بازگشت از فرودگاه؛ همکاری نظامی-هوایی روسیه و ایران زودگذر بود

بازگشت از فرودگاه؛ همکاری نظامی-هوایی روسیه و ایران زودگذر بود

نیروی هوا و فضای روسیه فقط برای کمتر از یک هفته توانستند از پایگاه هوایی همدان ایران استفاده کنند. ١٦ اوت خبر رسید که تهران به روسیه اجازه داده تا هواپیماهای جنگنده خود را در این پایگاه مستقر کند و یکشنبه شب این اجازه لغو شد. حسین دهقان، وزیر دفاع ایران، مسکو را به نشان دادن «رفتار ناشایست» و میل برای «نشان دادن خود به عنوان قدرت بزرگ» متهم کرد.  

 منبع نشریه «کامرسانت» در ارگان های نظامی روسیه گفته که میان طرفین «برخی سوء تفاهم هایی» بروز کرده است: نظامیان روسی در نظر داشتند از این پایگاه نظامی نه فقط به عنوان فرودگاه پرواز، بلکه پایگاه نظامی کامل برای استقرار زرادخانه های خود در این پایگاه استفاده کند، اما این گزینه باب طبع طرف ایرانی نبوده است.

تهران موافق نیست
حسین دهقان، وزیر دفاع ایران، در مصاحبه خود با شبکه دو تلویزیون ایران که یکشنبه شب پخش شد، از توقف پروازهای هواپیماهای جنگنده روسی از خاک ایران جهت انجام حملات هوایی علیه شبه نظامیان در سوریه خبر داد. او یکی از اعضای کلیدی دولت ایران است که به خود اجازه داد، تا از عملکرد مسکو انتقاد کند که در مورد مقامات بلند پایه دولتی ایران امر نادری است. وی آشکارا از انتشار خبر مربوط به استفاده از این پایگاه توسط روسیه ابراز نارضایتی کرد. حسین دهقان گفت: «روس ها می خواهند خود را یک ابر قدرت نشان دهند و نقش خود را در تعیین آینده سیاسی سوریه تضمین کنند. و البته، آنان دست به ظاهر سازی های معینی زده و رفتار ناشایستی نشان داده اند».

نخستین خبرهای مربوط به پرواز هواپیماهای جنگنده روسیه از فرودگاه همدان در روز ١٦ ماه اوت منتشر شد. بعد از آن، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که «بمب افکن های جنگنده «تو – ٢٢ ام ٣» و بمب افکن های جنگنده «سوخوی – ٣٤» ضمن پرواز از فرودگاه های واقع در خاک روسیه و جمهوری اسلامی ایران، تاسیسات گروهک تروریستی «دولت اسلامی» را در استان دیر الزور بمباران کرده اند». از طریق صفحه فیس بوک وزارت دفاع روسیه ویدئویی منتشر شد که طی آن، چگونگی انهدام زیر ساخت های «دولت اسلامی» (داعش) که در روسیه ممنوع اعلام شده است، و از جمله، انبار تسلیحات، تجهیزات نظامی و مواد سوخت به نمایش گذاشته شده است.

حسین دهقان نیز یک روز قبل از مصاحبه خود با شبکه تلویزیونی ایران، در کنفرانس مطبوعاتی کوتاه خود، برای رسانه های گروهی ایران، از انگیزه های دولت ایران برای ارائه این پایگاه نظامی به نیروی هوایی روسیه سخن گفته بود. آقای دهقان با اشاره به این که این قرار توسط شورای عالی امنیت ملی ایران اتخاذ شده است، گفت: «این یک قرار نظامی است که در چارچوب همکاری ما در مبارزه علیه داعش و دیگر گروهک های تروریستی و بر پایه درخواست دولت سوریه اتخاذ شده است». در پاسخ های وزیر دفاع ایران کمترین اشاره ای به استفاده کوتاه مدت نیروی هوایی روسیه از پایگاه هوایی همدان نشده بود. در آن روز، وزیر ایران به نمایندگان رسانه های گروهی گفت که نیروی هوا و فضای روسیه «هر چقدر که لازم باشد» از پایگاه هوایی همدان استفاده خواهد کرد.

این وزیر در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص انتقاد از توافق با روسیه که در هفته گذشته، طی مباحثاتی پیرامون این مساله در مجلس ایران مطرح شد، با هر گونه تلاش برای زیر سوال بردن این توافق مخالفت کرد. وی خاطر نشان کرد: «مجلس کمترین ارتباطی با این موضوع ندارد». ایراد چنین سخنانی از سوی این وزیر، باعث شد تا بسیاری از سیاستمداران، دیپلمات ها و کارشناسان از آغاز مرحله جدیدی در همکاری نظامی – فنی مسکو و تهران سخن بگویند.

مسکو ترجیح داد به این جنجال دامن نزند. و لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران، خبر خروج نظامیان روسی از همدان را تائید کرد. در این میان، وی اشاره کرد که در آینده، احتمال دارد، نیروی هوا و فضای روسیه مجددا به این پایگاه هوایی باز گردد. خبرگزاری «اینتر فاکس» سخنان آقای جاگاریان را چنین نقل قول می کند: «در صورتی که دولت های کشورهای ما احساس ضرورت کنند و توافق مربوط نیز حاصل شود، در آنصورت چه مشکلی می تواند پیش آید؟»

ایگور کوناشنکوف، سخنگوی رسمی وزارت دفاع روسیه، اعلام کرده که نیروی نظامی روسیه که در عملیات نظامی در سوریه شرکت داشته است، ضمن پرواز از پایگاه هوایی همدان، با موفقیت تمام ماموریت خود را انجام داده است. منبع نشریه «کامرسانت» در ارگان های نظامی تصریح می کند که استفاده از پایگاه همدان، در حمایت از نیروهای دولتی در استان های حلب، دیر الزور و ادلب نقش بسزایی ایفا کرده است، اما در این مرحله، میان طرفین «برخی سوء تفاهم هایی» بروز کرده است.

موضوع از این قرار است که نظامیان روسی در نظر داشتند از این پایگاه هوایی نه فقط به عنوان فرودگاه پرواز، بلکه به عنوان تاسیسات کامل نظامی برای استقرار زرادخانه های خود استفاده کنند، اما این گزینه باب طبع طرف ایرانی نبود. در این میان، ژنرال کوناشنکوف تصریح کرده که استفاده بعد از این از این پایگاه هوایی «بر پایه توافق های متقابل در خصوص مبارزه علیه تروریسم و با در نظر گرفتن اوضاع حاکم در سوریه انجام خواهد شد».

کارشناسانی که توسط نشریه «کامرسانت» نظر سنجی شده اند، معتقدند که این قرار دولت ایران یک اقدام دیپلماتیک بوده است که نشانگر شرطی بودن و یا موقتی بودن همکاری مسکو و تهران در سوریه است که در خصوص آن پیشتر نیز نشریه «کامرسانت» خبر داده بود. در هفته گذشته، آلکسی مالاشنکو، کارشناس مرکز کارنگی مسکو، احتمال توقف برنامه استفاده هواپیماهای جنگنده روسیه از پایگاه هوایی همدان را منکر نشده بود. دیروز نیز وی به نشریه «کامرسانت» گفت: تهران خیلی زودتر از آن چیزی که انتظارش را داشتیم، چنین قراری را اتخاذ کرد.

آقای مالاشنکو در گفتگویی با نشریه «کامرسانت» تصریح کرد: «مدعی شدن مسکو در مورد عهده دار شدن نقش جهانی با استفاده از همکاری با تهران به عنوان میدان تحقق جاه طلبی های خود، ظاهرا باب طبع دولت ایران نمی باشد. ایران نمی خواهد یار کوچک مسکو باشد و نشان می دهد که فقط در صورت داشتن موقعیت برابر، حاضر به همکاری با این کشور است. در این میان، در سیاست چند بعدی ایران که تحریم های اعمالی علیه آن نیز لغو شده اند، برقراری روابط با غرب اولویت دارد و نه داشتن روابط با روسیه».

لانا رواندی فدائی، کارمند علمی ارشد مرکز مطالعات خاور نزدیک در انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، معتقد است که «در این قرار ایران، اعمال فشار از سوی امریکا نقش بسزایی داشته است؛ دولت پرزیدنت باراک اوباما تمامی تلاش خود را به کار برده تا روابط با ایران را بهبود بخشد و تا حدودی نیز موفق شده است». دیشب، وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد: هنوز زود است که در خصوص توقف پروازها از پایگاه هوایی ایران نتیجه گیری کنیم».

به اعتقاد خانم رواندی فدائی، روسیه در رابطه با پایگاه هوایی همدان، در موقعیتی قرار گرفته است که مسکو در ماجرای امتناع از ارسال مجموعه دفاع ضد موشکی «اس – ٣٠٠» به این کشور با آن مواجه شده بود: «در آن ایام، کشورهای خارجی روسیه را تحت فشار قرار داده بودند و ما نیز در نهایت، ترجیح دادیم منافع خود را در روابط با غرب حفظ کنیم. در این میان، گفتنی است که در آن ایام، ما نیز ایرانی ها را متهم کردیم که آنان بی جهت این توافق را به اطلاع عموم رسانده اند. اکنون نیز اوضاع مشابهی پیش آمده است و فقط طرفین نقش هایشان را با هم جابجا کرده اند».

آندری کورتونوف، مدیر شورای روسیه در امور بین الملل، گفت: «ایران که بازی پیچیده را با غرب در پیش گرفته است، مخالف آن است که به عنوان دنباله روی روسیه شناخته شود. این امر باعث شد تا تهران چنین قراری را اتخاذ کند که در نگاه اول، غیر منتظره می نماید». به اعتقاد این کارشناس، از نقطه نظر نظامی، از دست دادن امکان استفاده از پایگاه هوایی همدان اهمیت چندانی برای روسیه نخواهد داشت، زیرا این کشور برای حمله در سوریه گزینه های کافی دیگری نیز در اختیار دارد. آندری کورتونوف معتقد است: «این یک ژست نمادین از سوی تهران بوده و تاکیدی است بر این موضوع که به حساب آوردن ایران به عنوان یار قابل اعتماد و به خصوص متحد، اغراق آمیز خواهد بود».

نویسنده: سرگئی ستروکان
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «کامرسانت» / 23 اوت 2016

لینک اصلی: اینجا