راه‌آهنی که روسیه را به خلیج فارس وصل می‌کند

ماکسیم سوکولوف، وزیر حمل و نقل روسیه، گفته است اگر خط راه‌آهن به ایران ساخته شود، می‌تواند سهمی‌از باری که از طریق کانال سوئز حمل می‌شود را تصرف کنیم. این گفته وزیر حمل نقل روسیه نشان می‌دهد تکمیل خط راه‌آهن ایران به روسیه برای دو کشور چقدر اهمیت دارد.

این خط راه‌آهن در کنار خطوط راه‌آهنی که بندر چابهار ایران را به افغانستان و آسیایی مرکزی متصل می‌کنند   در کنار خط راه‌آهنی که چین را از طریق ایران به اروپا وصل می‌کند از اصلی‌ترین برنامه های ایران در خطوط ریلی برای افزایش سهم ترانزیتی ایران در زمینه حمل و نقل جهانی است.

الهام علی اف، رییس جمهوری آذربایجان پیشنهاد کرده به فاینانس کریدور حمل و نقل شمال-جنوب که یکی از مهمترین پروژه‌های متصل کننده اروپا و آسیا توصیف شده است، کمک کند. حسن روحانی رئیس جمهور ایران پیش از این گفته بود جمهوری آذربایجان برای فراهم کردن نیمی ‌از فاینانس مورد نیاز برای گسترش شبکه ریلی ایران به این کشور موافقت کرده است.

جمهوری آذربایجان که با ایران و روسیه مرز مشترک دارد، در تلاش است در موقعیت یک کانون حمل و نقل بزرگ قرار بگیرد. سومین تولیدکننده بزرگ نفت در زمان اتحادیه جماهیر شوروی سابق از درآمد نفتی خود برای ساخت بزرگترین بندر دریای خزر استفاده می‌کند و همچنین در فاینانس ساخت یک راه‌آهن که از طریق آذربایجان، گرجستان و ترکیه، آسیای مرکزی را به اروپا متصل می‌کند، مشارکت دارد.

به گفته یوری یوشاکوف، دستیار رییس جمهور روسیه، کوریدور شمال-جنوب نسبت به مسیرهای کنونی از جمله مسیری که تا کانال سوئز ادامه دارد، مزیت‌هایی دارد. انتظار می‌رود پیگیری این پروژه که از سال ۲۰۰۸ تحت مذاکره بوده است پس از مذاکرات روسای جمهور سه کشور، شتاب بیشتری پیدا کند.

الکسان شاهین اوغلو، مدیر مرکز تحقیقات اطلس در باکو به بلومبرگ گفته است: روسیه می‌تواند از مسیر جدید برای صادرات کالا به بازارهای آسیایی و منطقه خلیج فارس استفاده کند. همچنین مسیر کوتاه‌تری برای کالاهای ایرانی که به شمال و شرق اروپا صادر می‌شوند، فراهم می‌کند.

سیستم راه‌آهن جمهوری آذربایجان به روسیه متصل است. خبرگزاری ترند دو ماه قبل به نقل از علی نورزاد، مدیر شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ایران گزارش داده بود بانک بین‌المللی آذربایجان که یک بانک دولتی است، ۵۰۰ میلیون دلار برای گسترش شبکه ریلی به مرزها به ایران وام خواهد داد. وی هزینه این پروژه را ۱.۱ میلیارد دلار برآورد و عنوان کرده بود مذاکرات درباره توافق وام ادامه خواهد یافت.

این کوریدور بندر عباس را به شهر مرزی آستارا در آذربایجان و از آنجا به روسیه و بنادر پوتی در گرجستان وصل خواهد کرد. هم اکنون تقریباً کل این کوریدور به استثنای قطعه خط آهن رشت-آستارا آماده است. هزینه این قطعه حدود یک میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که بانک بین‌الملل آذربایجان توافق کرده است که نیمی‌از این هزینه را بصورت وام در اختیار ایران قرار دهد. این کوریدور ظرفیت حمل سالانه ۱۰ میلیون تن کالا را خواهد داشت.

حسن روحانی در این خصوص گفته است «جمهوری آذربایجان با احداث این راه‌آهن به خلیج فارس متصل می‌شود و در نهایت این خط آهن کشورهای منطقه قفقاز، روسیه و اروپای شمالی و شرقی را به خلیج فارس و کشورهای جنوبی خلیج فارس را به شمال متصل می‌کند و در نتیجه می‌تواند روابط توسعه یافته و خوب اقتصادی را برای کل منطقه به ارمغان بیاورد.»

را آهن کلیدی دیگری که ایران به دنبال تکمیل آن است راه‌آهنی است که قرار است چابهار را به زاهدان و پس از آن به زرنج در مرز افغانستان وصل کند. و از مسیر دیگری هم چابهار به سرخس در شمال شرق ایران متصل خواهد شد.

با این روش هند از طریق چابهار به کشورهای آسیای میانه و افغانستان وصل خواهد شد. از سوی دیگر این کشورها هم که به دریای آزاد مرتبط نیستند می‌تواند راه جدید را برای تجارت از طریق چابهار پیدا کنند.

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی درباره کوریدور بین‌المللی حمل و نقل و ترانزیت هند، ایران و افغانستان موسوم به کوریدور چابهار گفته است: «با تأسیس این کوریدور ایران از طریق شبکه ریلی می‌تواند به آسیای میانه تا چین و روسیه متصل شود. یکی از یادداشت تفاهم‌نامه‌هایی که به امضا رسیده اظهار تمایل هند برای سرمایه‌گذاری در راه‌آهن چابهار – زاهدان به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بود که نشان از علاقمندی و تمایل هند برای احداث این خط ریلی دارد. سال گذشته اجرای این خط آهن از بودجه داخلی وزارت راه و شهرسازی آغاز شد و تا کنون زیرسازی پروژه در محور چابهار – ایرانشهر به میزان ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. اجرای این پروژه از سمت زاهدان نیز از چندماه گذشته آغاز شده است بنابراین برای اجرای این پروژه ریلی صرفاً در انتظار حضور هندی‌ها نبودیم اما خوشبختانه کشور هند تمایل خود را برای تأمین مالی ادامه پروژه اعلام کرد.»

گذشته از این کریدور راه دیگری که ایران در پی تکمیل آن است راه‌آهن «هرات‌ـ‌خواف» است.

ابراهیم بای‌سلامی، ‌نماینده دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی‌در یادداشتی در روزنامه شرق دربارهٔ اتصال راه‌آهن اروپا به چین از طریق ایران گفته است: «اکنون راه‌آهن از پاریس تا خواف (آخرین شهر در مرز ایران و افغانستان) در حال بهره‌برداری است و به زودی از خواف به هرات خواهد رسید و امتداد راه‌آهن «از هرات تا کاشغر» با سیاست‌گذاری جدی و برنامه اصولی و مشترک ایران و چین و هماهنگی با کشورهای مسیر به راحتی میسر خواهد بود و تکمیل راه‌آهن پاریس - خواف تا پکن، بسیاری از آرزوهای پیشرفت و توسعه ایران و چین را محقق خواهد کرد. گذار شرق از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک، زمینه رفاه اجتماعی گسترش ابعاد مختلف توسعه به درون زندگی اجتماعی مردم را به نحو مستمر بهبود می‌بخشد.»

نویسنده: فرهاد بهرامی
منبع: «رادیو فردا» / 31 مرداد 1395   

لینک اصلی: اینجا