سفر پوتین به ترکیه و خیز اتمی آنکارا

ترکیه هم در دوره رجب طیب اردوغان از غرب و اسراییل فاصله قابل توجهی گرفته و بیشتر به سمت بازیگرانی مثل ایران و روسیه حرکت کرده است. چرخش رجب طیب اردوغان از مخالفت شدید با ادامه حکومت بشار اسد در چند ماه اخیر مایه شگفتی بسیاری شد. این نزدیکی و چرخش، احتمالا تا اندازه زیادی باعث شد روسیه و حتی دولت سوریه چشم خود را روی عملیات شاخه زیتون ترکیه در خاک سوریه ببندند.   ترکیه حالا از گسترش دامنه عملیات خود در سوریه حرف می زند و باید دید مسکو تا کجا به این پیشروی ارتش ترکیه رضایت می‌دهد.

ترکیه میزبان اولین سفر خارجی پوتین بعد از انتخاب مجدد به ریاست جمهوری روسیه است. حدود سه سال پیش که ترکیه یک جنگنده روس را ساقط کرد، دو کشور یکی از سیاه‌ترین فصول روابط خود را تجربه کردند. ولی رهبران دو کشور خواستند و توانستند که از این مرحله بگذرند و همسویی قابل توجهی را به نمایش بگذارند. علت این همسویی، درمنافع مشترک نهفته است. برای دسترسی به بازار انرژی اروپا، ترکیه ارزش زیادی برای روسیه دارد. روابط تجاری دو طرف یکی از مباحث کلیدی در سفر پوتین به ترکیه خواهد بود.

این مبادلات برای مسکو اهمیت فراوانی دارند. روسیه بشدت از سوی آمریکا و غرب به دلایل مختلف، از انضمام کریمه و درگیری با اوکراین گرفته تا مسمومیت یک مامور سابق اطلاعاتی در خاک بریتانیا، زیر انواع فشارها، از جمله تحریم‌های مالی و اقتصادی قرار گرفته و این فشارها دارد تشدید می‌شود.

در سفر آقای پوتین، افتتاح تاریخی پروژه هسته‌ای ترکیه -احداث سه نیروگاه اتمی- صورت خواهد گرفت. مسکو تامین مالی بخش عمده‌ای از این برنامه را قبول کرده و این برای ناظران قابل تامل است. فرانسه، چین و ژاپن هم در مراحل بعدی در ساخت راکتورها نقش خواهند داشت. ترکیه از چهل سال پیش دنبال برنامه اتمی بود که به دلایل مختلف محقق نشد و اکنون می‌گوید برای تامین انرژی وعواید اقتصادی روی برنامه هسته‌ایش خیلی حساب می‌کند.

در این میان، وضعیت برای اسرائیل هم حساس می‌شود. امارات متحده عربی، عربستان و حالا ترکیه به سمت برنامه اتمی خیز برداشته‌اند. اسراییل در گذشته اتمی شدن کشورهای عربی مثل عراق و سوریه را تحمل نکرده و با اقدام نظامی جلوی آنها را گرفت. برنامه اتمی ایران هم سالهاست که باعث اعتراض اسرائیل بوده است. حرکت ترکیه و اعلام ریاض برای اتمی شدن چالشی برای آمریکا هم خواهد بود.

هرگونه مخالفت دولت ترامپ با برنامه اتمی ترکیه و چراغ سبز به برنامه اتمی عربستان به التهاب بیشتر در روابط با ترکیه منجر خواهد شد، رابطه ای که اخیرا التهابات متنوعی را تجربه کرده؛ بر سر ماجرای کودتای نافرجام و ادعاهای آنکارا علیه فتح الله گولن که ساکن آمریکا است، بر سر عملکرد ترکیه در سوریه و گرایش آنکارا به مسکو.

خرید اس 400

ترکیه بعنوان یک متحد قدیمی آمریکا در ناتو، حالا دارد از روسها تسلیحات پیشرفته دفاع هوایی اس 400 می خرد. مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه چند هفته پیش گفت کشورش به تسلیحات پیشرفته دفاع هوایی نیاز دارد ولی متحدانش در ناتو و بویژه آمریکا حتی تفنگ عادی هم به ترکیه نمی‌فروشند و آنکارا بالاخره باید نیازش را از جایی تامین کند. بازتر شدن بازار خرید تسلیحات برای ترکیه عملا هشداری است برای ناتو و آمریکا، یک عضو ناتو دارد در شرایط ملتهب فعلی به جبهه مقابل نزدیک می‌شود.

از سوی دیگر، ورود تسلیحات پیشرفته ضدهوایی روسی، کار برای ناتو را از نظر ساختار فنی و نظامی پیچیده می‌کند. جالب اینکه روسها با علم به عضویت ترکیه در ناتو، اجازه مجهز شدن کشوری از اردوی مقابل را به یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های نظامی خود داده‌اند. این رضایت شاید در دل خود گویای ارزیابی بلندمدت روسها از وضعیت ترکیه باشد؛ اینکه ترکیه به فاصله گرفتن از غرب ادامه می دهد و می شود آن را به سوی خود جلب کرد.

نویسنده: محمد امینی
منبع: بی‌بی‌سی فارسی /  14 فروردین 1397

لینک اصلی: اینجا