مسکو مانعی برای برتری واشنگتن

پنتاگون: مسکو نفوذ آمریکا در خاورمیانه را به چالش می کشد.

ژنرال ژوزف ووتل ارزیابی خود از اوضاع و پیش بینی های مربوط به روند آینده رویدادهای خاورمیانه و خاور میانه را به کنگره آمریکا ارائه کرده است. در ابتدا، این افسر روی موفقیت هایی تمرکز کرده که آمریکا در شعاع مسئولیت های سنتکوم (فرماندهی مرکزی آمریکا) به دست آورده است. 

 به گفته او، طی سه سال اخیر، ائتلاف به سرکردگی آمریکا و به ویژه، نیروهای امنیتی عراق و نیروهای دموکراتیک سوریه با آزاد سازی موصل و رقه – پایتخت های پیشین سازمان تروریستی «دولت اسلامی» (داعش، سازمان ممنوع اعلام شده در روسیه) - به پیشرفت های چشمگیری نایل شده اند. این مقام نظامی تصریح می کند که در حال حاضر، بیش از ٩٨ درصد از خاک عراق و سوریه که پیش از این، تحت تصرف داعش قرار داشت، از کنترل شبه نظامیان خارج شده اند.

به اعتقاد ووتل، در افغانستان، اقدامات آمریکا برای حمایت از ائتلاف متشکل از سی و نه کشور، شرایط را برای ارتقای توان رزمی نیروهای دفاعی و امنیت ملی افغانستان فراهم می سازد. به اعتقاد او، در این اواخر، نیروهای دفاعی و امنیت ملی افغانستان در مبارزه علیه طالبان و انحلال شعاع های «امنیتی داعش» به پیشرفت های چشمگیری دست یافته اند. هر روز بیش از پیش، ولایت ها و روستاهای این کشور تحت کنترل نیروهای دولتی افغانستان قرار می گیرند.

در این میان، این ژنرال خاطر نشان کرده که اما هنوز در شعاع مسئولیت سنتکوم مشکلات بسیار زیادی وجود دارد. این مقام نظامی در این زمینه، تداوم تروریسم، مناقشات مسلحانه، شمار کثیر آوارگان، رکود اقتصادی، فساد بی حد و مرز، بی ثبات اجتماعی، خطر استفاده از تسلیحات موشکی و هسته ای، بحران های انسانی و نفوذ قدرتمند ایدئولوژی اسلامی تندرو در مناطق مسکونی را برمی شمرد.

بر اساس ارزیابی های ووتل، در میان دو قدرت هسته ای منطقه – هند و پاکستان – تشنج دائمی وجود دارد. این امر به بی ثباتی در منطقه دامن می زند. کشورهای با زیر ساخت های تخریب شده – یمن و سوریه – در حال حاضر، با مشکلات انسانی عظیمی مبارزه می کنند. ووتل خاطر نشان می کند که مناقشه اسرائیل و فلسطین در طول سال های متمادی، پیوسته در اوج خود قرار دارد.

ایران، روسیه و چین بیش از پیش، در این منطقه مهم راهبردی، با آمریکا و متحدان این کشور در عمل، در تمامی عرصه ها رقابت می کنند، از جمله، سیاسی، نظامی و اقتصادی. به گفته این ژنرال، رویارویی های مسلحانه در عراق، سوریه، افغانستان و یمن، در طول سالیان دراز، بحران های گسترده انسانی را به همراه داشته و شرایط لازم را برای افراط گرایی فراهم ساخته و مرزهای کشورها را در منطقه ویران کرده و برای ایران و روسیه امکان توسعه نفوذ خود در شعاع مسئولیت سنتکوم را فراهم ساخته اند.

میلیون ها نفر آواره از خاورمیانه و خاور میانه به کشورهای اروپایی هجوم برده اند. به ویژه، در یمن اوضاع بسیار سخت و پیچیده ای حاکم شده است که ٨٠ درصد از مردم آن از گرسنگی رنج می برند و مناطق بسیاری از این کشور با بیماری وبا دست و پنجه نرم می کنند و این کشور به کمک های انسانی فوری نیاز پیدا کرده است.

آمریکا به ویژه، نگرانی اش از ایران است. به اعتقاد آمریکایی ها، تهران با استفاده از هواداران و متحدان کثیر خود و از جمله، «حزب الله» لبنان که در بسیاری از کشورها فعالیت دارد و تشکیلات های نظامی شیعه در سوریه و عراق، شاخک های خود را به سوی شعاع مسئولیت سنتکوم دراز می کند. افزون بر آن، تهران از اقدامات حوثی ها در یمن حمایت می کند.

این امر، بر شدت جنگ داخلی در یمن می افزاید و عربستان سعودی، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای منطقه را به خطر می اندازد. افزون بر آن، توسعه جنگ داخلی یمن خطر تبدیل شدن به مناقشه منطقه ای را به همراه دارد. براساس ارزیابی های ووتل، ایران همچنان تهدید بزرگی برای منافع آمریکا بشمار می رود. رقابت میان ایران و عربستان سعودی بر سر نفوذ در منطقه، به شدت، به بی ثباتی در کل خاورمیانه دامن می زند.

ایران همچنین، از طریق مأموران خود برای گسترش نفوذ خود در عراق، سوریه و لبنان تلاش می کند تا قوس نفوذی و یا «هلال شیعه» را در کل خاورمیانه تشکیل دهد. ژنرال ووتل معتقد است: «از آنجایی که در حال حاضر، در برابر ما، در شعاع مسئولیت سنتکوم مشکلات زیادی مطرح است، ما این مشکلات را تا حدودی، از دیدگاه رویارویی با ایران و کاهش نفوذ زیان آور تهران بررسی می کنیم».

اما، آمریکا در منطقه، رقیبان قدرتمندتری نیز دارد. رئیس سنتکوم معتقد است: «ما باید همچنین، با روسیه و چین نیز رقابت کنیم، زیرا این کشورها بر سر نفوذ خود بر اوضاع جاری در خاورمیانه و خاور میانه مبارزه می کنند».

روسیه اجازه حکمرانی نمی دهد

به اعتقاد او، حضور روسیه در سوریه، مسکو را به بازیکن بلند مدت در منطقه تبدیل کرده است و کاخ کرملین از مناقشه در این کشور استفاده می کند تا تسلیحات آینده دار و تکنیک نظامی خود و همچنین، نوآوری های تاکتیکی خود را آزمایش کند. ووتل باور دارد که افزایش تعداد گروه ها و بخشی از قوای موشکی و زمینی روسیه در این منطقه، دسترسی آزاد نیروی هوایی آمریکا به حریم هوایی کشورهای منطقه و سلطه شان در هوا را با خطراتی مواجه ساخته است.

سرهنگ نیروی هوایی ایگور مالتسف، رئیس سابق ستاد کل قوای پدافند هوایی روسیه، به نشریه گازتا رو گفت: «حریم هوایی این و یا آن کشور – بخشی از تمامیت ارضی کشور است. اما، آمریکایی ها می خواهند که هر وقت بخواهند، بر فراز خاورمیانه و بدون توجه به مرزهای این و یا آن کشور، پرواز کنند. ما نمی توانیم به آنان چنین اجازه ای بدهیم. ما باید از متحدانمان در منطقه دفاع کنیم.

در رابطه با سیستم های موشکی و زمینی مستقر در سوریه نیز باید گفت که این سیستم ها از لحاظ ویژگی های نظامی خود متمایز هستند و ترس آمریکا از این سیستم ها کاملاً به جا می باشد». به اعتقاد ووتل، در جبهه دیپلماتیک، مسکو همزمان، نقش آتش افروز و آتش نشان را ایفا می کند – ابتدا، با آتش افروزی مناقشه در سوریه میان رژیم سوریه، دسته های دفاع ملی کُردها و ترکیه و سپس، ایفای نقش حاکم برای حل و فصل رویارویی های در گرفته.

در این میان، روسیه عملیات نظامی در سوریه را مدت ها بعد از درگیری جنگ داخلی در این کشور آغاز کرد. بر اساس ارزیابی های سنتکوم، مسکو با تلاش برای محدود کردن نفوذ آمریکا، مانع از ابتکارات دیپلماتیک غرب در راستای حل و فصل سیاسی مسایل سوریه و اجرای طرح های صلح آمیز در افغانستان می شود.

دیپلماسی متفاوت

از نظر ووتل، ابتکار عمل های مسکو پیرامون حل و فصل صلح آمیز در سوریه در آستانه و سوچی نیز خوشایند نمی باشد، زیرا این امر «احتمال برگزاری مذاکرات پیرامون اعمال تحریم ها در سطح بین المللی را در ژنو کاهش می دهد». در سنتکوم معتقدند که مسکو تهدیدهای مرتبط با فعالیت سازمان تروریستی «دولت اسلامی» (داعش، سازمان ممنوع اعلام شده در روسیه) را بزرگ نمایی می کند و در این میان، فقط نیروهای ائتلاف غرب و نیروهای امنیتی افغانستان فعالانه، با تشکیلات داعش در این کشور مبارزه می کنند. به نوشته مؤلف این گزارش، روسیه نیز فقط تلاش می کند، حضور «دولت اسلامی» در افغانستان را شکست روشن آمریکا و ناتو جلوه دهد.

روسیه همچنین، تلاش می کند تا روابط چند بعدی خود را با ایران توسعه دهد. اگرچه، مسکو و تهران رقبای تاریخی هستند و منافع کاملاً متفاوتی دارند، اما تمایل بسیار برای محدود کردن نفوذ امریکا در خاورمیانه و خاور میانه و بیرون راندن امریکا از منطقه، آنها را با یکدیگر متحد می کند. به گفته ووتل، روسیه و ایران تلاش می کنند، از «رژیم خودکامه» در سوریه حمایت کنند، نفوذ نظامی آمریکا در عراق و افغانستان را محدود کنند و همکاری راهبردی و قدیمی آمریکا و ترکیه را خدشه دار کنند.

در این میان، مناقشات حاکم در روابط واشنگتن و آنکارا در طول سالیان دراز شکل گرفته و با اقدامات شرکت کنندگان حاضر در جنگ سوریه ارتباط چندانی ندارد.

مسکو و پکن در مبارزه بر سر آسیا

در این گزارش، علاوه بر این موارد، روسیه به اعمال نفوذ چشمگیر بر اوضاع اقتصادی و نظامی – سیاسی در آسیای مرکزی نیز متهم می شود که آنجا، کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی در مسائل اقتصادی و امنیتی، در سطح چشمگیری، به مسکو وابسته هستند. بر اساس ارزیابی های سنتکوم، این امر مشکلات افزونی را برای آمریکا ایجاد می کند، زیرا تلاش های روسیه می تواند تعهدات آمریکا در برابر کشورهای منطقه راهبردی آسیای مرکزی را محدود کند و اهرم های مکملی را برای نفوذ بر دولت های این کشورها در اختیار مسکو قرار دهد.

در این میان، نیروهای ناتو که در افغانستان مستقر هستند، در طرح حمایت لجستیکی، به طور چشمگیری، به یاران آسیای مرکزی خود وابسته هستند. ووتل توجهات را به سوی این موضوع جلب می کند که از سال ٢٠١٤ میلادی، روسیه به طور چشمگیری، به تلاش های خود در یورو آسیا در راستای همگرایی کشورهای منطقه راهبردی آسیای مرکزی در فضای کلی اقتصادی و نظامی – سیاسی افزایش داده است.

بر اساس ارزیابی های سنتکوم، مسکو قصد دارد، نفوذ برتر خود در این منطقه مهم را تثبیت کند. در این میان، چین که با قاطعیت، به توان اقتصادی و نظامی خود افزایش می دهد، با نفوذ روسیه در زمینه اقتصادی و امنیتی در کشورهای آسیای مرکزی رقابت می کند. افزون بر آن، قدرت روز افزون پکن برای نفوذ آمریکا در این منطقه نیز مشکلاتی را ایجاد می کند.

کنستانتین ماکینکو، معاون مدیر مرکز تحلیل استراتژی و تکنولوژی، به نشریه گازتا رو گفت: «چین تلاش می کند، از هراس های منطقه ای دولت های کشورهای منطقه به نفع خود بهره برداری کند». به گفته این کارشناس، در پکن احساس می کنند که نفوذ آمریکا در کشورهای منطقه راهبردی آسیای مرکزی رو به تضعیف است. از این رو، چین به طور چشمگیری، حجم مبادلات تجاری اش را افزایش می دهد، وارد پروژه های زیر ساختی می شود و در روابط تدافعی و سیاسی در خاورمیانه و خاور میانه و آسیای مرکزی و آسیای جنوبی تأثیر می گذارد.

کنستانتین ماکینکو اشاره می کند که چین به دنبال رشد بلند مدت و پایدار اقتصادی است که راه آن از طریق نفوذ بین المللی این کشور و دسترسی اش به منابع انرژی زا هموار می شود. هدف از طرح «راه ابریشم» نیز همین بوده است. در حال حاضر، این تنها طرح با ابعاد گسترده و چند جانبه قرن بیست و یکم است. به موازات چشم اندازهای اقتصادی، طرح های چین پیرامون تشکیل «راه ابریشم» جدید می تواند به طور چشمگیری، باعث بهبود وضعیت نظامی و سیاسی چین شود.

این تلفیق طرح های زیر ساختی از جمله، برای چین شرایط دسترسی به بندر گوادار در پاکستان را فراهم می سازد که در آینده، به شدت، نفوذ راهبردی چین در اقیانوس هند را افزایش خواهد داد. افزون بر آن، به تازگی، چین پایگاه نظامی خود را در جیبیوتی احداث کرده است که امکان کنترل بر تنگه باب المندب را فراهم می سازد.

در حال حاضر، پکن تصریح می کند که این دو بندر برای عملیات انسانی و حمایت از برقراری صلح در نظر گرفته شده اند، اما بندر گوادار و پایگاه در جیبیوتی برای چین، امکان حضور دائمی در منطقه و تحت نفوذ خود قرار دادن راه های آبی تجاری و راهبردی مهم جهانی را فراهم می سازد.

میانجی گران صلح در خاورمیانه

به اعتقاد ماکینکو، چین همچنین، تلاش می کند تا همکاری اقتصادی و دیپلماتیک خود را با ایران افزایش دهد. لغو برخی از تحریم ها، امکان ورود به سازمان همکاری های شانگ های را برای ایران فراهم ساخت که مسئولیت رسیدگی به مسائل سیاسی و اقتصادی و همچنین، مسائل امنیتی در منطقه را بر عهده دارد. این امر از این پس باعث تحکیم روابط میان تهران و پکن خواهد شد.

به موازات این، چین روابط خود با کشورهای حاشیه خلیج فارس را برای تأمین نیازهای اقتصادی کنونی اش بسیار مهم می داند. این کشورها در حدود یک سوم از نیاز چین به نفت را تأمین می کنند و قطر به چین گاز طبیعی نیز صادر می کند. چین نیز مانند روسیه، ضمن ایفای نقش میانجی میان عربستان سعودی و ایران، برای حکمرانی در منطقه تلاش می کند. از قرائن چنین برمی آید که چین قصد دارد، نقش اصلی را در مسائل مرتبط با مقابله با جنگ های نظامی در منطقه ایفا کند.

بر اساس ارزیابی های سنتکوم، کره شمالی نقش درجه دو را در شعاع مسئولیت سنتکوم ایفا می کند، اما قوه صادراتی این کشور در فن آوری موشکی و هسته ای همچنان از مشکلات بزرگ این منطقه می باشد. در طول سالیان دراز، جمهوری خلق کره اطلاعات مربوط به تولید موشک های بالستیک را در اختیار بسیاری از کشورهای خاورمیانه و خاور میانه از جمله، ایران و سوریه قرار می داد.

پیونگ یانگ همچنین، نیروی کارگر ارزان را نیز در اختیار کشورهای خاورمیانه قرار می دهد. انتقال وجوه نقد ناشی از این نیروی کار ارزان، منبع مهم درآمد زایی کره شمالی بوده است. ژنرال ووتل همچنین، اشاره می کند که وزارت امور خارجه آمریکا بارها، در صدد بر آمده است که متحدان آمریکا را برای اخراج و بازگرداندن این کارگران به کشورشان متقاعد سازد.

رئیس سنتکوم در پایان تصریح می کند که آمریکا حضور متناسب نظامی اش را در منطقه حفظ خواهد کرد تا از آمریکا در برابر حملات تروریستی دفاع کند و موازنه لازم نیرو را در منطقه حفظ کند و اهداف و منافع راهبردی آمریکا را تامین کند که در راهکار ملی آمریکا نیز پیش بینی شده اند.  ژنرال ووتل همچنین، از خوشامدگویی در قبال شخص خود نیز کوتاهی نکرده است. او سنتکوم را فرمانده در کل سطوح جهانی نامیده است. این فرمانده نظامی تصریح می کند که در حال حاضر، شمار نیروهای سنتکوم به بیش از ٩٠ هزار نفر سرباز، دریانورد، خلبان، پیاده نظام دریایی که در بخش های حفاظت ساحلی خدمت می کنند، افراد غیر نظامی که در همه جا در شعاع مسئولیت فرماندهی مستقر می باشند، می رسد.

به گفته وی، سنتکوم رزمی ترین فرماندهی در جمع یگان های ساختاری آمریکا و آماده برای اجرای همه مسئولیت های محوله نظامی و عملیاتی بر خود می باشد.

نویسنده: میخاییل خادارِنوک
منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد به نقل از «گازی یِتا.رو» / ١١ مارس ٢٠١٨

لینک اصلی: اینجا