آیا روسیه تهدیدی برای ناتو است؟

کشورهای عضو ناتو در نشست سران که در روز شنبه در ورشو به پایان رسید، تقویت حضور نظامی خود را در شرق اروپا تأیید کردند تا به شرکای بلوک شوروی سابق در برابر روسیه اطمینان دهند و در ضمن از روسیه دعوت به گفتگو کردند. آیا روسیه باید به عنوان «تهدیدی» در نظر گرفته شود؟ ناتو ضمن اجتناب از مشخص کردن آن در بیانیه نهایی اجلاس ورشو به معنای دقیق کلمه به این پرسش پاسخ منفی داد.
  
نگرشی که اساساً کشورهای عضو اتحادیه به طور عمده کشورهای حوزه بالتیک و لهستان با آن هم عقیده نیستند و بر تداوم اختلاف نظرات عمیق بین بیست و هشت کشور درباره مسئله روابط با مسکو تأکید می کنند. شرکای ناتو در بیانیه مشترک خود «وحدت» و «همبستگی»، بر اساس دفاع جمعی را، «مسئولیت اساسی» خود اعلام کردند.

در بین چالش های مهم امنیتی که ناتو با آن ها روبروست، نقش مسکو در بحران اوکراین و الحاق کریمه به خاک روسیه به معنای واقعی «تهدید کننده» نامیده نشده اما بیشتر از نظر سیاسی به عنوان «برهم زننده نظم در اروپا» ترسیم شده است. اعلامیه حتی تا پیشنهاد معکوس پیش می رود: «این ناتو است که برای هیچ کشوری تهدید محسوب نمی شود»می توان پی برد که این متن ناشی از ماهیت یک سازش است.

جینز استولتنبرگ نروژی، دبیرکل ناتو، که از «دفاع قدرتمندانه و گفتگوی سازنده» در برابر روسیه دفاع می کند، از این خط مشی مصرانه دفاع کرده است. او تأکید می کند: «ما هیچ تهدید فوری را در برابر متحد ناتو نمی بینیم.» جینز استولتنبرگ گفت: «ما مشارکت راهبردی را که تلاش کردیم پس از جنگ سرد توسعه دهیم، نداریم اما به هیچ وجه در شرایط جنگ سرد نیستیم.» تصمیمات اتخاذ شده در ورشو بیانگر این موضع گیری مبنی بر برقراری موازنه «مستحکم و گفتگو» است.

روسیه «نه تهدید و نه رقیب است»
از یک سو کشورهای عضو ناتو افزایش حضور نظامی خود را در اروپای شرقی تأیید کردند که در آن چهار گردان یا تا ٤ هزار نظامی به ترتیب در سه کشور حوزه بالتیک و لهستان مستقر خواهند کرد. فرانسه در سال ٢٠١٧ گروهانی متشکل از (١٥٠ نفر) را به استونی و در سال ٢٠١٨ در چارچوب واحدهای نظامی فرانسه و آلمان گروهان دیگری به لیتوانی اعزام خواهد کرد. از سوی دیگر شرکت کنندگان در پی این اجلاس در سیزدهم ژوئیه برگزاری اجلاسی در سطح سفرای شورای ناتو - روسیه، نهاد مشورتی که مدت دو سال پس از بحران اوکراین فعالیت آن متوقف شده بود، اعلام کرد.

با این حال نظرات دیگری که در اجلاس شنیده شد، به ویژه با بیانیه نهایی فیصله یافت. آندره دودا، رئیس جمهور لهستان، با بیان این که «حمله روسیه به اوکراین نظام بین المللی را همانگونه که می شناسیم، برهم زده است» به صراحت به این موضوع پرداخت. از نظر رئیس جمهور لهستان، اقدامات ولادیمیر پوتین در برابر همسایگان روسیه چیزی جز «تهدید صلح» نیست. از سوی دیگر رئیس جمهور لهستان نظریه گفتگو با مسکو را رد کرد، زیرا به نظر وی این راه حل بی نتیجه بوده است.

برعکس فرانسوا اولاند تأکید کرد که روسیه «نه تهدید و نه رقیب است». وی هنگام ورود به ورشو گفت: «درست است که روسیه شریکی است که گاهی از زور استفاده می کند» همانگونه که در اوکراین استفاده کرد. رئیس جمهور فرانسه در کنفرانس مطبوعاتی خود با از سرگرفتن «موضوعات مهم سیاسی» اجلاس گفت: «قاطعیت است که امکان گفتگو را فراهم می کند و سپس گفتگو است که امکان یافتن راه حل را فراهم می کند.»

اما او در روز قبل با بیان این که «وظیفه ناتو به هیچ وجه تأثیر گذاشتن بر روابطی نیست که اروپا باید با روسیه داشته باشد» موضع فرانسه را در برابر شریک بزرگ خود در شرق به طور خلاصه بیان کرده بود. آلمان و ایتالیا نیز با ارسال پیام هایی تأیید کردند که از خط مشی «تند» اتحادیه که پس از آغاز بحران اوکراین بیان شده بود، فاصله گرفتند.

«باید هوشیار و مراقب بود»
سرانجام بیست و هشت کشور عضو ناتو توانستند بدون رویارویی بسیار زیاد به اتفاق آراء دست یابند. یک منبع معتبر توضیح داد: «در اجلاس همتایان آندرپی دودا، رئیس جمهور لهستان تلاش کردند تا وی را آرام کنند.» یک منبع دیپلماتیک فرانسه با طرفداری از آن اعلام کرد: «کافی است فقط یک شریک برای مثال برای رد شورای ناتو روسیه دست خود را بلند کند، اما چنین موردی نبود.» این منبع به گونه ای طنزآمیز به طور خلاصه گفت: «ناتو به طور طبیعی ٩٩ درصد مشکل و ١ درصد جنون دارد اما این بار این جنون را نداشت.»

در مجموع آیا روسیه می تواند به عنوان تهدید یا شریک در نظر گرفته شود؟ توماس گومار، مدیر موسسه روابط بین الملل فرانسه، که در اجلاس ورشو به عنوان متخصص شرکت کرده بود، تأکید کرد: «سوال واقعی این است که از خود بپرسیم آیا این کشور باعث ثبات شده یا بی ثباتی را به وجود آورده است؟»

او گفت: «روسیه شریک است زیرا بدون آن حل موضوعات مهم جهانی مانند ایران یا سوریه امکان پذیر نیست. اما همزمان رقیب نیز محسوب می شود زیرا این کشور سیاست تهاجمی را به ویژه در اوکراین و سیاست مداخله گرانه ای را در برخی پایتخت های اروپایی اتخاذ می کند.» او معتقد است: «بنا بر این به علت توانایی روسیه در ایجاد بی ثباتی هم شریک و هم رقیب است و در برابر آن باید هوشیار و مراقب بود.»

نویسنده: آلن بارلوئه
منبع: اداره کل مطبوعات خارجی وزارت ارشاد به نقل از «فیگارو» / 10 ژوئیه 2016

لینک اصلی: اینجا