع مداخله نظامی به رهبری آمریکا در ایران را توصیه نمی کند اما توضیح نمی دهد که چگونه می توان برخلاف میل میلیون ها ایرانی عمل کرد.

علاوه بر این اصلا روشن نیست که با فرض محال سقوط جمهوری اسلامی، یک دولت سکولار بتوان تشکیل داد. همان طور که نمونه های دیگر در عراق و سوریه پس از سقوط یک رژیم را می توان جلوی چشم آورد. تضعیف حکومت یکپارچه ایران می تواند به درگیری های تجزیه طلبانه در روابط مرزی بین قوم های مختلفی از جمله آذری، کرد، عرب، ترکمن و بلوچ منجر شود. همان طور که نمونه های آن در افغانستان، عراق و لیبی دیده شده است. لدین نتوانسته متوجه شود که حکومت باثبات ایران به نفع منافع آمریکا و متحدانش در منطقه است.

در نهایت اگر تهران حتی مظنون شود که تلاش هایی ناروا و جدی به مانند پیشنهادهای لدین در جریان است، این مساله اثری فوری در تقویت رابطه و اتحاد این کشور با روسیه خواهد داشت. اگر پوتین فکر کند که واشنگتن در تلاش است تا نظام جمهوری اسلامی را سرنگون کند، آنها نیز خواهند ترسید که واشنگتن تلاش ها برای سرنگونی کرملین راقوت ببخشد. در نتیجه ادامه مشاوره هایی مانند مشاوره لدین، تنها به احتمال تقویت بیش از پیش اتحاد روسیه و ایران ختم خواهد شد.

نویسنده: مارک کاتز، استاد دانشگاه میسون
منبع: دیپلماسی ایرانی به نقل از «لوب لاگ» / 16 فوریه 2017

لینک اصلی: اینجا