مجمع بغداد (مرکز اطلاعاتی روسیه، ایران، سوریه و عراق)

ائتلاف بین المللی در ضدداعش که توسط مسکو تشکیل شده، مرکز خود را در عراق تأسیس می کند. پیشنهاد اصلی مسکو در رابطه با تشکیل ائتلاف بزرگ در مبارزه علیه گروهک تروریستی «دولت اسلامی»، می تواند از ائتلافی متشکل از روسیه، عراق، ایران و سوریه عبارت باشد. گشایش مرکز هماهنگی چهار دولت که در ماه های اکتبر و یا نوامبر آغاز به کار خواهد کرد و برای این کشورها، امکان تبادل اطلاعات در جریان عملیات مشترک آینده علیه داعش را مهیا خواهد ساخت،   نخستین دستاورد واقعی مسکو در اجرای تفکرات مربوط به تشکیل جبهه بین المللی علیه اسلام گرایان خواهد بود. تشکیل این ائتلاف از آن جهت ممکن می شود که روسیه موفق شده بعد از سرنگونی صدام حسین که «طرح آمریکا» در خاور نزدیک نام گرفت، نظر عراق را به سوی خود جلب کند.

در این میان، اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا، دستور داده است که به منظور گریز از آغاز مناقشات در منطقه، «خط مستقیم ارتباطی» با روسیه برقرار شود». خبر مربوط به تشکیل مرکز اطلاعاتی روسیه، عراق، ایران و سوریه در بغداد که هدف از آن، جمع آوری و تحلیل اطلاعات پیرامون فعالیت گروهک «دولت اسلامی» (داعش) خواهد بود، در آستانه سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک اعلام شد. رهبر روسیه در سخنرانی خود، به طور مفصل پیشنهاد مسکو در خصوص تشکیل ائتلاف بین المللی ضد تروریستی را که طی هفته های اخیر، فعالانه بحث و بررسی می شده است، تشریح کرد. به گفته ولادیمیر پوتین، در حال حاضر، روسیه «هم به عراق و هم سوریه و هم دیگر کشورهای منطقه که با گروهک های تروریستی مبارزه می کنند، مساعدت نظامی – فنی نشان می دهد».

دیروز، «یک منبع نظامی – دیپلماتیک روسی» برای خبرگزاری «ریا نووستی» تصریح کرد که در ماه های اکتبر - نوامبر، این مرکز اطلاعاتی در بغداد فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. این منبع گفت: «تبادل اطلاعات – بدون تردید، تبادل اطلاعات دریافتی چهار کشور از منابع خبری خود است و نیز مهم ترین مسئله در اعتمادسازی و احساس مسئولیت این کشورها در قبال چهره خطرات مربوط به گسترش نفوذ «دولت اسلامی» در منطقه می باشد». به گفته وی، افسران روسیه، عراق، ایران و سوریه به نوبت، فرماندهی این مرکز را بر عهده خواهند گرفت. در سه ماهه نخست، نظامیان عراقی فرماندهی این مرکز را بر عهده خواهند داشت.

دیمیتری پسکوف، منشی مطبوعاتی رئیس جمهور روسیه، نیز به نوبه خود، خبر داد که برای شرکت در نخستین رایزنی های این مرکز اطلاعاتی در بغداد، از نظامیان آمریکایی نیز دعوت شده بود که آنان این دعوت را نپذیرفتند. آقای پسکوف ضمن ابراز تأسف در این خصوص، به سخنان پرزیدنت پوتین مبنی بر این که مرکز بغداد - «انستیتوی بسته ای نیست و به روی همه باز است»، نیز اشاره ای کرد.

رابرت اورک، معاون اول رئیس پنتاگون، نیز در سخنرانی دیروز خود در کنگره، اذعان داشت که قرار روسیه، سوریه، ایران و عراق در خصوص تبادل اطلاعات با هدف مبارزه علیه داعش، برای آمریکا غیر منتظره بوده است. وی ضمن اشاره به این که آمریکا «با این مرکز، تبادل اطلاعات تجسسی و عملیاتی نخواهد داشت» گفت: «ما با شنیدن این خبر غافلگیر شدیم». در این میان، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، محتاطانه به همکاری واشنگتن با مسکو و تهران در مبارزه علیه داعش اشاره کرد. اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا، نیز دستور داده است، «خط مستقیم ارتباطی با روسیه در جهت گریز از آغاز مناقشات در منطقه برقرار شود». در پنتاگون تصریح کرده اند: «دلیل حمایت از برقراری ارتباط با طرف روسی این است که از بروز خطا در محاسبات و ارزیابی های مربوط به اوضاع حاکم در سوریه پیشگیری و امنیت نیروهای ائتلاف ضد تروریستی تأمین شود».

حیدر عبادی، نخست وزیر عراق، نیز که در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرده است، در آستانه سفر به نیویورک، در پیام تلویزیونی اذعان داشت: قرار مربوط به گشایش مرکز هماهنگی ساختارهای قدرت چهار دولت در بغداد، از سوی طرف عراقی و در پاسخ به ابتکار عمل روسیه در رابطه با تشکیل جبهه بزرگ در مبارزه علیه «دولت اسلامی» اتخاذ شده است. به گفته نخست وزیر عراق، در این میان، بغداد از همکاری با دیگر ائتلاف در مبارزه علیه «دولت اسلامی» که آمریکا ریاست آن را بر عهده دارد و مواضع داعش در خاک عراق و سوریه را بمباران می کند، نیز خودداری نخواهد کرد.

این خبر که عراق، متحد بالقوه آمریکا، بعد از سرنگونی صدام حسین، به طور غیرمنتظره ای در جناح دیگری به ریاست روسیه  - به همراه ایران و رژیم اسد واقع شده است که برای آمریکا غیرقابل قبول است، واکنش سرد واشنگتن را به همراه داشت. استیو اورن، سخنگوی پنتاگون، با اذعان بر این که عراق - «یک دولت مستقل است و این حق را دارد که با تمامی دولت های منطقه که علیه داعش مبارزه می کنند، همکاری کند، چنین متذکر شد: «ما با نمایندگان دولت سوریه که نمایندگی رژیمی را بر عهده دارند که علیه شهروندان خود تعدی و زور به کار می برد، همکاری نخواهیم کرد».

در واشنگتن اشاره می کنند که موضع آمریکا هنوز در مرحله تدوین است. سخنگوی دولت آمریکا بعد از دیدار جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، و سرگئی لاوروف، همتای روسی وی، در نیویورک، اعلام کرد: «ما فقط تلاش می کنیم، درک کنیم که روسیه در سوریه و عراق چه اهدافی دارد و مشخص کنیم که آیا می توانیم بر پایه حفظ منافع طرفین، به پیش گام برداریم یا خیر. ما هنوز، در این زمینه، نیاز به انجام گفتگوهای بلند مدتی داریم». اوضاع پیرامون سوریه، یکی از موضوعات اصلی در بحث های پوتین و اوباما، روسای جمهوری روسیه و آمریکا، در نیویورک بوده است و به گفته طرفین، به رغم وجود اختلاف نظرات، این مباحثات، شفاف و سازنده بوده اند.

در این میان، آمادگی بغداد برای پیوستن به مسکو، تهران و دمشق، نشان از آن دارد که روسیه بعد از شکست های بسیار در منطقه، به ابتکار عمل های جدیدی روی می آورد. عراق که در همکاری با واشنگتن، ناامیدی های روز افزونی را تجربه کرده نیز آماده است تا در اولویت های سیاست خارجی خود تجدید نظر کند.

برای نمونه، دولت عراق که از شیعیان تشکیل یافته است، در برابر نارضایتی آشکار آمریکا، درهایش را به روی تشکیلات نظامی ایران باز کرده است که در مبارزه علیه داعش در خاک عراق، اقداماتش را با نظامیان آمریکایی هماهنگ نمی کند. از طریق خاک عراق همچنین، تسلیحات ایرانی نیز به دمشق ارسال می شود. به موازات آن، به رغم اعتراضات آمریکا، عراق حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای نظامی – ترابری روسی باز کرده است که حامل سلاح به سوریه هستند.

در سال گذشته، مسکو در چارچوب همکاری فعال رو به توسعه نظامی – فنی میان روسیه و عراق، نه فروند هواپیمای جنگنده «سوخوی – 25» خود را برای حمله علیه داعش به بغداد ارسال کرد. این اقدام بعد از آن ممکن شد که وعده های آمریکا در خصوص ارسال هواپیماهای جنگنده «اف – 16» به بغداد به آینده موکول گردید. در سال 2014 میلادی، عراق برای نخستین بار، در واردات تسلیحات از روسیه، جایگاه دوم را از آن خود کرد. از جمله، قرار است در زمینه ارسال سیستم های دفاع ضد موشکی «پانتیسر – سی 1»، هلیکوپترهای «می – 28 ان ای»، «می -35 ام» و «می – 17 بی 5» نیز قرارداد هایی منعقد شود.

ولادیمیر سوتنیکوف، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، به نشریه «کامرسانت» گفت: «هنوز برای پرداختن به این موضوع که اجرای تفکر روسیه در خصوص تشکیل ائتلاف بزرگ علیه داعش به بروز تحولی انجامیده، زود است. اما، این حقیقت که با توجه به جوانب امر، بغداد بعد از گذشت ده سال از حضور نظامی آمریکا در عراق، به سوی مسکو روی آورده است، باعث شده که به مواضع آمریکا و دیدگاه هایشان در خصوص چگونگی مبارزه علیه داعش و حل و فصل مناقشات در سوریه ضربه جدی وارد شود». به گفته این کارشناس، در چنین شرایطی، آمریکا ناگزیر است، استراتژی خود در منطقه را تغییر دهد».

این کارشناس معتقد است: «افزون بر آن، احتمال دارد که این قرار عراق، در آینده، برای دیگر متحدان آمریکا در منطقه سر مشق قرار گیرد تا در لحظه دلخواه، به ائتلاف بین المللی جدید علیه «دولت اسلامی» بپیوندند. نه فقط اردن، بلکه احتمال دارد، دولت های حاشیه خلیج فارس نیز در زمره این کشورها قرار گیرند».

فرد ویر، مدیر خبرنگاران دفتر Christian Science Monitor در مسکو، به نشریه «کامرسانت» گفت: «زمانی، در پایتخت عراق صدام حسین را سرنگون کردند و مردم از آمریکایی ها با ظفرمندی و به عنوان نیروی آزادی بخش استقبال کردند و امروز، در اینجا، روسیه با وجود مرکز هماهنگی خود پیشتاز شده و اوضاع به شدت نمادین شده است. اما، این بیشتر پیامد شکست سیاست آمریکا در عراق است که به تصرف موصل و دیگر شهرهای مهم راهبردی توسط داعش انجامید، تا گواه بر موفقیت مسکو و شخص رئیس جمهور پوتین بوده باشد». در نتیجه، در حال حاضر، رهبری بغداد راه دیگری به جز یافتن دیگر راه های جایگزین برای ادامه حیات دولت عراق ندارد. به اعتقاد آقای ویر، بعد از ورود عراق به جناح دیگر، بروز اختلافات جدید در روابط آمریکا با متحدانش در منطقه حتمی خواهد بود.

نویسنده: سرگئی ستروکان
منبع: اداره کل مطبوعات خارجی وزارت ارشاد به نقل از «کامرسانت» / 30 سپتامبر 2015

لینک اصلی: اینجا