تحرکات در سوریه و تقویت نقش روسیه در خاورمیانه

روسیه تعدادی از جدیدترین تانک های خود را به پایگاه هوایی جدیدی در سوریه فرستاده است؛ اقدامی که به گفته مقامات آمریکایی در روز دوشنبه، بخشی از افزایش تدریجی نفوذ این کشور در خاورمیانه است و می تواند مهمترین جای پا را برای مسکو در دهه های اخیر در این منطقه ایجاد کند. مقامات پنتاگون اعلام کردند جنگ افزارهای روسی و تجهیزاتی که وارد سوریه شده است نشان می دهد کرملین در نظر دارد   فرودگاه جنوب لاذقیه، در غرب سوریه را به یکی از مراکز مهمی تبدیل کند که بتوان از آن برای وارد کردن تجهیزات نظامی برای دولت رئیس جمهور بشار اسد استفاده کرد. از این فرودگاه می توان به عنوان منطقه ای عملیاتی برای حملات هوایی در حمایت از نیروهای دولت سوریه نیز بهره برداری کرد.

ناخدا جف دیویس، یکی از سخنگویان پنتاگون، روز دوشنبه گفت: «ما شاهد جابجایی افراد و تجهیزاتی بوده ایم که نشان می دهد ممکن است از پایگاه هوایی جنوب لاذقیه به عنوان یک پایگاه عملیاتی پیشرفته استفاده شود.» کارشناسان نظامی آمریکایی با تحلیل تصاویر ماهواره ای و دیگر اطلاعات گفتند روسیه بیش از 10 تانک تی 90، 15 خمپاره انداز، 35 نفربر زرهی، 200 تنفگدار دریایی و سکونت گاه هایی برای نزدیک به 1500 نیرو در فرودگاهی در نزدیکی زادگاه خاندان اسد، مستقر کرده است. به گفته این مقامات، با توجه به تلاش روسیه برای افزایش نفوذ خود در سوریه در بحبوحه جنگ داخلی این کشور، تجهیزات بیشتری نیز در راه است.

خبرگزاری های روسیه روز یکشنبه به نقل از سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه این کشور، گزارش دادند «تجهیزات نظامی در سوریه وجود داشته است و ارسال ساز و برگ نظامی به سوریه ادامه خواهد یافت. این تجهیزات ناگزیر با کارشناسان روسی همراه خواهند بود که به تنظیم و راه اندازی آنها کمک می کنند و به نیروهای سوری چگونگی استفاده از این جنگ افزارها را آموزش می دهند.» روس ها به این فرودگاه هواپیماهای جنگی نفرستاده اند و کرملین نگفته است که این کار را انجام خواهد داد یا نه؛ اما افزایش تدریجی حضور روسیه ای که در این 4 سال و نیمی که از جنگ داخلی سوریه می گذرد، از بشار اسد حمایت کرده است، موضوع حساس دیگری را به روابط این کشور با آمریکا اضافه می کند.

اندرو ویس، نایب رئیس "بنیاد موقوفه صلح بین المللی کارنگی"، گفت: «من به این معتقد نیستم که کشورهای غربی آماده اند کار زیادی برای کاهش سرعت یا متوقف کردن روسیه در مسیر خطرناکی که در پیش گرفته است، انجام دهند. ویس کارشناس پیشین مسائل روسیه در "شورای امنیت ملی"، وزارت امور خارجه و پنتاگون است.  در واقع، تلاش های آمریکا برای متوقف کردن ورود تجهیزات [روسی به سوریه] کافی نبوده است. به گفته مقامات نظامی آمریکا که قبول کردند به شرط فاش نشدن نام شان، درباره برآورد های اطلاعاتی خیلی محرمانه سخن بگویند، دست کم 15 هواپیمای ترابری غول پیکر کوندور روسی در هفته گذشته از مسیر هوایی آسمان عراق و ایران، تجهیزات نظامی را به این پایگاه منتقل کردند.

بلغارستان در پاسخ به درخواست آمریکا هفته گذشته حریم هوایی خود را به روی پروازهای روسیه بست؛ اما عراق با وجود این که در 5 سپتامبر، دیپلمات های آمریکایی نگرانی های خود را درباره پرواز های روسیه با دولت این کشور در میان گذاشتند، از بستن حریم هوایی خود به روی هواپیماهای روسیه خودداری کرد. گرچه دولت اوباما آشکارا به به مقامات روسی هشدار داده است، اما مقامات آمریکایی از بحث و گفتگوی علنی درباره تقاضاهای خود از عراقی ها خودداری کرده اند. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، با حمایت آمریکا به این سمت دست یافت، اما هنوز هم سرگرم تلاش برای تثبیت اقتدار خود در داخل کشور است و مقامات آمریکایی مراقب اند که موقعیت او را تضعیف نکنند.

تلاش العبادی برای حفط روابط خوب خود هم زمان با آمریکا، ایران و روسیه، بر مشکلات وی افزوده است. با این که حدود 3500 مشاور آمریکایی برای کمک به عراقی ها در جنگ با "دولت اسلامی" به این کشور اعزام شده اند، اما عراق برای این جنگ از ایران نیز که همچون روسیه حامی بشار اسد است، کمک نظامی می گیرد. عراق همچنین از مسکو که العبادی در ماه مه به آنجا سفر کرد، جنگ افزار می خرد. عراق با هواپیماهای اندکی که دارد، از توانمندی محدودی برای دفاع از حریم هوایی خود برخوردار است. اما می تواند به روس ها بگوید فضای خالی برای پرواز در حریم هوایی این کشور را ندارد و از آمریکا برای ردیابی و منصرف کردن پرواز های روسی ها کمک بخواهد.

جان کربی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، گفت: «فارغ از این که از مسیر هوایی برای چه کاری استفاده می شود، ما در نگرانی های خود درباره ادامه حمایت مادی از رژیم اسد شفاف بوده¬ایم. ما درباره گفتگوهای دیپلماتیک خود سخن نمی گوییم، اما از دوستان و هم پیمانان خود در منطقه خواسته ایم از روس ها توضیح بخواهند.» یکی از سخنگویان عبادی در بغداد از توضیح خودداری کرد. افزایش حضور نظامی روسیه در سوریه از راه های مختلفی در خدمت منافع کرملین است و می تواند به تقویت موقعیت بشار اسدی کمک کند که روسیه مدت هاست از وی حمایت می کند، اما در ماه های اخیر موقعیت نیروهای وی وخیم تر شده است.

جفری وایت، کارمند پیشین "دفتر اطلاعات دفاعی" که اکنون در "بنیاد سیاست خاورمیانه" در واشنگتن سرگرم بررسی مسائل سوریه است، گفت: «به نظر می رسد روند افزایش اعزام نیروهای نظامی به سوریه ادامه داشته باشد. این وضعیت می تواند برای حکومت [بشار اسد] در میدان جنگ برتری ایجاد کند.» این افزایش تدریجی نشانگر درخواست روسیه برای جنگ با "دولت اسلامی" به همراه ائتلافی جدید است که دربردارنده ایران و دولت سوریه نیز هست و اگر سرانجام بشار اسد از قدرت کنار برود، می تواند روسیه را برای تشکیل دولت جدید در موضع بهتری قرار دهد.

همچنین به نظر می رسد روسیه (با فرودگاهی جدید برای تکمیل پایگاه هوایی که مدت ها است که در شهر ساحلی طرطوس واقع است) فارغ از این که چه پیش بیاید، سرگرم تحکیم منافع راهبردی خود در سوریه و تقویت شدید توانمندی خود برای قدرت نمایی در این کشور و کشورهای همسایه است. استفن جی بلنک، کارشناس ارتش روسیه در "شورای سیاست خارجی" آمریکا، گفت: «این مهمترین قدرت نمایی روسیه در منطقه در این چند دهه است.» وی آن را با حضور نظامی شوروی سابق در مصر در دهه 1970 میلادی مقایسه کرد و افزود: «این اقدامات نفوذ روسیه را در سراسر خاور نزدیک تقویت می کند.»

مرحله بعدی برنامه روسیه ممکن است در اواخر این ماه که رئیس جمهور ولادیمیر پوتین به سازمان ملل می آید و پیشنهادات خود را برای حل مشکل سوریه ارائه می دهد، روشن تر شود. ویس گفت: «روس ها در آستانه ورود ولادیمیر پوتین به نیویورک برای شرکت در هفتادمین مجمع عمومی سازمان ملل، کار بزرگ تغییر موضوع را انجام داده اند.» ویس افزود: «روس ها به جای پذیرش اقدام کاخ سفید برای دست به سر کردن پوتین برای دیدار با اوباما، تلاش می کنند نشان دهند که شما ناچار به گفتگو درباره سوریه با ما هستید. این ایرانی ها بودند که پیشتر با استفاده از "نیروی قدس" و اعزام عوامل خود مانند "حزب الله" با آمریکا تسویه حساب کردند. اکنون نوبت مسکو است که آن نقش را بازی کند؛ نقشی که هدف اصلی آن تقویت رژیم [بشار اسد] است.» به نظر می رسد، ایران که از حکومت اسد حمایت می کند و به روسیه اجازه پرواز بر فراز سرزمین خود را داده است، راه را برای تلاش روس ها هموار کرده است.

گفته می شود سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، که فرماندهی و هدایت عملیات نظامی در حمایت از بشار اسد را بر عهده داشته، در اواخر ژوئیه با وجود ممنوعیت سفر به خارج از سوی سازمان ملل، به مسکو رفته است. مقامات روسی این سفر را تکذیب کرده اند؛ اما دو تن از مقامات آمریکایی به این علت که این گونه سخنان افشای اطلاعات طبقه بندی شده است، خواستند نام آنها فاش نشود، گفتند سفر سردار سلیمانی را تأیید می کنند. جان کری، وزیر امور خارجه [آمریکا] دو بار با لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، تماس گرفته تا به وی هشدار دهد افزایش حضور نظامی ممکن است بحران داخلی سوریه را تشدید کند و حتی به رویارویی ناخواسته با نیروهایی بیانجامد که به رهبری آمریکا به "دولت اسلامی" حمله هوایی می کنند.
کربی روز دوشنبه گفت: «آنچه دوست داریم ببینیم حرکت به سوی انتقال قدرت سیاسی در سوریه است. ما هنوز بر این باوریم فرصت دنبال کردن چنین انتقالی با همکاری با مقامات روسی وجود دارد.»

وی افزود: «اما این کار را نمی توان با کمک آشکار و مداوم و همدستی با حکومت اسد شروع کرد.» جان مک کین، سناتور جمهوری خواه از ایالت آریزونا و رئیس "کمیته نیروهای مسلح " سنا، روز دوشنبه از این که دولت اوباما برای منصرف کردن روس ها از انجام این پروازها، بیشتر تلاش نکرده است، انتقاد کرد. وی گفت: «روسیه که روی بی تحرکی آمریکا حساب باز کرده، اکنون درگیر افزایش خطرناک حضور نظامی خود در سوریه است و با وجود ابراز "نگرانی" جان کری، وزیر امور خارجه، و دیگر مقامات دولتی، با انجام دادن پرواز از طریق حریم هوایی ایران و عراق از این کشور حمایت کرده است.» اما مک کین مشخص نکرد از نظر او آمریکا برای رسیدن به این نقطه باید چه اقدامی انجام دهد.
 
نویسنده: اریک اشمیت و مایکل گوردون
منبع: سایت اداره کل مطبوعات خارجی وزارت ارشاد به نقل از «نیویورک تایمز» / 14 سپتامبر 2015

لینک اصلی: اینجا