فرصت‌ها و چالش‌های صادرات کشاورزی و موادغذایی به روسیه

بحران در روابط روسیه و غرب که به دامنه وسیعی از تحریم‌ها بر ضد اقتصاد این کشور منجر شد، فرصت بازاری بزرگی را در اختیار بسیاری از کشورهای جهان قرار داد. بحران در روابط روسیه و اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به خاک روسیه به تصویب قطعنامه تحریمی اتحادیه اروپا بر ضد روسیه در جولای۲۰۱۴ منجر شد. 

  اتحادیه اروپا تلاش کرد تا با وضع تحریم بر چهار بخش حساس اقتصاد روسیه (انرژی، امور مالی، صنایع دفاعی و فناوریهای حساس) بیشترین هزینه را بر اقتصاد این کشور تحمیل کند.

روسیه هم در مواجهه با این اقدام بخش حساس کشاورزی این اتحادیه را هدف تحریم قرار داد. از جنبه داخلی روسیه در مواجهه با رویکرد تقابل جویانه غرب دست به مجموعه تلاش‌هایی برای تقویت اقتصاد ملی خود زد. این کشور رویه‌های گمرکی مضاعفی را در بخش تنظیم مدارک برای تمام کالاهای مصرفی وارداتی با ارزش کمتر از ۱۰۰۰ یورو ایجاد کرد. این رویه مراحل ترخیص کالا را به شدت و به ویژه برای شرکت‌های حمل ونقل بین المللی کالا به عنوان سریعترین بازار تجارت الکترونیک و رو به رشد در روسیه دشوار و کُند کرد. همچنین أخذ ۳۰ درصد مالیات مضاعف را هم برای بسته کالاهایی با ارزش وارداتی بیش از ۷۰۰۰ روبل اجرایی کرد.

در ژانویه ۲۰۱۴ نخست وزیر روسیه به دنبال تصمیم رئیس جمهوری مصوبه‌ای را به تصویب رساند که در طی آن اقتصاد کشور در جهت حرکت به سمت یک اقتصاد غیر وابسته به اقتصاد برون مرزی قوانین لازم را تدوین و برنامه‌ریزی کند. از میان مقرراتی که دولت اعلام کرد اعمال مالیات بر سود شرکت‌های خارجی که با بخشی از مالکیت مشارکتی روس‌ها تأسیس شدند، چنانچه شرکت‌های گفته شده تقسیم سود سهام خود را در خاک روسیه توزیع نکرده باشند و ممنوعیت حمایت ازسوی نهادهای دولتی نسبت به این شرکت‌ها در صورتی که این شرکت‌ها به لحاظ حقوقی در قلمرو حقوقی کشوری دیگر به ثبت رسیده باشند، گسترش یافت. اقدام‌های فوق به عنوان بخشی از تلاش روسیه برای تقویت تولید داخل و کاستن از وابستگی وارداتی این کشور در دستور کار قرار گرفت.

وضع تحریم بر واردات کالاهای کشاورزی اتحادیه اروپا بازار بزرگ این کشور را دچار خلأ جدی کرد. کشور روسیه برای کاهش آثار منفی این سیاست بر رفاه مصرف کنندگان داخلی به سمت کشورهای همسو برای تأمین مواد غذایی متمایل شد و در این میان جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی بود که روسیه برای واردات بخشی از مواد غذایی از آن اظهار تمایل کرد.

با وجود تعاملات و مذاکرات بین دو کشور به دلایل مختلفی ایران نتوانست از وضع موجود استفاده قابل قبولی کند. چرایی و دلایل ضعف ایران در تصاحب بخشی از بازارهای کشاورزی روسیه موضوع اصلی این گزارش است.

متن کامل: اینجا

نویسنده: ولی اله فریادرس
منبع: سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی / 24 آبان 1395