مطالعات ایران و روسیه
سیاست خارجی و بینالمللمطالعات ایران و روسیه
سیاست خارجی و بینالمللتقویت توان نظامی روسیه، به رغم تحریم ها و فشارها
برگزاری رژه نظامی روسیه در میدان سرخ در ۹ مه امسال بر اهمیت سالگرد
پیروزی در جنگ جهانی دوم برای این کشور افزوده است. هفتادمین سالگرد پیروزی
در جنگ جهانی دوم برای ارتش روسیه موقعیتی است که بتواند برخی از
تازه‌ترین تجهیزات نظامی‌اش را به نمایش بگذارد.همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه می‌تواند به مردم خود و به جهانیان نشان دهد که روسیه ظرفیت نظامی خود را به عنوان یکی از قدرتهای جهانی محقق کرده است. مدرنیزه کردن نیروهای مسلح روسیه کاری است که هنوز ادامه دارد. جنگ در شرق اوکراین هم نشان داده است که طی سالهای اخیر، برخی از بخشهای ارتش روسیه از لحاظ تجهیزات و توانایی به طور قابل توجهی بهبود یافته‌اند.
کییر گیلز، متخصص نیروهای مسلح روسیه در مرکز پژوهشی مطالعات نزاع‌ها می‌گوید اصلاحات نظامی کنونی در روسیه طی هفت سال اخیر در جریان بوده و «نحوه عملکرد نظامی روسیه در جنگ با گرجستان در سال ۲۰۰۸» باعث شد روسیه در مورد ضرورت این اصلاحات سریع‌تر عمل کند.
«از آن زمان، روسیه برای برطرف کردن کمبود‌ها تقریبا در تمام بخشهای ارتش تلاش کرده است. سرمایه گذاری عظیم در سیستم‌های سلاح‌های جدید بخشی از این تلاش هاست - از سلاح‌های هسته‌ای گرفته تا لباس و تجهیزاتی که به صورت انفرادی توسط سربازان استفاده می‌شود.»
جنگ در شرق اوکراین نشان داد که اصلاحات در ارتش ثمربخش بوده است. فرماندهان ناتو اشاره می‌کنند که روس‌ها در استفاده از جنگ افزارهای الکترونیک، هواپیماهای بدون سرنشین و وسایل پشتیبانی لجستیکی بهتر شده‌اند. آقای گیلز می‌گوید: «روسیه آنچه را از ارتش شوروی باقی مانده بود به میراث گرفت و در نهایت آن را به یک نیروی رزمی سازگار با جنگ در قرن ۲۱ تبدیل داد.»
اولویت ملی
هنوز
کار زیادی باید انجام شود و موقعیت اقتصادی روسیه با سقوط قیمت نفت و
تحریم‌های غرب، به دنبال الحاق کریمه به روسیه در سال گذشته و اقدامات آن
در شرق اوکراین به طور اجتناب ناپذیر تضعیف شده است. اما ایگور ستیاگین، یک
تحلیلگر نظامی در RUSI، یک مرکز تحقیقی در لندن می‌گوید بودجه مدرنیزه
کردن ارتش به نظر می‌رسد تضمین شده است.
او می‌گوید: «مشکلات
عمیق نهادی در مدل دولت روسیه» باقی می‌ماند، مشکلاتی که حتی اگر قیمت نفت
افزایش یابد و تحریم‌ها در نهایت برداشته شوند باز هم ادامه خواهند داشت.
او می‌گوید: «روسیه در این جنگ به پیروزی‌هایی بیش از انتظارش رسید» و
تایید کرد که این کشور «در سازماندهی و تجهیز نیرو‌هایش عقب مانده بود».
تانک نسل جدید
تانک Armata T-۱۴ برای روس‌ها یک جنگ افزار انقلابی است که نخستین طراحی
واقعا جدید تانک پس از جنگ سرد است. همه مدل‌های فعلی تانک‌های روسیه اساسا
شکل‌های ارتقاء یافته تانک T-۶۴ است که تولید آن به سال ۱۹۶۴ بر می‌گردد.
اقای ستیاگین می‌گوید این مدل کهنه شده و کم حجم بودن آن نصب وسایل جدید
بر روی آن را امکان ناپذیر کرده است.
«این تانک در یک محیط
متفاوت برای درگیری‌هایی تانک با تانک شبیه آنچه در جنگ جهانی دوم رخ داد،
طراحی شده است.» «امروز، سلاح‌های ضد تانک می‌توانند قسمت بالایی تانک را
هدف بگیرند و تقریبا بهبود وضعیت حفاظت از تانک‌های شبیه T-۶۴ غیر ممکن بود
به همین دلیل ارتش روسیه به یک مدل کاملا جدید نیاز داشت که انتظار می‌رود
تانک آرماتا همان مدل باشد.»
آرماتا ممکن است نماد آینده ارتش
روسیه باشد، اما در آن از لوازم الکترونیکی به صورت گسترده استفاده شده و
به گفته اقای ستیاگین مشکل هم همین است. «تا ۸۰ درصد از مجموعه تراشه‌های
کامپیوتری برای حساسترین وسایل الکترونیک در صنعت الکترونیک روسیه وارداتی
هستند و عمدتا از غرب وارد می‌وشوند.»
به اعتقاد او حتی اگر
تحریم‌ها برداشته شود یک میراث باقی خواهد ماند یعنی همانطور که در سالهای
جنگ سردبود ممکن است محدودیت‌های قابل توجهی برای صدور وسایلی که امکان
استفاده آن در بخش نظامی وجود دارد بر روسیه اعمال شود.
پشتگرمی به اوکراین
شکاف در روابط روسیه با اوکراین اهمیت و ضرورت بیشتری را ایجاب می‌کند.
همان گونه که کییر گیلز، اشاره می‌کند یکی دیگر از دردسرهای عمده برای
مدرنیزه ارتش محروم شدن روسیه از دسترسی به صنایع دفاعی اوکراین است. «حتی پس از گذشتن سال‌ها از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، هنوز هم برخی از
بخشهای مجتمع نظامی و صنعتی روسیه و اوکراین وابسته‌اند. روسیه باید اجزای
مهم برای کشتی‌های جنگی، هواپیما و سیستم‌های تسلیحاتی خودرا از کشورهای
دیگر بخرد یا خود خط تولید آن‌ها را راه اندازی کند.»
ایگور
ستیاگین در این مورد با آقای گیلز موافق است: «مقامات وزارت دفاع روسیه
آشکارا اعتراف می‌کنند که برای ۳۰ درصد از واردات اوکراین به صنایع دفاعی
روسیه نمی‌توان در داخل کشور جایگزین دیگری پیدا کرد. این را در نظر داشته
باشید که یک عدد از هر پنج جنگ افزار روسیه یا ساخته اوکراین است یا به
قطعات ساخت اوکراین وابسته است و یک سوم خیلی زیاد است.»
البته،
هیچ بخشی از ارتش روسیه را نمی‌توان در یک مدت کوتاه مدرنیزه کرد. روسیه
توسعه نیروهای هسته‌ای استراتژیک، موشک‌های جدید و زیردریایی هارا از
اولویت‌های خود می‌داند. کییر گیلز می‌گوید برای ارتش «نیروهای ویژه و
نیروهای هوابرد تهاجمی اولویت دارند.»
«یکی از نشانه‌های بارز
این امر نیروهای ویژه قدرتمندی بود که در خیابان‌های کریمه در ماه فوریه
سال ۲۰۱۴پیدا شدند» او می‌گوید «در سراسر ارتش» پیشرفت‌هایی مشاهده می‌شود.
تحلیلگران غربی بر این باورند که ارتش روسیه ممکن است برای نگهداری
نیروهای خود در نزدیکی مرز با اوکراین با چالش نیروی انسانی مواجه است.
آقای گیلز می‌گوید اما نتیجه این است که روسیه می‌تواند «تن‌ها» ۹۰ تا ۱۰۰
هزار نیرو در این نقطه پیاده کند «در مقابل این تعداد نیرو، باز هم از
میزان نیروهایی که همسایگان غربی اوکراین می‌توانند جمع کنند، بسیار کوچک
به نظر میر سد»
زرادخانه هسته‌ای
«این یک مثال دیگر از آن است که چگونه تاکید بر توانای نظامی در مسکو موضوع قابل قبولی است و در غرب غیر قابل درک است. برنامه‌های تهاجمی شوروی برای اروپا شامل استفاده زود هنگام از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی بود، و این نوع سلاح‌ها هنوز هم نقش مهم در دکترین روسیه دارند اگرچه رسما چنین نقش اعلام نمی‌شود.» او می‌گوید تجربه کریمه «نشان می‌دهد که فقط به خاطر اینکه چیزی به نظر برنامه ریزان غربی غیر قابل تصور است، بدان معنا نیست که همان چیز در روسیه می‌تواند گزینه‌ای نامناسب باشد».
نویسنده: جاناتان مارکوس
منبع: بی بی سی فارسی / 18 اردیبهشت 1394
