اهمیت روزافزون جنگ سایبری در سیاست خارجی روسیه

اندیشکده مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی در گزارشی به قلم پاول روزنویگ نوشت: کشورهای بزرگ برای جنگ سایبری همچون برای جنگ متعارف سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و در نتیجه کشور خود را مورد وسوسه هکرها قرار می‌دهند. توانایی‌های سایبری بسیار کم‌هزینه‌تر از ناوهای هواپیمابر هسته‌ای هستند. یکی از اصول در مورد دامنه‌های سایبری این است که موانع کمی برای ورود به آن وجود دارد،   فقط به تعداد کمی لپ‌تاپ، دسترسی به شبکه و افراد واقعاً تیزهوش نیاز است. هزینه و زیرساخت‌های لازم برای توسعه یک قابلیت سایبری نسبت به هزینه و زیرساختارهای لازم برای توسعه هرگونه قابلیت تسلیحاتی انرژی جنبشی بسیار کمتر است. به همین دلیل است که کره شمالی می‌تواند در حوزه سایبری نقشی را ایفا کند که در حوزه انرژی جنبشی نمی‌تواند.

رویدادهای اخیر در کریمه هشدار به موقعی برای غرب بوده است
اوکراین
رویدادهای اخیر در کریمه هشدار به موقعی برای غرب بوده است. مداخله روسیه با یک حمله سایبری علیه اوکراین و آسیب جدی به سیستم‌های ارتباطی آن شروع شد. به گفته کارشناسان حمله از طریق واحدهای سایبری تحت حمایت دولت و گروه‌های مبارز «وطن پرست» انجام شد. در این تهاجم، وب‌سایت‌های دولتی، سرویس‌های خبری و رسانه‌های اجتماعی مورد حمله قرار گرفت به طوری که حمله سایبری سوریه قادر بود تقریباً همه سیستم‌های ارتباطی نیروهای اوکراینی واقع در کریمه را از بین ببرد.

قدرت سایبری روسیه
در ۲۸ فوریه، افراد مسلح وارد مرکز عملیات اوکرتلکام در کریمه شدند، حرکتی که به طور زیادی توانایی روسیه برای رهگیری اطلاعاتی از اوکراین را ارتقا داد. روسیه قادر بود به راحتی در زیرساختارهای ارتباطی اوکراین تداخل ایجاد کند و قابل توجه است که بسیاری از این تأسیسات بدست کارشناسان شوروی سابق ساخته شده بود که بسیاری از آنها در روسیه ساکن هستند و همین امر کار آنها را ساده‌تر کرد. این اولین باری نیست که قابلیت‌های سایبری روسیه آشکار شده است. مداخله روسیه در استونی در سال ۲۰۰۷ و گرجستان در سال ۲۰۰۸ دو نمونه از حملات قدرتمند سایبری روسیه هستند. دانیل کوهن که ریاست «برنامه جنگ سایبری» در «موسسه مطالعات امنیت ملی» را برعهده دارد می‌گوید: «برای اولین بار، فکر می‌کنیم که رابطه بین نظامیان کماندو و افراد سایبری دیدیم و آنها با همدیگر برای بکارگیری سلاح‌های سایبری و نفوذ به زیرساختارهای حیاتی اوکراین همکاری کردند.» او همچنین گفت اگرچه روس‌ها می‌توانند به طور کامل شبکه‌های ارتباطی اوکراین را نابود کنند، اما به اعتقاد او، روسیه از این گزینه استفاده نخواهد کرد.

اهمیت روزافزون سیاست خارجی روسیه به جنگ سایبری و جاسوسی سایبری
– استراتژی روسیه
رخدادها در اوکراین نشانگر اهمیت روزافزون سیاست خارجه روسیه به جنگ سایبری و جاسوسی سایبری است. کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق فهمیده‌اند که تحت نظارت نزدیک قرار دارند و روسیه به دنبال اعمال‌نفوذ است. روزنویگ در صحبت‌های خود در مورد الگوهای فعالیتی که بین افزایش فعالیت سایبری و اقدام نظامی دیده‌شده گفت: «آنها بسیار به هم نزدیک و مرتبط هستند. من نمی‌دانم که آیا آنها ضرورتاً در یکی از قسمت‌های کنترل و فرماندهی سلسله مراتبی سنتی هماهنگ می‌شوند، اما همه عملیات‌های سایبری روسیه در اوکراین برای تشدید درگیری‌های موجود در شرق اوکراین است.» مک برنی، استاد علوم رایانه دانشکده کینگز لندن، گفته است که این بخشی از «دکترین بعد از جنگ» روسیه است که به نظر می‌رسد در حال توسعه است. روسیه به دنبال این مه‌آلود کردن اوضاع است تا معلوم نباشد تهاجمی روی داده، مهاجمان چه کسانی‌ هستند و مسئولیت آن بر عهده کیست.

«این وضعیت مه‌آلود موجب می‌شود تا آماده کردن حمایت داخلی و خارجی مشکل شود و نتوان به طور مناسب و به موقع اقدام کرد. درخواست کمک از ناتو در زمانی که کاملاً مشخص نیست که آیا این تهاجم از خارج بوده یا از داخل بسیار مشکل است. به اعتقاد من فعالیت‌های سایبری روسیه را باید تحت این دکترین جدید بررسی کرد که فقط به عنوان یک فعالیت دیگر از بین فعالیت‌هایی که برای ارعاب و سردرگم کردن طرف مقابل طرح ریزی شده است.» در واقع، مشکل اثبات منشأ یک حمله سایبری می‌تواند موجب روی آوردن به جنگ متعارف شود.

ناتو هیچ سلاح سایبری مشترک از خود ندارد
– ناتو
ناتو در پاسخ به چالش‌های روزافزون جنگ سایبری، یک مرکز دفاع سایبری در استونی تأسیس کرد که محل برگزاری تمرین‌های امنیت رایانه ناتو موسوم به “لاک شیلدز” است. اگرچه برخی از کشورها بخصوص آمریکا و انگلیس مجهز به قابلیت‌های سایبری هستند، ناتو هیچ سلاح سایبری مشترک از خود ندارد. در واقع، آمریکا و انگلیس از شراکت با رهبران ناتو امتناع می‌کنند و ناتو را در جریان نوع سلاح خود و روش همکاری خود در درگیری‌های تحت حمایت ناتو قرار نمی‌دهند.

روزنویگ در صحبت‌های خود در مورد آمادگی آمریکا و انگلیس در صورت وقوع یک حمله بزرگ سایبری گفت: «آنها به اندازه‌ای که ما می‌خواهیم آماده نیستند اما تا حدی به این خاطر که تسلیحات دفاعی در برابر حملات سایبری بزرگ مقیاس برای مفهوم بازدارندگی علیه دیگر کشورها استفاده می‌شود، آماده‌تر از آنی هستند که اغلب فکر می‌کنند. اخیراً، ناتو اعلام کرده است که حملات سایبری تحت پوشش ماده ۵ قرار می‌گیرند که ملزم می‌کند در صورتی که هر یک از ۲۸ عضو مورد حمله واقع شدند باید پاسخ دسته‌جمعی داده شود.

آستانه زمانی که یک حمله سایبری موجب حمله مسلحانه می‌شود مشخص نیست
یک پاسخ ضرورتاً نباید به فضای سایبری محدود شود و می‌تواند شامل اقدامات تلافی‌جویانه فیزیکی با نیروهای نظامی متعارف باشد. با این حال، آستانه زمانی که یک حمله سایبری موجب لحاظ یک حمله مسلحانه می‌شود مشخص نیست. در صورتی که حملات سایبری زیر ساختارهای حیاتی را مورد هدف قرار داده یا موجب آسیب فیزیکی به اهدافی همچون شرکت‌های گاز و نفت شده است می‌تواند به عنوان یک بهانه برای جنگ در نظر گرفته شود. اما به هر حال، حملات سایبری همچون حملات انکار سرویس یا حملاتی که موجب از بین بردن کل اطلاعات و جاسوسی می‌شود دلیل کافی برای جنگ نیست.

ناتو تاکنون از اعلام خطوط قرمز خود برای هماهنگی یک حمله سایبری امتناع کرده است. با این وجود، به نظر می‌رسد که تمایل آنها به آسیب زدن در حوزه سایبری تا آزمایش «منطقه خاکستری» ادامه می‌یابد و دفاع سایبری را از نظر ضعف و آسیب‌پذیری مورد کاوش قرار می‌دهند.

نویسنده: پاول روزنویگ
منبع: اِشراف به نقل از «اندیشکده مطالعات امنیت ملی اسرائیل»