اتم ایرانی روسیه و اروپا را آشتی می دهد

استراتژی ترامپ در قبال تهران میان واشنگتن و متحدانش شکاف ایجاد کرده است.

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اعلام کرده که رهبر یک کشور نمی تواند به صورت یک جانبه، برنامه جامع اقدامات مشترک (برجام) را که میان تهران و «گروه ١+٥» میانجی گران بین المللی در سال ٢٠١٥ میلادی، امضا شده است،   فسخ کند. این پاسخی بود به استراتژی اعلامی از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا، در قبال جمهوری اسلامی ایران. در جامعه اروپا معتقدند: اگر امریکا مبتکر خروج یک جانبه از برجام شود، این اقدام روسیه و اروپا را در یک جناح قرار خواهد داد.

روحانی در پاسخ به سخنان رهبر امریکا اعلام کرد: «ما به اصول توافق هسته ای تا زمانی احترام خواهیم گذاشت که منافع ما حفظ شود. اما، اگر یاران ما درصدد نادیده گرفتن تعهداتشان براساس این توافق بر آیند، در آنصورت ما برای دادن پاسخ، تردید نشان نخواهیم داد».

به اعتقاد روحانی، در حال حاضر، ملت ایران بسیار قاطع تر از هر زمان دیگری شده اند. رئیس جمهور ایران ضمن اشاره به برجام، گفت: «این توافق بین المللی چند جانبه ای است که از سوی شورای امنیت تصویب شده است. این سند سازمان ملل متحد است. آیا یک رئیس جمهور می تواند به صورت یک جانبه، این توافق بین المللی مهم را فسخ کند؟ ظاهرا، او (منظور ترامپ است) در جریان امور قرار ندارد». محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، نیز اعلام کرده که سخنان رئیس جمهور امریکا بیشتر از نبود استراتژی خاصی گواهی دارد.

رهبران کشورهای اروپایی، میانجی گران شرکت کننده در امضای برجام، نگران این قرار ترامپ هستند. در بیانیه مشترک فرانسه، آلمان و بریتانیای کبیر، با ارزیابی های امریکا از نحوه اجرای تعهدات براساس «توافق هسته ای» از سوی ایران مخالفت شده است. فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور خارجی، خاطر نشان کرده که جمهوری اسلامی ایران مرتکب کمترین نقضی نشده است.

سخنان زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان، که اروپا را به نشان دادن یکپارچگی در برابر این گام های کاخ سفید فرا خوانده است، بسیار جدی تر بوده است. «ما همچنین، باید به امریکایی ها بگوییم که رفتار آنان در قبال مساله ایران، ما اروپایی ها را در موضعی همسان با روسیه و چین در ضدیت با امریکا قرار می دهد». در این میان، گابریل خاطر نشان کرده که برجام از ابزار مهمی برای ممانعت از پیشبرد برنامه اتم نظامی در ایران است.

استراتژی رویارویی اعلام شده از سوی رئیس جمهور امریکا، شامل بندهایی است که تدابیری در راستای «خنثی کردن نفوذ بی ثبات کننده دولت ایران و ممانعت از تهاجمات این دولت به ویژه، در عرصه حمایت از تروریسم و شبه نظامیان گوناگون» را شامل می شود. در بیانیه منتشر شده از سوی کاخ سفید آمده است: «ما اتحادهای مرسوم خود و همیاری های منطقه ای را با هدف برخورداری از پشتیبانی در مبارزه با فعالیت های مخرب ایران فعال خواهیم کرد و در این منطقه، موازنه با ثبات تری را احیا خواهیم کرد».

در بیانیه امریکا پیرامون نفوذ منفی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در کشورهای همسایه و ضرورت ممانعت از توسعه برنامه موشکی در جمهوری اسلامی ایران سخن گفته می شود که از نقطه نظر واشنگتن، ثبات را در خاور نزدیک تهدید می کند.

ترامپ در جریان سخنرانی خود، با اشاره به این که تهران دو بار، بیش از حد مجاز ١٣٠ تن آب سنگین تولید کرده و به انتظارات امریکا در زمینه فعالیت سانتریفیوژها بی اعتنائی کرده است، از تائید اجرای تعهدات براساس برجام از سوی ایران امتناع کرد. «اما، بخش بسیار تاثر انگیز این توافق برای امریکا این است که تمامی هزینه ها، بی آن که اعلام شود، از پیش به ایران پرداخت شده است. این امور در پایان اجرای توافق هسته ای و زمانی که آنان (ایرانی ها) نشان دادند که براساس اصول بازی کرده اند، انجام نشده است».

مسئولیت اعمال تحریم های جدید علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران بر عهده وزارت خزانه داری امریکا محول شده است. به اعتقاد ترامپ، کنگره نیز به نوبه خود، باید کارهای مرتبط با ایجاد تغییرات در توافق با ایران را اجرایی کند. رئیس جمهور امریکا وعده داد: «اما، اگر ما نتوانیم همراه با کنگره و متحدانمان به قراری برسیم، این توافق فسخ خواهد شد».

مشخص نیست که اعضای کنگره که ترامپ بار مسئولیت مربوط به تعیین سرنوشت توافق هسته ای را بر دوش آنان گذاشته است، در کدام رویکرد قصد دارند، فعالیت کنند. ژان ایو لو دریان، وزیر امور خارجه فرانسه، در گفتگویی با خبرگزاری AFPچنین ابراز امیدواری کرد: «ما بسیار امیدوار هستیم که کنگره که در حال حاضر، مسئولیت فسخ احتمالی توافق هسته ای را بر دوش دارد، این توافق را به خطر نیندازد. اگر ما این توافق را که در حال اجرا است، محکوم کنیم، در آنصورت سابقه خطرناکی به وجود خواهد آمد». از نقطه نظر این دیپلمات فرانسوی، به ویژه، این موضوع از این جهت خطرناک است که این رویدادها در زمینه ای از تلاش ها برای نشاندن کره شمالی پشت میز مذاکرات و خلع سلاح شدن این کشور در جریان است.

لانا رواندی فدائی، کارمند علمی ارشد انستیتوی خاور شناسی آکادمی علوم روسیه، به نشریه «نزاویسیمایا گازتا» گفت: «ترامپ با قوانین آشتی ناپذیر است. او در قبال این موضوع که باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین امریکا، اعلام کرده که امریکا برای دراز کردن دست دوستی به سوی ایران آمادگی دارد نیز ناسازگاری نشان می دهد. ایران برای ترامپ – نقطه ضعف است.

اما، آن چه که او در حال حاضر، خواهان آن است، خارج از چارچوب حقوق بین الملل است، زیرا برجام – یک توافق چند جانبه است و خروج یک جانبه و اختصاصی از این توافق برای امریکا غیر ممکن است. ترامپ از سه نقط حساس سخن گفته است. یکی از آنها از این قرار است: اگر سرویس اطلاعاتی امریکا اعلام کند که ایران این توافق را نقض می کند، در آنصورت، اعمال تحریم ها سریعا، از سر گرفته خواهد شد. ما به خوبی، می دانیم که سرویس اطلاعاتی امریکا چگونه در عراق در جستجوی سلاح کشتار جمعی بر آمده بود. و اکنون، ما شاهد هستیم که چه بر سر این کشور آمده است».

در این میان، این تحلیلگر در این خصوص ابراز تردید می کند که کنگره امریکا اقدام به فسخ این توافق کند. رواندی فدائی می گوید: «به احتمال زیاد، این قرارهای ترامپ مورد حمایت قرار نخواهند گرفت. اگر کنگره این قرارها را تصویب کند، قبل از همه، به خود امریکا ضربه وارد خواهد کرد، زیرا با این کار خلاف منافع دیگر کشورها عمل خواهد کرد. در حال حاضر، بسیاری از کشورهای اروپایی از نادرستی این سیاست ترامپ سخن می گویند». این کارشناس توجهات را به سوی چگونگی برخورد اطرافیان وی در قبال این سیاست ضد ایرانی رئیس جمهور امریکا جلب می کند: بخشی از یاران وی او را برای اخذ مشی نرم تری ترغیب می کنند.

این کارشناس در رابطه با اعمال تدابیر محدود کننده علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران با این موضوع موافق است که این بیشتر، یک ژست همگانی است. رواندی فدائی در تفسیری از احتمال اجرای رژیم تحریم ها، گفت: «وحشتناک ترین موردی که ایران تجربه کرده، زمانی بوده که سیستم سوئیفت بانکی مسدود شده بود. ایران در طول سال های دراز، تحت اعمال تحریم ها زندگی کرد. این کار دشواری است، اما این کشور از پس تحریم ها بر می آید و راه مقابله با آن را می یابد». در این میان، این کارشناس باور دارد که نباید انتظار داشت که امریکا فورا، تمامی اهرم های اعمال فشار بر ایران را اتخاذ کند. رواندی فدائی در پایان گفت: «وارد عمل کردن چنین نیرویی می تواند به بروز بحران داخلی در امریکا منجر شود».

نویسنده: ایگور سوبوتین
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «نیزاویسیمایا گازی یتا»  /  ١٦ اکتبر ٢٠١٧

لینک اصلی: اینجا