آیا بازیگران اصلی (روسیه و امریکا) در حال تغییر راهبرد در سوریه هستند؟

آیا بازیگران اصلی (روسیه و امریکا) در حال تغییر راهبرد در سوریه هستند؟

چندی پیش نامه‌ای از سوی ۵۱ دیپلمات آمریکایی در انتقاد از سیاست‌های باراک اوباما در سوریه نوشته و منتشر شد که به نظر می‌رسد، با رویکرد روسیه در سوریه در تضاد بوده است. اخیراً نشانه‌هایی از نارضایتی در پایتخت‌های دو کشور در مورد سیاست‌هایشان در سوریه قابل مشاهده است.   به همین جهت، جان کری، وزیر خارجه آمریکا چندی پیش گفته بود، روسیه باید درک کند که صبر ما بی‌‌‌نهایت نیست و در حقیقت صبر درباره اینکه آیا بشار اسد پاسخگوی اقداماتش خواهد بود یا خیر بسیار محدود است. این گفته کری با واکنش شدید روسیه مواجه شد.

سرگئی لاوروف، همتای روسی از جان کری خواست صبر و بردباری پیشه کند، به ویژه از آنجایی که دولت اوباما بار‌ها اعلام کرده «سیاست صبر استراتژیک» را در سوریه دنبال خواهد کرد. با این حال، کاملا مشخص بود که مقامات نظامی روسیه واکنش شدیدتری نشان دهند. والری گراسیموف، رئیس ستاد کل ارتش روسیه نیز در پاسخ گفت: «اگر صبر کسی در سوریه به پایان رسیده، صبر ماست و نه ایالات متحده».

گراسیموف گفت: «ما به تعهدات و توافق‌های خود برای تضمین آتش بس و آشتی ملی در سوریه کامل عمل می‌کنیم. طی سه ماه در حال ارسال اطلاعاتی در خصوص مواضع داعش و جبهه النصره برای آمریکایی‌ها هستیم، ولی در مقابل شرکای ما در آمریکا تا این لحظه نتوانسته‌اند معارضین را از گرگ های وابسته به گروه‌های تروریستی تشخیص دهند؛ در نتیجه این امر تروریست‌ها در سوریه دوباره قدرت گرفته، و اوضاع دوباره بحرانی می‌شود».

در حقیقت، این اظهارات منعکس کننده یک ناامیدی گسترده در مسکو است. رسانه‌ها و مفسران اصلی روسی هنوز نیز در درجه اول بر جنگ در رقه تمرکز کرده‌اند، اما صاحب نظران آگاه‌تر و تصمیم گیرندگان به طور ضمنی نگران‌اند که حوادث سوریه آن طوری پیش نرود که مسکو ترسیم کرده بود. تا حد زیادی همه بازیگران در سوریه دشمن داعش محسوب می‌شوند که سعی در نابودی آن دارند؛ اما تا آنجایی که به حضور آمریکا مربوط می‌شود، برخی تحلیلگران روسی این وضعیت را با حرکت به سمت برلین (اشاره به ورود فاتحانه روس‌ها به برلین در جنگ جهانی دوم) مقایسه می‌کنند؛ به این معنی که روسیه و آمریکا در تلاش هستند با شکست داعش خود، کنترل رقه را به عنوان فاتح در اختیار بگیرند.

با این حال، از‌‌ همان ابتدا کار‌شناسان نظامی روسیه علی رغم پیشروی نیروهای ارتش سوریه به سمت «الطبقه» رقه و اختصاص حملات بیشتر، در تردید بودند که رقه هدف واقعی اسد بوده باشد. روشن است که این طرح تاکنون نتیجه خوبی نداشته است؛ داعش دوباره مناطقی را از نیروهای ارتش سوریه پس گرفته و نیروهای معارض نیز کنترل خود را مناطق تحت تصرف به خوبی حفظ کرده است. همه این‌ها باعث شده که آینده اسد و نیرو‌هایش نامشخص‌تر باشد و عدم اطمینان مسکو نیز در مقابل اینکه چه سیاستی باید در مقابل واشنگتن اتخاذ کند نیز در حال رشد است.

هنگامی که منابع خبری در چهاردهم ژوئن گزارش دادند که ایالات متحده در اواخر ماه می واسطه جلسه‌ای میان مقامات ترکیه و نمایندگان حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) در پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه بود، گزارشگران روسی نتایج آن را همراه با موفقیت تفسیر کردند. مطابق گزارش‌ها، در این جلسه مصالحه‌ای انجام شد که براساس آن دولت ترکیه به نیروهای دموکراتیک سوریه اجازه خواهد داد کنترل مناطق شمالی سوریه در غرب فرات را در دست داشته باشد، در مقابل نیروهای پ. ک. ک از مناطق کردنشین جنوب ترکیه عقب نشینی خواهند کرد.

این توافق احتمالاً یک دستاورد تاکتیکی برای جبهه النصره خواهد بود و از هم اکنون نیز می‌تواند تمرکز بیشتری برای مبارزه با نیروهای ارتش سوریه داشته باشد.

به طور مشابه، مسکو تهاجم کرد‌ها به «منبج» با حمایت نیروهای ویژه ناتو را به عنوان تلاشی از سوی ائتلاف به رهبری آمریکا برای به دست گرفتن کنترل «جرابلس» (مسیر ترانزیتی کلیدی که نیروهای معارض کمک‌های خود از ترکیه را از آنجا دریافت می‌کنند) تلقی می‌کند. از منظر کار‌شناسان نظامی روسیه، ایالات متحده در صدد کمک به نیروهای تحت هدایت خود برای به دست گرفتن شهر مرزی «اعزاز» و در ‌‌نهایت گرفتن شهر «عفرین» با کمک نیروهای ارتش آزاد و دیگر گروه‌های معارض است.

افتادن این مناطق در کنترل و تصرف نیروهای تحت حمایت آمریکا برای روس‌ها قطعا خوشایند نخواهد بود. در این معادله، کنترل حلب و ادلب، یک فاکتور مهم و حیاتی برای تقویت دمشق در سطح داخلی و بین المللی در میز مذاکرات خواهد بود. بنابراین مسکو بناچار تلاش دارد یک طرح متقابل در برابر طرح آمریکایی‌ها عملیاتی کند. سفر اخیر وزیر دفاع روسیه به سوریه و ایران را نیز باید بخشی از این تلاش‌ها تلقی کرد. مسکو می‌خواهد با تلاش‌های هماهنگ با متحدان خود، به سیاست‌های خود اثر بیشتری ببخشد و در همین زمان، نفوذ خودش در درون نیروهای معارضی که ممکن است بخشی از فرایند انتقال قدرت در سوریه باشند را حفظ کند.

در همین زمان، برخورد بین جت‌های آمریکایی و روسی بیش از هر زمان دیگری ممکن است محتمل باشد. هواپیماهای روسی مواضع و زیرساخت‌های نیروهای معارضی را که آمریکا از آن‌ها حمایت می‌کند، هدف قرار می‌دهد، در حالی که خلبانان آمریکایی سعی می‌کنند از این حملات روس‌ها با هشدار در مورد یک «رویارویی نزدیک هوایی» جلوگیری کنند.

نگرانی مسکو در موفقیت استراتژی جدید آمریکایی‌ها در تضاد با انتقاد‌ها از دولت اوباما در واشنگتن است؛ اما نگرانی‌ها و تضاد‌ها در هر دو پایتخت انعکاسی از این مسأله است که طرفین تصور می‌کنند، سیاستشان در سوریه به خوبی کار نمی‌کند.

نویسنده: ماکسیم ساچکوف، عضو شورای روابط بین الملل روسیه
منبع: تابناک به نقل از «المانیتور» / 23 ژوئن 2016

لینک اصلی: اینجا