تمایل ایران به جایگزینی غرب به جای روسیه

بازگشت ایران به بازار جهانی نفت با بروز مشکلات جدی برای روسیه، یکی از بازکنان اصلی این بازار همراه می شود. رشد روز افزون پیشنهادات نفتی ایران رها شده از تحریم ها، قوانین بازی صادرکنندگان روسی طلای سیاه را بر هم می زند که پیش از آن نیز با دوران سختی مواجه بوده است.
  
ایران روسیه را ناگزیر کرده خود را کنار بکشد
نخست این که شرکت های نفتی ایران که از تحریم ها رهایی یافته اند، صادرات نفت خود به کشورهای اروپایی را که یکی از متقاضیان اصلی نفت روسیه هستند، آغاز می کنند. دوم، نفت ایران از لحاظ ترکیب خود بسیار مشابه ترکیب نفت اورالز روسیه است که خود نیز چشم انداز بازار طلای سیاه روسیه را تیره می کند.

در حال حاضر، شرکت های نفتی روسیه می توانند پیامدهای منفی ناشی از بروز تغییرات جاری را حس کنند، زیرا ورود ایران به بازار، آنها را ناگزیر کرده تا نفت اورالز خود را از نفت برنت که از سال ٢٠١٤ میلادی، افت قیمت شدیدی داشته است، به نرخ پایین تر و با تخفیف و به نرخ ٢,٤ دلار در ازای هر بشکه به فروش برسانند.

خبرگزاری «بلومبرگ» سخنان آبخیشک دشپاند، تحلیلگر Natixis SA، را که اشاره کرده، ایران انتخاب های بسیار گسترده ای را پیش روی شرکت های فراوری نفتی اروپا قرار داده است، چنین نقل قول می کند: «صادرات ایران بسیار تاثیر گذار بوده است». خبرگزاری «بلومبرگ» با استناد بر گزارشات رسیده از آژانس بین المللی انرژی، خبر می دهد که ایران بسیار دقیق و سریع عمل می کند و به سهم گذشته خود در بازار که در زمان تحریم ها از دست داده بود، باز می گردد. در ماه گذشته، حجم صادرات نفتی ایران تا ٢,١ میلیون بشکه در روز رسید که نزدیک به سطح چهار سال پیش و قبل از اعمال محدودیت ها بوده است. در آن سال ها، ایران روزانه تا ٢.٢ میلیون بشکه نفت به بازار جهانی صادر می کرد.

در ماه مه سال جاری، صادرات نفت از تهران به کشورهای اتحادیه اروپا روزانه به ٣٥٥ هزار بشکه رسید. و این در حالی است که در ماه آوریل، این شاخص تا ٢٠ هزار بشکه نفت پایین تر بوده است. در خبرهای آژانس بین المللی انرژی آمده است: «ایران ضمن باز پس گیری مشتریان اروپایی خود، سرعت عمل نشان می دهد».

رقابت تنگاتنگ
در چنین اوضاعی، موقعیت روسیه به هیچ وجه امید بخش به نظر نمی رسد. شرایط استخراج نفت در ایران به طور چشمگیری بهتر از روسیه است و این یعنی این که برتری های رقابتی که در این مبارزه آغاز شده، از آن تهران شده است. و از این رو، دست و پنجه نرم کردن با این کشور کار بسیار دشواری خواهد بود. ایران در نظر دارد به مواضع پیشین خود در بازار جهانی باز گردد و قصد ندارد با هیچ کس کنار آید و یا به توافق برسد.

آلکسی ویا زوفسکی، تحلیلگر ارشد «کالیت فینانس»، به «رودوس» گفت: «در مجموع، این شرایط قابل پیش بینی بودند. ایران بعد از لغو تحریم ها، به افزایش استخراج نفتی خود ادامه می دهد و تمامی تلاش ها برای رسیدن به توافق در خصوص سهمیه بندی این کشور از طریق اوپک و یا به صورت مستقیم همگی بی نتیجه می مانند. برای روسیه نیز راهی نمی ماند به غیر از این که برای دفاع از بازارهای قدیمی خود در اروپای غربی و اروپای شرقی وارد یک رقابت تمام عیار شود. در نتیجه، تمامی این موارد به افت نرخ نفت منجر می شود».

ریاض باید برای همه چیز پاسخگو باشد
می بایست خاطر نشان کرد که ایران ضمن تثبیت مجدد موقعیت خود در بازار، فقط مسیر روسیه را طی نکرده است. به موازات روسیه، تهران عربستان سعودی – غول نفتی و دشمن قسم خورده خود، را نیز کنار زده است. گفتنی است که ریاض مدت زمان طولانی است که یکی از صادر کنندگان اصلی نفت به چین می باشد. ایران نیز تفهیم کرده که آمادگی دارد تا این وضعیت را نیز بر هم زند.

چندی پیش مشخص شد که این دو کشور در رابطه با تشکیل هاب نفتی مشترک در خلیج فارس به توافق رسیده اند. این ترمینال نفتی در جزیره قشم، واقع در منطقه جنوبی خلیج فارس، احداث خواهد شد. بعد از اتمام کار احداث، این ترمینال قادر خواهد بود تا ١٠ میلیون بشکه نفت وارده از کارون شرقی در ایران را پذیرش و نگهداری کند. افزون بر آن، جزیره قشم می تواند به مرکز مالی و خدماتی در روابط متقابل تجاری ایران و چین تبدیل شود.

این ضربه جدی به عربستان سعودی خواهد بود که بازار چین را از دیر باز تحت پوشش خود قرار داده است. تمامی این موارد به طور اجتناب ناپذیری به وخیم شدن روابط میان ایران و سعودی ها منجر می شود. اما، در چنین شرایطی، بعید به نظر می رسد که ریاض قادر باشد مانع از کار تهران «در تقسیم دوباره» بازار به نفع خود شود.

موضوع از این قرار است که با کنار رفتن باراک اوباما از پست ریاست جمهوری امریکا، عربستان سعودی با خطر از دست دادن حامی اصلی خود در آن سوی اقیانوس ها برای همیشه مواجه خواهد شد. دموکرات ها و جمهوری خواهان امریکایی (که بسیاری از آنان حامی منافع شرکت های نفتی هستند) در این باور که اقدامات سعودی ها منجر به از میان رفتن صنعت نفت شل امریکا شده است، اتفاق نظر دارند.

در حال حاضر، در امریکا، فقط اوباما است که از حفظ روابط با عربستان سعودی حمایت می کند و این یعنی این که با کنار رفتن وی، اوضاع تغییر خواهد کرد. در این میان، احتمال دارد که امریکا نه فقط دست از حمایت خود از ریاض بردارد، بلکه انقلاب «سرکوب شده» شل را نیز به خاطرش آورد. به احتمال زیاد، رئیس جمهور جدید امریکا عربستان سعودی را جزء «دستیاران تروریسم جهانی» اعلام خواهد کرد و در نتیجه، تمامی پیامدهای ناشی از آن گریبان گیر این کشور خواهد شد.

غرب میان روسیه و ایران قرار می گیرد
با توجه به موقعیتی که بعد از لغو تحریم های اعمالی علیه ایران متوجه روسیه شده است، باید گفت که در هر صورت، روسیه ناگزیر است خود را برای بازبینی روابط با تهران آماده کند. از نظر مسکو، ایران همواره متحد و خریدار بلقوه تسلیحات می باشد. در این میان، احتمال دارد که این وضعیت با گذشت زمان تغییر کند.

با توجه به اقدامات اخیر ایران، این کشور به سوی غرب چرخیده که از یک سو، این کشور را از تحریم ها رها ساخته و از سوی دیگر، بازار ویژه خود را به رویش گشوده است. نباید این موضوع را نیز از یاد برد که تهران ضمن توجه به منافع شخصی خود و نشان دادن ادب در برابر غرب، تصمیم دارد قراردادهای تدافعی و انرژی منعقده خود با روسیه را بازبینی کند که فعالانه به یک رقیب جدی بدل می شود.

غرب به موقع به این درک رسید که ایران «گرسنه و هنوز قوی»، در مقایسه با عربستان سعودی که تسلیم اسلام تندرو شده است، در منطقه خاور نزدیک برایش از ارجحیت بیشتری برخوردار می شود. این امر در رابطه با ترکیه دچار توهمات امپریالیستی نیز صدق می کند. تهران نیز بر این موضوع واقف است و از این رو احتمال دارد، رقابت های خشونت آمیزی که در بازارهای نفتی آغاز شده است، تنها موردی از پشت پا زدن ایران «سرمست از آزادی» به مسکو نباشد.

نویسنده: ماکسیم لیگوینکو
منبع: اداره کل مطبوعات خارجی وزارت ارشاد به نقل از «ریدوس» / 21 ژوئن 2016

لینک اصلی: اینجا