کیسینجر، معتمد دیرینه پوتین به ترامپ نزدیک می شود

در دهه ١٩٩٠، هنری کیسینجر وزیر امور خارجه پیشین آمریکا که اکنون در نقش مشاور بین المللی فعالیت می کند با یک فرد جوان و مرموز روس روبرو شد و برای پی بردن به سوابق وی پرسش های فراوانی را با وی در میان گذاشت. بر اساس شرح حالی که پوتین در سال ٢٠٠٠ با عنوان "نفر اول" درباره خود نوشته است پس از ساعت ها گفتگو، رهبر آن زمان روسیه که چهره ای ناشناخته بود، سر انجام به کیسینجر گفت که پیش از این برای دستگاه اطلاعاتی کار می کرده است.  

کیسینجر در پاسخ به این گفته پوتین یادآور شد: همه انسان های معقول کار خود را از دستگاه اطلاعاتی شروع کرده اند. این مسئله در مورد خود من هم صدق می کند. پوتین با بالا رفتن از نبردبان ترقی در کرملین و تبدیل شدن به رئیس جمهور خودکامه کنونی روسیه روابط گرم خود با کیسینجر را با وجود سرد شدن تدریجی روابط مسکو – واشنگتن همچنان حفظ کرده است.

به گفته یکی از سفرای پیشین آمریکا، کیسینجر از جمله آمریکایی هایی است که اغلب با پوتین ملاقات می کند و افزون بر وی، هنرپیشه آمریکایی استیون سیگال و رکس تیلرسون مدیر ارشد اجرایی شرکت اکسون موبایل که به احتمال وزیر خارجه آینده آمریکا خواهد بود نیز هر چند وقت یک بار با رئیس جمهور روسیه دیدار و گفتگو می کنند.

اکنون که ترامپ می گوید می خواهد روابط و همکاری بیشتری با روسیه داشته باشد، کیسینجر ٩٣ ساله تلاش می کند تا خود را به عنوان حلقه ارتباطی بین ترامپ و پوتین قرار دهد و به همین منظور در دیدار خصوصی با وی و در مجامع عمومی از ترامپ تعریف و تمجید می کند. کیسینجر نیز همانند ترامپ به یافته های دستگاه های اطلاعاتی در این زمینه که روسیه تلاش کرده تا نتیجه انتخابات آمریکا را به نفع ترامپ رقم بزند، به دیده تردید می نگرد. وی چندی پیش در مصاحبه ای گفت: درست است که آن ها به هک کردن اطلاعات مبادرت کردند اما باور نمی کنم که از این اطلاعات استفاده کرده باشند.

اینکه دیپلمات کهنه کار مبادی آداب و معقولی همچون کیسینجر با شخص بی پروایی همچون ترامپ که کنترلی روی سخنان و کارهای خود ندارد، رابطه گرم دوستانه داشته باشد برای بسیاری شگفت انگیز تلقی می شود. اما کسانی که کیسینجر را به خوبی می شناسند می گویند که کنار آمدن با افرادی این چنین از ویژگی ها شخصیتی این سیاستمدار واقع گرا در عرصه سیاست خارجی است که با انواع پادشاهان و روسای جمهور برای چندین دهه در ارتباط بوده است.

این احتمال وجود دارد که ترامپ برای کیسینجر که معمار سیاست تنش زدایی بین آمریکا و شوروی در دهه ١٩٧٠ بود مأموریتی ایده آل در نظر گرفته باشد یعنی فراهم آوردن امکان روابط گرم تر بین واشنگتن و مسکو که زمانی در خلال جنگ سرد دشمن یکدیگر بودند. کیسینجر سال هاست که چنین استدلال می کند که توازن قدرت بهتر بین آمریکا و روسیه می تواند به صلح و ثبات بین المللی کمک کند.

اما هستند کسانی که به این رویکرد به دیده تردید نگاه می کنند و معتقدند ایجاد توازن قدرت بین آمریکا و روسیه باعث خواهد شد تا ارزش های دیگری در این راه فدا شوند و کرملین بابت رفتارهای نادرست خود از جمله دخالت در انتخابات آمریکا، حمله به اوکراین و حمایت از بشار اسد، دیکتاتور سوریه جایزه دریافت کند. در ضمن این مسئله نیز مطرح است که کیسینجر از بهبود روابط آمریکا و روسیه چه سودی خواهد برد؟: البته افزون بر رونق گرفتن کار شرکت مشاوره ای مرموز "کیسینجر اسوسییشن اینکورپوریشن".

مارسل ون هارپن از کارشناسان مسایل روسیه و از منتقدان پوتین که مدیریت بنیاد سیسرو، اندیشکده ای هلندی را بر عهده دارد، می گوید به عقیده من کیسینجر خود را برای یک تهاجم دیپلماتیک آماده می کند. وی فردی واقع گراست و مسئله مهم برای وی توازن بین المللی است و توجهی به مسایلی همچون حقوق بشر و دمکراسی ندارد.

مشاوران و همکاران ترامپ از هر گونه اظهار نظری درباره روابط وی با کیسینجر خودداری کردند. کیسینجر در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون و جرالد فورد هم در سمت وزیر امور خارجه و هم مشاور امنیت ملی خدمت کرده است اما منابع آگاه از مسایل مربوط به انتقال قدرت از دولت اوباما به دولت ترامپ می گویند وی شیفته سلطان املاک و مستغلات در منطقه منهتن نیویورک و همچنین رابرت گیتس دولتمرد سرشناس جمهوری خواه و کاندولیزا رایس است که در دوران تصدی وزارت امور خارجه در زمینه های سیاسی و انتخاب همکارانش با کیسینجر مشورت می کرد.

کیسینجر و ترامپ از هشتم نوامبر (روز انتخابات ریاست جمهوری) تا کنون چندین بار با یکدیگر گفتگو کرده اند که یکی از این موارد، دیدار و گفتگوی حضوری بوده است. کیسینجر به طور محتاطانه از پدیده ترامپ تجلیل کرده و چگونگی برداشت وی از رئیس جمهور آینده موجبات شگفتی دست اندرکاران سیاست خارجی آمریکا را بر انگیخته است.

حتی پس از این که ترامپ به طور مستقیم با رئیس جمهور تایوان تلفنی گفتگو کرد، اقدامی که خشم پکن را بر انگیخت و خط مشی موسوم به چین واحد را که کیسینجر خود در دهه ١٩٧٠ آن را پایه گذاری کرده مخدوش کرد، باز هم کیسینجر گفت اطمینان دارد که ترامپ موازین و سنت های دیپلماتیک حاکم بر روابط پکن - واشنگتن را محترم خواهد شمرد.

همکاران و کسانی که با کیسینجر در ارتباط هستند نیز با کسانی که در اطراف ترامپ گرد آمده اند در ارتباط می باشند. به گفته منابع آگاه، توماس گراهام، از دستیاران ارشد کیسینجر اویل ماه جاری همراه با چند نفر دیگر از کارشناسان مسایل روسیه با اعضای کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا دیدار و گفتگو کردند. گراهام در ضمن تلاش کرده با سناتورها نیز دیدار و گفتگو کند. از قرار گراهام تلاش می کند کسانی را پیدا کند که دیدگاهی مشابه کیسینجر درباره روسیه دارند و در جمع کسانی هستند که ترامپ برای کابینه خود آن ها را گرد خود جمع کرده است.

کیسینجر در ضمن از انتخاب رکس تیلرسون به عنوان وزیر خارجه آینده آمریکا از سوی ترامپ تجلیل کرده و همین امر باعث شده است تا نگرانی ها از نزدیک بودن بیش از اندازه رئیس شرکت اکسون موبایل به کرملین کاهش پیدا کند. کیسینجر در یکی از سخنرانی های خود در منهتن گفت اگر تیلرسون روابط دوستانه ای با روسیه نداشت مناقع شرکت اکسون موبایل به شدت به خطر می افتاد. وی افزود هیچ کس همه ویژگی های لازم را برای تصدی منصب وزیر خارجه ندارد و به عقیده من انتخاب تیلرسون انتخاب مناسبی است.

موسسه مشاوره ای "کیسینجر اسوشییتس" بر اساس قوانین مربوط به لابی گری اسامی مشتریان خود را فاش نمی کند. این موسسه در گذشته به موسساتی همچون آمریکن اکسپرس، آنهوستر بوش، کوکاکولا و دوو مشورت داده است. اما موسسه ای که ریاست آن را کیسینجر عهده دارد است، در مالکیت شورای تجاری آمریکا و روسیه قرار دارد که شرکت های اکسون موبایل، جی پی مورگان چیس و پی فیزر را نیز در بر می گیرد. یکی از افراد آشنا با کسانی که ترامپ برای تصدی امور امنیت ملی با آنها رایزنی می کند گفت نباید به روابط میان ترامپ و کیسینجر بیش از اندازه بها داد.

این شخص گفت رئیس جمهور منتخب فردی به شدت شهرت طلب است و به راحتی تحت تأثیر قرار می گیرد اما این به این معنی نیست که وی تحت تأثیر جهان بینی کیسینجر قرار دارد. این مسئله شاید در مورد چین مصداق پیدا کند، مسئله ای که همواره ترامپ از آن خشمگین است و نیاز به حفظ ناتو به عنوان یک نهاد قدرتمند که سودمند بودن آن را ترامپ بارها مورد تردید قرار داده است. اما تمایل ترامپ به حفظ روابط گرم با روسیه از جمله مسایلی است که وی همواره بر آن تأکید داشته است و در این زمینه می تواند با دیدگاه های کیسینجر همسویی داشته باشد.

یک هفته تلاش کردیم تا با کیسینجر ارتباط برقرار کنیم اما موفق نشدیم. با این که کیسینجر در میان مدافعان حقوق بشر شهرت خوبی ندارد و دلایل فراوانی برای انتقاد از وی ارایه می دهند، از جنگ ویتنام گرفته تا رویدادهای بنگلادش اما خلال ٤٠ سال گذشته چندین رئیس جمهور آمریکا از کیسینجر مشورت خواسته اند و او نیز با اشتیاق دیدگاه های خود در با آن ها در میان گذاشته است. در سال های پایانی ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش و در دورانی که روابط آمریکا با روسیه رو به وخامت گذاشته بود، کیسینجر به کمک و همراهی یوگنی پریماکف، نخست وزیر پیشین روسیه و رئیس اتاق صنایع و بازرگانی این کشور یک کارگروه ویژه برای بررسی روابط واشنگتن – مسکو تشکیل داد.

به گفته کیسینجر هم پوتین و هم جرج بوش از تشکیل این گروه مطالعاتی استقبال و ابراز امیدواری کرد که این ابتکار عمل نتایج سودمندی در پی داشته باشد و حتی در سال ٢٠٠٨ اعضای گروه امنیت ملی خود را برای آگاهی از دستاوردهای این گروه مطالعاتی تشویق کرد. اما این گروه مطالعاتی نتیجه چندانی چشمگیری نداشت: روسیه اوت ٢٠٠٨ نیروهای خود را روانه گرجستان کرد و خشم دولت بوش را بر انگیخت و باعث شدت تا واشنگتن تحریم های محدودی علیه مسکو برقرار کند.

زمانی که باراک اوباما ریاست جمهوری را از بوش تحویل گرفت از کیسینجر در زمینه چگونگی برخورد با پوتین مشورت خواست. دیدار کیسینجر با پوتین در سال ٢٠٠٩ زمینه را برای دستیابی به توافق تازه ای در زمینه کنترل تسلیحات که بخشی از برنامه اوباما برای شروع روابط تازه با روسیه بود، فراهم آورد. بر اساس متن ای میل های هیلاری کلینتون که وزارت امور خارجه آمریکا آن ها را منتشر کرده، کیسینجر تا سال ٢٠١٠ در گفتگوهای مربوط به کنترل تسلیحات که بین روسیه و آمریکا جریان داشت، دخیل بود. اما تلاش برای بهبود روابط مسکو - واشنگتن به علت نارضایتی پوتین از حمایت آمریکا از توسعه ناتو و اتحادیه اروپا که به باور پوتین تهدید علیه نفوذ روسیه در کشورهایی همچون اوکراین بود، با شکست روبرو شد.

کیسینجر در سخنرانی خود در مجلس یادبود پریماکف در فوریه سال ٢٠١٦ دیدگاه های خود را درباره چگونگی روابط مسکو - واشنگتن تشریح کرد. وی گفت منافع بلند مدت هر دو کشور ایجاب می کند که اوضاع آشفته کنونی به برقراری توازن تازه ای در جهان، تحول پیدا کند، دنیایی چند قطبی و جهانی شده. وی گفت روسیه باید به عنوان یکی از عناصر اصلی توازن جدید جهانی تلقی شود نه این که تنها به عنوان تهدیدی علیه آمریکا.

در مورد اوکراین که در سال ٢٠١٤ شبه جزیزه کریمه از آن جدا و ضمیمه خاک روسیه شد و همچنان درگیر نبرد با جدایی طلبان مورد حمایت روسیه است، کیسینجر گفت نمی باید از اواکراین به طور مستقیم برای عضویت در ناتو دعوت می شد. وی گفت اوکراین باید به گونه دیگری به ساختار اروپا و نظام بین المللی می پیوست که بتواند بین غرب و روسیه نقش پل ارتباطی را بازی کند نه این که پایگاه یک طرف در قلب طرف دیگر باشد.

در مورد سوریه نیز کیسینجر از دولت آمریکا خواست تا با روسیه که برای در هم کوبیدن شورشیان مخالف اسد به گونه نامتناسب از قدرت هوایی خود استفاده کرده است، همکاری کند. وی چندی پیش گفت همکاری آمریکا و روسیه با هماهنگی دیگر قدرت های مهم می تواند زمینه را برای یافتن راه حل مسالمت آمیز در خاورمیانه و احتمالاً در دیگر نقاظ جهان فراهم آورد.

استیون پیفر از سفرای پیشین آمریکا در اوکراین می گوید هنوز معلوم نیست که ترامپ تا چه اندازه با روسیه کنار خواهد آمد. ترامپ، ژنرال بازنشسته تفنگدار دریایی جمیز ماتیس را که مسکو را تهدیدی عمده می داند، برای تصدی وزارت دفاع در نظر گرفته است. ترامپ نیز که خود را استاد عرصه داد و ستد می داند ممکن است سرانجام به این نتیجه برسد که روسیه کالای چندان با ارزشی برای عرضه ندارد.

استیون پیفر می پرسد باید دید که آیا ترامپ حاضر است بدون این که رفتار خوشایندی از روسیه مشاهد کند، با این کشور روابط بهتری برقرار سازد. اگر ما آنچه را که روس ها در سوریه، کریمه و شرق اوکراین انجام می دهند بپذیریم در آن صورت می توانیم با مسکو روابط خوبی داشته باشیم اما در چنین حالتی از برخی از منافع خود صرف نظر کرده ایم و معلوم نیست که در مقابل چه دریافت خواهیم کرد.

کیسینجر در اوایل ماه دسامبر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی بی  اس نیوز از ترامپ و پوتین به گونه ای محترمانه و نه ضرورتاً افرادی هولناک یاد کرد. وی گفت این احتمال وجود دارد که ترامپ به عنوان رئیس جمهوری مهم در تاریخ آمریکا به ثبت برسد. وی گفت از آنجا که این برداشت در بین مردم آمریکا به وجود آمده که اوباما نفوذ آمر یکا را در خارج تضعیف کرده در نتیجه این احتمال وجود دارد که دولت ترامپ به دولتی قابل ستایش تبدیل شود. کیسینجر گفت من نمی گویم که حتما این گونه خواهد شد بلکه می خواهم یادآور شوم که فرصتی خارق العاده پیش آمده است.

کیسینجر در مورد پوتین گفت وی شخصیی همانند قهرمانان کتاب های داستایوفسکی، خالق آثار مشهوری همچون "جنایت و مکافات" و "ابله" دارد که اغلب این آثار و نوشته ها بازتاب زندگی افراد فقیر و دردمند جامعه روسیه هستند. کیسینجر گفت پوتین ارتباطی تنگاتنگ با تاریخ روسیه دارد.

یک سخنگوی دولت روسیه گفت، کرملین، ارزیابی کیسینجر از پوتین را نشانه احترام وی به روسیه می داند و اعلام کرد که وی شناخت خوبی از روسیه دارد، وی نویسندگان و فیلسوفان ما را می شناسد و به همین علت مقایسه ای که وی در مورد پوتین به عمل آورده کاملاً مثبت می باشد. وی شناخت کیسینجر از روسیه را ژرف و نه سطحی توصیف کرد.

نویسنده: نهال طوسی و ایساک آرانسدورف
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «پولیتیکو» / 24 دسامبر 2016

لینک اصلی: اینجا