پتانسیل ایران برای از بین بردن طرح های ترانزیتی «گازپروم»

پیشنهاد روسیه برای صادرات گاز ایران از این کشور، به جمهوری خلق چین در ازای دریافت سلاح، مانع از تحقق ابتکار عمل اتحادیه اروپا نخواهد شد که حاضر است، به منظور رهایی از مشکلات گاز کرملین، میلیاردها دلار در عرصه انرژی تهران سرمایه گذاری کند. شرکت های گازی ایرانی و روسیه بر سر پروژه های آذربایجان و پاکستان، درگیر مبارزه سختی شده اند. نرخ های جهانی گاز در پی نرخ بندی نفت، رو به کاهش است.  

 اوج گیری رقابت در میان صادر کنندگان بر سر بازارهای منطقه ای، فقط به این گرایش ها دامن می زند و این، آب در آسیاب بزرگ ترین مصرف کنندگان سوخت آبی اروپایی از جمله، اوکراین می ریزد.

در حال حاضر، پروژه های مشترک در زمینه صادرات گاز ایران به اوکراین از طریق ترکیه، در دستور کار مناسبات اوکراین – ایران قرار نگرفته است. روند لغو تحریم ها هنوز به پایان نرسیده و برای پرداختن به این مسائل هنوز زود است. اگرچه، به گزارش خبرگزاری «بلومبرگ» که به سخنان منابعی که خواستار عدم افشای نامشان شده اند، استناد می کند، اتحادیه اروپا کار تدوین تفاهم نامه های سیاسی را آغاز کرده است که شالوده قراردادهای آینده با ایران، در زمینه انرژی را به وجود خواهند آورد. احتمال دارد که قرارداد مربوطه، در ماه نوامبر امضا شود و برای امضای قراردادهای مشخص، پنج رویکرد اساس کار قرار خواهند گرفت: نفت و گاز طبیعی، راه اندازی مجدد منابع انرژی زا و بهره برداری از انرژی، بازارهای انرژی و زیر ساخت ها و همچنین، سرمایه گذاری مستقیم در عرصه انرژی ایران.

و اما، اوکراین در حال حاضر به عنوان مقدمه، افزایش حجم غلات چینی انتقالی به منطقه خرسونسکی و افزایش صادرات غلات به بازار ایران تا 3 میلیون تن را بحث و بررسی کرده است. آیواراس آبروماویچوس، وزیر بازرگانی و توسعه اقتصاد اوکراین، در زمان دیدار خود از تهران، در ماه سپتامبر، سعی خواهد کرد، به منظور ارتقاء سطح تجارت در سال آینده، این رویکرد را تثبیت کند. در حال حاضر، مسأله گاز مطرح نمی باشد. اما، ایران برای صادرات گاز خود، پایگاه های گسترده ای را تدارک می بیند. شرکت دولتی گاز ایران – HIGC قصد دارد به موازات ذخایر عظیم گازی خود، حمل و نقل سوخت آبی از کشورهای همجوار، آذربایجان و ترکمنستان به بازار ترکیه و سپس اروپای شرقی را نیز آغاز کند.

اوکراین قبل از سال 2003 میلادی، مصرف کننده گاز ترکمنستان بود، نه روسیه. زیرا، فروشندگان گاز این کشور برای بازار اوکراین به خوبی آشنا بوده اند. با در نظر گرفتن این تجربه مثبت، ابتکار عمل جدید ایران در زمینه حمل و نقل، می تواند کی اِف را نه فقط برای آغاز خرید گاز ایران، بلکه از سرگیری مذاکرات با ترکمنستان، در زمینه خرید گاز یاری دهد. و در مجموع، احتمال دارد، هدف جدید شرکت نفت و گاز اوکراین، از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان باشد که این کشور در سال 2000 میلادی، آن را قطع کرد، اما این بار از طریق ترکیه و مسیر ایرانی - جنوبی، نه مانند گذشته، از راه فدراسیون روسیه.

به گزارش خبرگزاری «بلومبرگ»، اتحادیه اروپا اینک کار تدوین تفاهم نامه های سیاسی را آغاز کرده است که قرار است شالوده تجارت های آینده با ایران، در زمینه انرژی رسانی قرار گیرد. قرارداد مربوط نیز احتمال دارد، در ماه نوامبر به امضا برسد. برای راه اندازی این مسیر، به موافقت همه کشورهای منطقه نیاز است. در غیر این صورت، تجار ایران، ترکمنستان و آذربایجان به جای بیرون راندن صادر کنندگان گاز فدراسیون روسیه، از بازار اتحادیه اروپا و ترکیه، درگیر رقابت با یکدیگر خواهند شد. این رقابت ها به نفع شرکت های روسی خواهد بود. وزارت امور خارجه ایران در روز 21 ماه اوت، در تشریح مواضع جمعی صادر کنندگان منطقه ای، به طور رسمی خبر آغاز مذاکرات با آذربایجان در زمینه صادرات مشترک گاز به بازارهای جهانی را اعلام کرد.

وزیر اقتصاد و صنایع آذربایجان نیز اعلام کرده که ایران می تواند از زیر ساخت های آذربایجان برای انتقال نفت به بازارهای جهانی استفاده کند. و اینجا، از خط لوله باکو - سوپسا و باکو - تفلیس سخن در میان است. در پی قرارداد های نفتی، نوبت به مذاکرات در خصوص صادرات گاز رسیده است. عزیز الله رمضانی، رئیس شرکت گاز ایرانHIGC ، به خبرگزاری «ایرنا» اعلام کرده است: «پیشنهادات ما، دریافت گاز ترکمنستان و آذربایجان در ایران و سپس ترانزیت آن به اروپا از طریق ترکیه را شامل می شود. زیرا، این مسیر به مراتب مقرون به صرفه تر است». وی همچنین تصریح کرد که طرح جایگزین در صادرات گاز ترکمنستان که خط دریایی از بستر دریای خزر به اروپا از طریق آذربایجان است، بسیار پر هزینه تر و غیر عملی است.

مسکو با واقع بینی کامل، خود را برای زمان لغو تحریم ها و طبعاً، ورود گاز ایران به بازار اتحادیه اروپا آماده کرده است: در اواخر سال گذشته، روسیه به پاکستان پیشنهاد کرد که گاز ایران را برای صادرات بعدی به جمهوری خلق چین خریداری کند، تا از این طریق، رقابت ایران با صادرات روسیه به اروپا را به حداقل برساند. در زمستان گذشته، شویگو، وزیر دفاع روسیه، به خاطر همین ماجراجویی، حتی تصمیم گرفته بود، از پاکستان که تا این اواخر با روسیه خصومت داشت، دیدن کند. وی به پاکستان وعده داده، تسلیحات روسی، از جمله بالگردهای جنگی را که ارتش پاکستان با کمبود آنها مواجه است، به صورت اقساط در اختیار این کشور قرار دهد. پاکستان نیز در پاسخ به این وعده های روسیه، در ماه ژوئیه، تقبل کرد که امتیاز فوق العاده جذاب طرح احداث خطوط گاز رسانی از مرز ایران تا مرز جمهوری خلق چین را در اختیار این کشور قرار دهد.

دولت فدراسیون روسیه وعده داد که در ازای دریافت مجوز طرح احداث خط گاز رسانی ایران – پاکستان «شمال – جنوب» از پاکستان، نیروگاه برق این کشور در Muzafargarh & Gaddani را مدرنیزه کند و توان Pakistan Steel Mills را افزایش دهد. اما از جوانب امر پیدا است که مسکو در آغاز برنامه تغییر مسیر صادرات گاز ایران از اتحادیه اروپا به جمهوری خلق چین دیر کرد داشته است. زیرا، مذاکرات در مورد صادرات گاز ایران با ترکیه در اوایل ماه ژوئن، با موفقیت پایان گرفت و مذاکرات با ترکمنستان و آذربایجان نیز در مرحله پایانی قرار گرفته است و چشم انداز حمایت توانمند از سوی اتحادیه اروپا از این برنامه ها نیز به جای خود محفوظ است. افزون بر آن، احداث خط جدید گاز رسانی توسط روسیه در مسیر پاکستان، دستکم مدت سه سال به طول خواهد انجامید و اما، دولتمردان ایرانی و ترکیه در مورد اوکراین، آلمان و دیگر وارد کنندگان بزرگ گاز، کاری به جزء این ندارند که در زمینه حمل و نقل و واردات، پیشنهاد جذابی را ارائه دهند.

نویسنده: ایوان پتروف
منبع: سایت اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از DsNews  اوکراین / 28 اوت 2015

لینک اصلی: اینجا