روسیه، بزرگترین قربانی سقوط بهای نفت

کاهش رشد اقتصاد جهانی با محوریت چین، مهم ترین عوامل سقوط قیمت نفت در اروپا و آمریکا هستند. بر اساس این گزارش، سقوط قیمت نفت از میانه سال 2014 آغاز شد، زمانی که سازمان اوپک تصمیم به عدم کاهش تولید نفت گرفت. در نتیجه سال 2015 شاهد کاهش قیمت های نفت بود و در ژانویه سال 2015 یک بشکه نفت خام برنت زیر 60 دلار مبادله شد که این مبلغ در ماه آگوست به زیر 50 دلار رسید.   این نشانه خوبی برای بازارهای جهانی انرژی و توسعه اقتصادهای وابسته به نفت همچون روسیه نیست.

قیمت نفت دوره های کاهش قیمت متعددی پس از دهه 1970 میلادی داشته است. اما برخلاف موارد تاریخی دیگر، یکی از مواردی که اکنون منجر به کاهش قیمت شده رشد ذخایر غیر اوپک در سال 2014 است. یک عامل دیگر، رشد ضعیف و غیرقابل پیش بینی تقاضاست. آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود چشم انداز مثبت کمی برای قیمت نفت ترسیم کرده و بر این نظر است که قیمت ها در سطحی کمی بالاتر از سطح کنونی ثابت می مانند اما با این حال، باز کم تر از بالاترین سطح 3 سال گذشته هستند.

آگوست 2015، برنت و WTI به ترتیب 47 و 42 دلار قیمت داشتند. یکی از مهم ترین دلایل کاهش قیمت های نفت ذخایر زیاد است. ظرفیت زیادی برای تولیدکنندگان اوپک و همچنین کاهش تولید نفت سبک از سوی آمریکا وجود دارد.پیشرفت فناوری های استخراجی منابع گسترده را فراهم ساخته و توازن بین تولید اوپک و غیراوپک را تغییر داده است. ذخایر زیاد منجر به کاهش بیشتر قیمت می شود و در شرایط افزایش تولید آمریکا، رقابت بیشتری بین تولیدکنندگان نفت وجود دارد.

اما قیمت نفت تنها مشکل در تغییرات بازارهای انرژی بین الملل نیست. قیمت گاز طبیعی نیز طی سال های پس از 2008 کاهش داشته که در نتیجه استخراج گاز شیل در آمریکای شمالی بوده و منابع شیل را از دید تجاری جذاب تر ساخته است. دسترسی به گاز، شرایطی را ایجاد کرده که در آن قیمت گاز آمریکای شمالی در بازارهای منطقه ای پایین ترین رقم باشد ( در مقایسه با اروپا و آسیا-پاسیفیک). روسیه که 50 درصد بودجه خود را از طریق درآمدهای صادرات انرژی تامین می کند، از تغییرات بازار جهانی انرژی تاثیر می پذیرد که این امر نه فقط از طریق سوخت ترکیبی بلکه سطح قیمت و عوامل خارجی در بازار نفت نیز صورت می گیرد.

نخست از دیدگاه سازمان بازار، تغییر بازیگر اصلی و هدایت گر وجود دارد. در سال 2014 و زمانی که نشانه های نگران کننده ای از کاهش قیمت های نفت وجود داشت، اوپک در وین نشست داشت و تصمیم گرفت سهمی برای تولید نفت معرفی نکند. بدین ترتیب تمرکزها بر تولید نفت سبک و بازارهای اولیه آن صورت گرفت. تولید نفت آمریکا در 4ماه نخست سال 2015 و به رغم کاهش سکوهای فعال، افزایش داشته است. احتمال تولید نفت از منابع غیرمتعارف بیش از گذشته است و تولید نفت شیل در چین از جمله این موارد است.

ایرینا مورونوا نویسنده گزارش راشا دایرکت افزوده است: دوم رکورد حجم زیاد تولید آمریکا منجر به افزایش رقابت در میان تامین کنندگان نفت در سایر بازارها شده است. علاوه بر این گرایشی برای حرکت از سوی تجارت نفت خام به سمت تجارت محصولات نفتی در بازارها وجود دارد. سوم اینکه بیشتر فرآورده های نفتی ( بیش از 4 میلیارد تن) می تواند با قیمتی زیر 90 دلار در هر بشکه به دست آید که شامل نفت متعارف، گاز طبیعی مایع ( LNG)، شیل آمریکا، نفت شیک و نفت ماسه ای کانادا هم می شود.

به نظر می رسد روسیه بیشترین خسارت را از کاهش قیمت نفت می بیند. با این حال قیمت پایین تنها مشکل نیست. چشم انداز روسیه باید در سه دسته تحولات موازی قیمت های پایین نفت، تحریم های غربی و روبل ضعیف دیده شود. مساله قیمت ها برای وضعیت تولید روسیه مهم است: اگر قیمت ها در سطح پایین بماند، روسیه باید در طرح های توسعه پروژه ساحلی و غیرمتعارف تجدید نظر کند. روسیه قصد دارد تا سهم خود را در بازار نفت از طریق امضای قرار دادهای بلند مدت و دنبال کردن پروژه های صادراتی همچون مسیر شرقی حفظ نماید. به هرحال به منظور تنظیم بازار در حال تغییر و حفظ سهم بازار، روسیه باید ساختار بخش نفتی خود را تغییر دهد.

کارکرد بخش انرژی به دلیل کمبود دسترسی به فناوری و سرمایه گذاری محدود شده است. شرکت هایی نظیر گازپروم، لوکویل، روسنفت و سایرین از تحریم ها آسیب دیده اند و نظام تحریم ها به برخی پروژه های روسیه نیز آسیب زده است. ارزش روبل نیز تا پایان سال 2014 کاهش داشته است. بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش داد و این در حالی بود که شرکت ها به دلیل تحریم ها برای دستیابی به فاینانس خارجی با دشواری روبه رو هستند. شرکت های روسی امروزه توانایی کمی برای جبران بدهی خود دارند، کمبود سرمایه منجر به هزینه های سرمایه کم تر می شود که در نتیجه آن مشکلاتی که ذکر شد به وجود می آید و احتمال گسترش طرح ها و تغییر ساختار را محدود می کند.

حتی کاهش بیشتر تولید هم می تواند در آینده پیش بینی شود. علاوه بر این روبل ضعیف منجر به عدم توانایی بازار داخلی روسیه برای منفعت از قیمت های پایین بین المللی انرژی می شود. همه این موارد ضرورت را برای سیاست گذاران روسی ایجاد می کند تا هرچه سریع تر گزینه های مناسبی را انتخاب کنند.

نویسنده: ایرینا میرانووا
منبع: ایرنا به نقل از «راشا دیرکت» / 21 اوت 2015

لینک اصلی؛ اینجا