مطالعات ایران و روسیه
سیاست خارجی و بینالمللمطالعات ایران و روسیه
سیاست خارجی و بینالمللروسیه و ایران نمی‌توانند همواره روی چین حساب کنند
پکن
برای برخی از کشورها که به علت تحریم از سوی آمریکا با مشکل روبرو می
شوند نقش پشتیبان مالی را ایفا می کند. اما با نگاهی دقیق به رویکرد چین به
ایران و روسیه که هر دو با تحریم های آمریکا روبرو هستند متوجه می شویم که
چین در ارتباط با این دو کشور که متحد راهبردی پکن محسوب می شوند، سیاست
هایی را در پیش می گیرد که به زیان تهران و مسکو می باشند.
در پیش
گرفتن چنین رویکردی نشان می دهد که برای چین بازار آمریکا از جذابیت خاصی
برخوردار است و پکن نمی خواهد خود را با تحریم های برونمرزی آمریکا به علت
حمایت از ایران و روسیه، روبرو کند. افزون براین، باید دانست که برخی از
شرکت ها و موسسات چینی منافع خاص خود را دنبال می کنند و از نوعی استقلال
از منافع ژئوپولیتک دولت متبوع خود برخوردارند.
رویکردهای دولت چین
در قبال ایران و روسیه در ضمن نشان می دهد با اینکه این سه کشور در ائتلافی
ضد غربی در کنار یکدیگر قرار دارند اما با وجود رجزخوانی های ضد غربی پکن،
تهران و مسکو، روابط این سه پایتخت با یکدیگر، با پیچیدگی خاصی همراه است.
درک این پیچیدگی برای کسانی که مسئولیت تدوین سیاست کشور خود را بر عهده
دارند، از اهمیت خاصی برخوردار است.
در سطح ژئوپولیتیک، چنین به نظر
می رسد که چین، روسیه و ایران همگام هستند. اما با وجود نزدیک بودن مواضع
این سه کشور به یکدیگر که در دیدار مقامات ارشد آن ها به ویژه روسای جمهور
چین و روسیه بر آن تاکید می شود، روابط پکن با مسکو و تهران با تنش های جدی
دوجانبه همراه است. این تنش و اختلاف در زمینه اقتصادی بیش از عرصه های
دیگر به چشم می خورد و ایران و روسیه از خودداری موسسات مالی و شرکت های
چینی از سرمایه گذاری در این دو کشور ناراضی هستند.
تازه ترین نمونه
از نارضایتی روسیه از چین به خودداری پکن از کمک به روسیه به علت ترس از
تحریم های آمریکا برای کنار گذاشتن دلار از مبادلات تجاری بین دو کشور،
مربوط می شود. قرار بود تا پایان سال 2018 دو کشور در این مورد موافقتنامه
ای امضا کنند، که چنین نشد.
واشنگتن بر این باور است که امضا چنین
موافقتنامه ای بین پکن و مسکو در واقع اقدامی از سوی چین برای کمک به روسیه
جهت مقابله با تحریم های آمریکا خواهد بود. روسیه برای جلب کمک و همکاری
های چین در اواخر سال 2018 یکصد میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را به یوان
چین تبدیل کرد و با چهل و چهار میلیارد دلار یوان ، به دومین کشور در
زمینه ذخیره ارزی پول چین تبدیل شد.
امروزه این دو کشور 14 درصد از
مبادلات تجاری خود را به یوان و 7 درصد را با روبل انجام می دهند اما روسیه
امیدوار بود که این میزان افزایش پیدا کنند و شهروندان دو کشور بتوانند از
کارت های اعتباری خود در کشور مقابل استفاده کنند.
همین مسایل
درمورد ایران نیز صدق می کند، کشوری که مقامات آن تلاش می کنند تا از چین
برای دور زدن تحریم های آمریکا استفاده کنند اما تشید تدابیر و تحریم های
آمریکا باعث شده است تا شرکت ها و موسسات مالی چین از گسترش همکاری های خود
با ایران اکراه داشته باشند.
تازه ترین مورد از اکراه داشتن
نهادهای مالی چین از همکاری با ایران برای مقابله با تحریم های آمریکا
تصمیم کونلون بانک چین است که بیشتر سهام آنرا شرکت ملی نفت چین در اختیار
دارد. این بانک در ماه دسامبر اعلام کرد که فقط تا پایان ماه مه که مهلت
تعیین شده اس سوی آمریکا برای چین در زمینه خرید نفت از ایران به پایان می
رسد، بهای نفت خریداری شده از ایران را پرداخت خواهد کرد. این بانک به علت
نگرانی از به خطر افتادن منافعش در بازار آمریکا، چنین تصمیمی را اتخاذ
کرده است.
به گزارش سایت بورس و بازار، در پی تشدید تحریم های
آمریکا علیه صنعت نفت ایران، صادرات نفت ایران به چین از ماه اکتبر تا
دسامبر حدود 70 درصد کاهش پیدا کرد. ایران نیز همانند روسیه خواستار آن است
که با چین با ارز دو کشور مبادلات تجاری را انجام دهد اما بانک مرکزی
ایران از انتشار نوع و میزان ذخایر ارزی کشور خودداری می کند و به همین علت
معلوم نیست که چه مقدار از مبادلات تجاری دو کشور با ارزهای ملی صورت می
گیرد.
انتظار می رفت که چین در ادامه سیاست "یک کمربند یک جاده " که
احیای جاده ابریشم محسوب می شود در روسیه و ایران سرمایه گذاری هایی انجام
دهد اما تا کنون چنین اقدامی صورت نگرفته است. وقتی شرکت توتال فرانسه از
طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی به علت ترس از تحریم های آمریکا خارج شد
چین سهام این شرکت را خریداری کرد اما تا کنون سرمایه گذاری چندانی برای
توسعه این میدان انجام نداده است.
علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی
اتمی ایران نیز از آهسته بود روند بازطراحی راکتور آب سنگین اراک از سوی
چینی ها ابراز نارضایتی کرده است. افزون بر نگرانی چین از تحریم های آمریکا
به علت همکاری با ایران و روسیه، مسکو همواره به پکن به عنوان یک شریک
راهبردی، به دیده تردید نگاه کرده است. در سال 2015 که چین در اوج همکاری
های بین المللی قرار داشت با روسیه برای احداث خط راهن سریع السیر مسکو
غازان موافقتنامه ای را امضا کرد اما تا کنون گام چندانی در اجرای این طرح
بر نداشته و مقامات روس از اجرای این طرح ناامید شده اند.
عوامل
فراوانی در اکراه چین از همکاری گسترده با ایران و روسیه دخیل هستند که یکی
از عمده ترین آن ها رویکرد نهادهای مالی و شرکت های بزرگ چینی است که در
مواردی با رویکرد دولت این کشور متفاوت است . انتظار این که همه شرکت ها و
نهادهای مالی چین با سیاست های راهبردی دولت این کشور همگام شوند انتظاری
بهیوده است.
عامل دیگر، سود جویی شرکت ها و موسسات مالی چین است چون
در اجرای طرح ها عمرانی و دیگر سرمایه گذاری ها، شرکت ها چینی صاحب سرمایه
هستند و می خواهند قراردادهایی منعقد کنند که بیشترین منافع را برای آن به
همراه داشته باشد و همین سیاست باعث می شود تا طرف های مقابل از تن دردادن
به خواستهای چینی ها خودداری کنند
عامل سوم، نگرانی روسیه و ایران
از وابسته شدن شدید به چین است چون این دو کشور می دانند در صورت بازکردن
دروازه های خود به روی کالاهای چینی، تولید ملی آنها آسیب خواهد دید.
در
ایران دولت این کشور از مردم می خواهد تا از خرید کالاهای چینی خودداری
کنند چون با خرید محصولات چینی، بیکاری در کشور تشدید خواهد شد. به هرحال
باید توجه داشت که روابط ایران و روسیه با چین پیچیده تر از آن است که تصور
می شود و در این رابطه ترس از تحریم های آمریکا نقش مهمی درکاهش همکاری
های این سه کشور دارد.
نویسنده: رافائلو پانتوچی
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از فایننشال تایمز / 25 مارس 2019
لینک اصلی: اینجا
