تقویت نظامی روسیه در شرق

همگرایی ژئوپلیتیک و راهبردی میان روسیه و چین یکی از مهم ترین مسائل در عرصۀ روابط بین المللی بوده که در سال های اخیر دستخوش تحول شده است: محور پکن- مسکو به تدریج در راستای گسترش روابط دوجانبه در عرصۀ اقتصادی، سیاسی و تجاری در حال تقویت است و به پشت سر نهادن الگوی تک قطبی که بعد از پایان جنگ سرد توسط آمریکا توسعه یافته، کمک کرده است.  

تلاقی میان الگوی جدید شرقی روسیۀ پوتین که به واسطۀ قطع ارتباط نابخردانه غرب با مسکو تقویت گردیده، گسترش چشم انداز ژئوپلیتیک چین در پنج سال اخیر و دیدگاه مستحکم راهبردی ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ منجر به ایجاد یک نقطه اتکای واقعی و تمام عیار نظام تک قطبی گردید: چین و روسیه عاشق یکدیگر نیستند، لیکن به طور مصلحتی به واسطۀ علل مهم اقتصادی، اشتراک دیدگاه تاکتیکی در خصوص مسائل متعدد روز و یک چشم انداز راهبردی مشترک که بر پایۀ قصد ساخت یک فضای نفوذی استوار است که عاری از نفوذ واشنگتن است و «راه جدید ابریشم» گسترده ترین و بلندپروازانه ترین اساس آن را تشکیل می دهد، به هم وابسته می باشند.

در هر صورت در رکن محکم روابط میان روسیه و چین برخی از عناصر بی ثباتی ساختاری که ممکن است در درازمدت به عنوان اختلافات واقعی و تمام عیار مطرح گردند، وجود دارند. در واقع میان این دو شریک به سختی یک اعتماد کامل و محکم ایجاد می شود: در سایۀ این دیدگاه به طور قطع تاریخ اخیر این دو کشور نقش مهمی را ایفاء نموده است با توجه به اینکه مدت مدیدی یعنی در خلال قرن هجدهم مسکو و پکن به شدت رودرروی یکدیگر قرار گرفته بودند.

آب های رودخانۀ آمور به مدت طولانی مرزی غیر قابل عبور بوده که نیروهای مسلح اتحاد شوروی و جمهوری خلق چین از طریق آن به دفعات با هم به مواجهه پرداختند و اغلب تا مرز یک درگیری آشکار واقعی و تمام عیار پیش رفتند: بغض و کینۀ ناشی از بدگمانی متقابل دیرینه ممکن است تا حدودی توجیه کنندۀ تصمیمی باشند که اخیراً از سوی سران نیروهای مسلح مسکو اتخاذ گردیده است. کسانی که تصمیم گرفتند به تقویت سامانه های دفاعی که در بخش بسیار وسیع نظامی در شرق مستقر شده اند، ادامه دهند و در آن واحدهای سامانۀ مدرن موشکی متحرک اسکندر- ام را مستقر سازند.

گای پلاپسکای در نشریۀ دیپلمات به ذکر این موضوع پرداخت. وی توضیح داد که چگونه روسیه تصمیم گرفت تیپ سوم موشکی را که در دسامبر سال ٢٠١٦ تشکیل داده در شرق مستقر سازد و آن را به سه تیپی که پیش از آن در مرزهای دوردست روسیه یعنی تیپ ٢٠، ١٠٣ و ١٠٧ که در سال های اخیر مجهز به سامانۀ اسکندر- ام بوده اند، افزود. سامانه ای که از یک شعاع عملیاتی ٥٠٠-٤٠٠ کیلومتری برخوردار است که قرار است به منظور رویارویی با اقدامات نفوذی نیروهای زمینی یک دشمن نظامی بالقوه مورد استفاده قرار گیرند.

در این بستر، استقرار گردان های موشکی روسی به طرز عجیبی بیشتر به نظر می رسد با هدف جلوگیری از تهدید بالقوه ای صورت گرفته که از چین دریافت می گردد تا اینکه هدفش مهار کشور مجنون کرۀ شمالی یا ایجاد مجدد توازن در نیروهایی باشد که از سوی آمریکا در کرۀ جنوبی و ژاپن مستقر شده اند:

چه بسا فقط گردان ٢٠ موشکی در پریمورسکی کرای، استانی که مرز کوتاه زمینی ١٧ کیلومتر میان روسیه و کرۀ شمالی را در بر گرفته است، مستقر شده است در حالی که گردان های ١٠٣، ١٠٧ و گردان تازه تشکیل شدۀ ٣ در پشت مرزهای چین و مغولستان استقرار یافته اند. روسیه علی رغم همسویی رو به رشد با پکن، نسبت به رشد جمهوری خلق چین بدگمان است و اساساً بیم آن دارد که به سبب تفاوت های آشکار جمعیتی و اقتصادی به وضعیت شریک اقلیتی منتسب گردد:

از این جهت مطرح کردن مجدد فعالیت نظامی خود برای روسیه به معنای امکانی برای اثبات این موضوع است که چگونه در بخش مهم نیروهای مسلح، چین هنوز بر متحدش برتری نجسته است علی رغم اینکه مقدمات مربوط به تولید تسلیحات داخلی ادامه داشته باشد. تصمیم جدید ستاد مشترک نیروهای مسلح روسیه در راستای اقدامات و تدابیر متعددی دریافت می گردد که در سال های اخیر اتخاذ گردیده اند و هدفشان تأکید بر خواست روسیه مبنی بر تحت حاکمیت خود قلمداد کردن استان های شرقی اش و در صورت لزوم جلوگیری از یک «جهش کیفی» احتمالی نفوذ فزایندۀ اقتصادی و سیاسی چین در آن سوی رودخانۀ آمور است:

رزمایش های بزرگ «وستوک» در سال ٢٠١٤ که بیش از ١٠٠ هزار نفر از پرسنل نظامی روسیه را در گیر ساخت، پیش درآمدی مهم برای وضعیت کنونی بوده اند. علی رغم اینکه در وضعیت کنونی، روابط خوبی میان این دو کشور حاکم است، روسیه و چین باید هنوز هم به طور نهایی سقف شیشه ای بی اعتمادی متقابل را فرو بریزند: این مسأله که کرملین هم چنان به مهم ترین متحد راهبردی خود به عنوان یک تهدید بالقوه هر چند دور بنگرد، نشان می دهد که راهی که باید به سمت تحکیم نهایی اساس و شالودۀ چندقطبی گری جدید پیمود، هنوز به پایان نرسیده است.

نویسنده: آندره آ موراتوره
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «ایل جورناله» (ایتالیا) /  ١٦ جولای ٢٠١٧

لینک اصلی واسط: اینجا