شتاب شرکت‌های روسی برای بازگشت به ایرانِ پساتحریم

ولگاگراد- روسیه- در یک کارخانه بسیار بزرگ تولید لوله در شهر بی روح و خشن ولگاگراد، نمایشگاهی از آثار سورئالیست که از روی آثار نقاشان معروفی همچون موندرین، مالویچ و مگریت نسخه برداری شده اند، بر روی دیوار کارخانه خود نمایی می کند. یکی از سهامداران عمده این شرکت که خود از گردآورندگان آثار سورئالیست است می گوید هنر باعث بازشدن ذهن مهندسان و خلاقیت کارگران می شود.   اظهار نظری که درباره این نمایشگاه توجه انسان را به خود جلب می کند جمله " لوله یا بی لوله " است که از جمله معروف شکسپیر: بودن یا نبودن، مساله این است، الهام گرفته است.

این عبارت برای صاحب شرکت تولید لوله های فلزی که بزرگترین شرکت تولید کننده لوله برای انتقال نفت و گاز محسوب می شود، جمله مناسبی است. همانگونه که بسیاری از بازیگران صنعت نفت و گاز این روزها با مشکل کاهش قیمت این دو محصول روبروهستند، شرکت لوله سازی تی ام ک نیز با مشکل روبرو شده است. با کاهش قیمت نفت به ٢٩ دلار در هر بشکه، فروش شرکت تی ام ک در آمریکا و کشورهای دیگر به شدت کاهش یافته است.

شرکت تی ام ک با وجود مشکلاتی که برای فروش تولیدات خود در دیگر کشورهای جهان دارد به این نکته اعتراف می کند که در ایران که بازاری دست نخورده است از موقعیت خوبی برخوردار است، به ویژه اینکه روابط سیاسی میان روسیه و ایران گرم است و این کشور دهها میلیارد دلار از مطالبات مسدود شده دوران شاه را به دست آورده است و می تواند آن را برای نوسازی زیر ساخت صنعت نفت خود هزینه کند. در دوران شوروی سابق، شرکت تی ام کی عمده ترین صادر کننده لوله به ایران بود.

شرکت های روسی برای بازگشت گسترده به ایران تلاش می کنند. شرکت هواپیماسازی سوخو می خواهد سوپرجت های مسافربری خود را به ایران که بخش حمل و نقل هوایی آن تشنه هواپیماهای جدید است بفروشد. شرکت " آفتواز" نیز مذاکراتی را با مقامات ایران برای دایر کردن خط تولید خودرو لادا در ایران، آغاز کرده است.

شرکت های غول آسای نفت و گاز طبیعی گازپروم و لوک اویل سرگرم بررسی سرمایه گذاری دریک طرح گاز طبیعی مایع در حاشیه خلیج فارس و یک میدان نفتی در ایران هستند. شرکت حفاری اوراسیا که به شرکت های نفتی خدمات حفاری ارایه می دهد و شرکت تتنفت، دومین شرکت بزرگ نفتی روسیه که دفتر مرکزی آن در تاتارستان منطقه ای مسلمان نشین در شرق مسکو قرار دارد نیز از فرصت های خوبی برای راه یافتن به بازار ایران برخوردارند.

سرگئی جی چتوریکف رئیس کارخانه لوله سازی تی ام ک می گوید اگر شما هیزم خشک در اختیار داشته باشید و بادهم بوزد در آنصورت به راحتی می توانید آتش روش کنید. درچنین وضعیتی تنها چیزی که به آن نیاز خواهید داشت کبریت است. دولت اوباما با دستیابی به توافق هسته ای با ایران به پیشگیری از گسترش جنگ افزارهای هسته ای و تقویت صلح جهان کمک کرد. اما دولت آمریکا تلاش چندانی برای رونق بخشیدن به اقتصاد از خود نشان نداده است و علت آن هم این است که آمریکا با دوراندیشی و احتیاط ایران را زیر نظر دارد.

بر اساس توافق هسته ای ، دولت ایران موافقت کرد که تاسیسات هسته ای خود را در معرض بازرسی های گسترده تر قرار دهد و اورانیوم غنی شده خود را در ازای لغو تحریم های بین المللی به روسیه منتقل کند. با وجود این، دولت آمریکا همچنان به تحریم ها علیه ایران به علت حمایت این کشور از تروریسم و نقض حقوق بشر، ادامه می دهد.

ادامه تحریم های برقرار شده از سوی آمریکا علیه ایران مانع از آن می شود که روابط تجاری با تهران بطور گسترده برقرار شود و به همین علت شرکت های آمریکایی اجازه ندارند در زمینه صنعت نفت گاز با ایران وارد قرار داد شوند. دولت آمریکا فعلاً با فروش هواپیمای مسافربری به ایران و خرید فرش از این کشور موافقت کرده است. شرکت های اروپایی در این زمینه از موقعیت بهتری برخوردارند و بیشتر کشورهای این قاره تلاش می کنند تا روابط دیپلماتیک خود را با تهران بهبود بخشند.

زمانی که هنوز مرکب توافق هسته ای که در ژوئیه گذشته به دست آمد کاملاً خشک نشده بود زیگمار گابریل معاون صدراعظم آلمان در راس هیئت بلند پایه ای از مدیران اجرایی شرکت های بزرگ این کشور از جمله دایملر، فولکس واگن و زیمنس به تهران سفر کرد. شرکت ایرباس مذاکره با ایران را آغاز کرده است. هلنیک پترولیوم، بزرگترین پالایشگاه نفت یونان نخستین قرارداد پسا- فرجام را برای خرید نفت از ایران با این کشور منعقد کرده است.

روسیه از موقغیت ممتازی برخوردار است. مسکو همواره از ایران در عرصه دیپلماتیک حمایت کرده و روابط نظامی گسترده ای با این کشور دارد. در پی توافق هسته ای، دیمیتری روگازین، معاون نخست وزیر این کشور گفت مسکو روند تحویل سامانه ضد هوایی اس ٣٠٠ به ایران را آغاز کرده است. وی گفت پول این قرارداد پرداخت شده و به اجرا درآمده است.

وی گفت تجارت بین ایران و روسیه فقط به سازوبرگ نظامی محدود نمی شود و تاکید کرد تحویل سامانه موشکی ضد هوایی راه را برای همکاری گسترده با جمهوری اسلامی ایران هموار خواهد کرد. روسیه نیز همانند دیگر کشورهای جهان در ایران که تشنه سرمایه گذاری خارجی است فرصت هایی را برای همکاری مشاهده می کند.

انتظار می رود اقتصاد ایران با آزاد شدن ٢٩میلیون دلار از دارایی های مسدود شده این کشور در خارج در پی دستیابی به توافق هسته ای، رونق پیدا کند. صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است که رشد اقتصادی ایران در سال های ٢٠١٦ و ٢٠١٧ پنج و نیم درصد خواهد بود. شرکت های خارجی بیش از هر چیز به طرح های نفت و گاز در ایران علاقه مند هستند. ایران در خاورمیانه دومین ذخایر عظیم نفت را پس از عربستان در اختیار دارد و بر اساس برخی از برآورده های بزرگترین ذخیره گاز طبیعی جهان در ایران قرار دارد. حتی پیش از لغو تحریم ها، ایران برای صدور گاز به عراق و پاکستان با این دو کشور توافق امضاء کرد.

صنعت ایران قادر به تولید لوله های مورد نیاز برای انتقال نفت و گاز به خارج از این کشور نیست چون در خلال تحریم ها نتوانسته است سرمایه گذاری های لازم را در این زمینه انجام دهد. تحلیلگران می گویند ایران برای توسعه صنعت انتقال گاز خود به یکصد میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. مقامات شرکت تی ام ک می گویند از موقعیت مناسبی برای تامین بخشی از این سرمایه برخوردار هستند. این شرکت در کارخانه عظیم خود در ولگاگراد، لوله های مورد نیاز برای استخراج نفت و گاز از اعماق زمین در سراسر دنیا را تولید می کند. به گفته مقامات این شرکت، حدود ٢٠درصد از نفت جهان از اعماق زمین از طریق لوله های ساخت این شرکت به سطح زمین منتقل و به نقاط مختلف انتقال می یابد. ولادمیر شاماتوویچ معاون شرکت تی ام ک گفت ما لوله هایی را که شرکت سرشناس بتلی انگلیس مصرف می کند، تامین می کنیم.

روسیه برای ورود سریع به بازار ایران با مشکلات و موانعی روبروست. روسیه به علت تحریم هایی که در ارتباط با رویدادهای اوکراین علیه این کشور برقرار شده و قیمت های پائین نفت، با مشکلات اقتصادی روبرست و شرکت ها برای تامین سرمایه مورد نیاز خود، دوران دشواری را تجربه می کنند. همین مساله باعث می شود تا شرکت های گازپروم و لوک اویل نتوانند سرمایه لازم را برای عقد قرارداد با ایران و اجرای طرح های نفت و گاز در این کشور تامین کنند.

دلدار دولتشین، کارشناس نفت و گاز در بانک سرمایه گذاری رونسانس کپیتال در مسکو می گوید، احساس کلی در روسیه این است که باید همچنان به دیده احتیاط به تجارت با ایران نگاه کرد. وی گفت به علت کاهش قیمت نفت، شرکت های نفتی روسیه برای تامین بودجه خود با مشکلات جدی روبرو هستند. شرکت تی ام ک به ایران به عنوان نوشدارویی برای حل مشکلات اقتصادی خود نگاه می کند.

در پی برقراری تحریم ها علیه ایران از سوی سازمان ملل متحد در سال ٢٠٠٦، شرکت های روسی از جمله تی ام ک ناگزیر به ترک ایران شدند. بر اثر از دست دادن بازار ایران، وضعیت مالی این شرکت به شدت آسیب دید و ناگزیر شد تا به بازار آمریکا روی آورد. با رونق گرفتن استخراج نفت از لایه های شن و ماسه موسوم به شیل، شرکت تی ام ک درآمریکای شمالی ١٢ شرکت خریداری کرد. اکنون اوضاع یکبار دیگر تغییر یافته و این بار نوبت روی آوردن از آمریکا به بازار ایران شده است. با کاهش قیمت نفت، شرکت هایی که نفت شیل استخراج می کردند به شدت در تنگنا قرار گرفته اند. شاخه آمریکای شمالی شرکت تی ام ک به نام ایپسکو دو کارخانه خود را تعطیل و چهل درصد از دو هزار و هفتصد کارمند و کارگر خود را اخراج کرده است.

این شرکت در خود روسیه نیز با مشکلات مالی روبرو شده و برای کاستن از هزینه های خود کارکنان و کارگرانش را برای گذراندن تعطیلات در مراکز گردشگری همچون بندر تفریحی سوچی، تشویق می کند. این شرکت کارکنان خود را به صرفه جویی در وقت نیز، که فلسفه حاکم بر محیط کار در کارخانه خودروسازی تویوتا در ژاپن است، تشویق می کند.

نکته مهم تر اینکه شرک تی ام ک می خواهد تولید خود را افزایش دهد و با نگاهی به گذشته به این نتیجه رسیده است که ایران تا چه اندازه می تواند برای این شرکت مهم باشد. در دوران شوروی سابق، این شرکت چهل درصد لوله های مورد نیاز صنعت نفت و گاز ایران را هم لوله های به کار رفته در چاه های نفت و گاز و هم خطوط انتقال این دو محصول از دل کویر ایران، تامین می کرد. معاون این شرکت می گوید مساله بسیار ساده است: آن ها تحریم ها را لغو کردند و ما لوله ها را به ایران می فرستیم.

نویسنده: آندرو کرامر
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «نیویورک تایمز» / 9 فوریه 2016

لینک اصلی: اینجا